Negatywne skutki promieniowania słonecznego. Uważaj z opalaniem!

Powoli zbliża się lato. Okres wymarzonego urlopu i wypoczynku. Jest to czas kiedy z chęcią spędzamy dużo czasu na świeżym powietrzu. Wielu z nas z powodu gorąca odsłania swoje ciało by je opalić, nie zastanawiając się jakie to negatywne skutki może wywołać. Musimy pamiętać, że promieniowanie słoneczno to nie tylko dobrodziejstwo w postaci witaminy D3 czy też wzrostu poziomu melaniny odpowiadającej za kolor skóry. Promieniowanie słoneczne może być też dla nas szkodliwe kiedy jest go w nadmiarze. Wtedy musimy się liczyć z tym, że na naszym ciele mogą powstać zmiany skórne a część z nich może być zmianami nowotworowymi. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i odpowiednie przygotowanie naszego ciała na promieniowanie słoneczne.

Jakie zagrożenia niesie ze sobą nadmierne promieniowanie UV?

Najbardziej dotkliwym negatywnym skutkiem promieniowania UV jest oparzenie słoneczne, za które odpowiada w głównej mierze promieniowanie UVB. Najintensywniejsze jego działanie odczuwalne jest 12-24 h po ekspozycji na słońce. Bardzo często oparzeniom słonecznym towarzyszy złe samopoczucie, pęcherze oraz — w późniejszym okresie — intensywne złuszczanie naskórka. Niekiedy może dojść nawet do udaru słonecznego, który ma następujące objawy:

• gorączka,
• ból głowy,
• nudności i wymioty,
• zaburzenia krążenia,
• utrata przytomności.

Wśród negatywnych skutków oddziaływania promieniowania UV można wymienić także fotostarzenie skóry, które skutkuje powstawaniem zmarszczek i utratą jędrności skóry. Najpoważniejszym efektem nadmiernej ekspozycji na słońce są zmiany skórne. Mowa tu głównie o:

• czerniaku,
• plamach starczych,
• rogowaceniu słonecznym.

Czy zmiany skórne są groźne?

Czerniak

Czerniak złośliwy (łac. melanoma malignum) jest nowotworem wywodzącym się z komórek barwnikowych - melanocytów, które rozwijają się z tkanki nerwowej powłok. Stanowi około 2% wszystkich zachorowań na nowotwory. Najczęstszym punktem wyjścia czerniaka jest skóra, ale może on powstawać także w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego lub w gałce ocznej.

Czerniak jest nowotworem o wysokim stopniu złośliwości. Może dawać przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, a także przerzuty odległe, najczęściej do płuc i mózgu.

Profilaktyka czerniaka powinna być zarówno pierwotna jak i wtórma. Pierwotna profilaktyka polega na poprawie świadomości w zakresie konieczności badania znamion i wyleczalności czerniaka we wczesnych stopniach zaawansowania. Wtórna profilaktyka obejmuje czynne badania lekarskie. Istotnym elementem profilaktyki jest wycięcie znamion budzących wątpliwość diagnostyczną. Działania te są niezwykle ważne ze względu na, z jednej strony, dobre rokowanie we wczesnym czerniaku i, z drugiej, na niezadowalające wyniki leczenia uzupełniającego w czerniaku zaawansowanym (chemioterapia, immunoterapia).

U kobiet czerniak najczęściej umiejscowiony jest na kończynach, w przypadku mężczyzn najczęstszym umiejscowieniem czerniaka jest tułów.

Plamy starcze

Plamy starcze nazywane są również plamami wątrobowymi lub słonecznymi. Stanowią one niewielkie ciemne obszary na skórze, które mają różne wielkości. Najczęściej pojawiają się na twarzy, dłoniach, ramionach, a także na plecach. Można jednoznacznie wskazać, że występują na obszarach ciała, które najbardziej narażone są na działanie promieni słonecznych.
Plamy starcze bardzo często występują u dorosłych osób powyżej 50-roku życia. Nie mniej jednak u młodszych osób również mogą one wystąpić, zwłaszcza jeśli zbyt dużo czasu spędza się na słońcu. Niekiedy plamy wątrobowe mogą wyglądać jak narośle nowotworowe. Nie mniej jednak prawdziwe plamy starcze są nieszkodliwe i nie wymagają leczenia. Ze względów estetycznych można je rozjaśnić za pomocą kremów wybielających dla skóry. Można także pomóc skórze wyeliminować ryzyko powstawania plam starczych poprzez regularne stosowanie kremów przeciwsłonecznych oraz unikanie słońca.

Rogowacenie słonecznego

Rogowacenie słoneczne (keratosis actinica – KA) to hiperkeratotyczne, złuszczające, mnogie zmiany na skórze narażanej na działanie promieniowania słonecznego z potencjalnym zagrożeniem rozwoju raka kolczystokomórkowego. Kiedyś KA zaliczano do stanów przedrakowych, obecnie zmiany te są uznawane za raka in situ.
Rogowacenie słoneczne uznaje się za jednostkę chorobową spowodowaną przewlekłą ekspozycją na promieniowanie słoneczne. Promieniowanie ultrafioletowe typu B (UVB) jest najlepiej przebadanym czynnikiem sprawczym w tej chorobie. W trojaki sposób wpływa ono na patogenezę KA. Powoduje uszkodzenie łańcucha DNA w komórkach naskórka, immunosupresję oraz mutację w genie p53. Białko p53 nazywane jest strażnikiem genomu i pełni funkcję kontrolną, indukując apoptozę komórek z uszkodzonym DNA. Komórki o uszkodzonym pod wpływem działania promieniowania DNA mogą przechodzić przez kolejne etapy cyklu komórkowego.

Polimorfizm genu dla białka p53 Arg 72pro zlokalizowany w 4 eksonie TP53 może wpływać na powstawanie raka skóry. Stwierdzono dwa polimorfizmy w genie kodującym to białko. W przypadku KA w po­pulacji europejskiej zaobserwowano zwiększoną obecność allela proliny w stosunku do argininy. Wydaje się, że polimorfizm 148Ala-Thr genu P16 nie ma związku z powstawaniem zmian KA.

Rogowacenie słoneczne jest rakiem in situ występującym głównie u przedstawicieli rasy białej. Częsta ekspozycja na światło słoneczne jest czynnikiem predestynującym do powstawania zmian. Proces ten nasila się wraz z wiekiem, przez co nazywany jest również rogowaceniem starczym (keratosis senilis). Według danych statystycznych schorzenie to dotyka rocznie około 5 mln Amerykanów. Większość przypadków (ok. 62%) jest rozpoznawana u ludzi po 65. roku życia. Liczba ta może jednak się zwiększyć, ponieważ populacja amerykańska, podobnie jak większość społeczeństw krajów rozwiniętych, zaczyna się starzeć.

Rogowacenie słoneczne jest bardzo powszechne i dotyczy ok. 50% populacji na świecie. Zdecydowanie więcej przypadków zachorowań notuje się w populacjach zamieszkujących regiony okołorównikowe. Badania epidemiologiczne wskazują, że mężczyźni są bardziej narażeni na powstanie zmian niż kobiety. Prawdopodobnie jest to spowodowane częstszym pobytem mężczyzn na słońcu. Pacjenci po transplantacjach organów są również bardziej podatni ze względu na terapie immunosupresyjne, którym są poddawani. Szacuje się, że ryzyko wystąpienia starzenia skórnego jest u nich ok. 250 razy wyższe niż w zdrowej populacji.

Duża część zmian może przypominać raka kolczystokomórkowego. Ryzyko przejścia KA w rozwiniętą formę raka jest wciąż przedmiotem dyskusji, ale szacuje się, że wynosi w ciągu 10 lat ok. 10%.

Do czynników ryzyka powstawania starzenia skórnego zalicza się: przewlekłe narażenie na promieniowanie ultrafioletowe, jasną, piegowatą skórę łatwo ulegającą oparzeniom słonecznym (fototyp skóry I i II), oczy jasnego koloru, rude lub blond włosy, wiek, im­munosupresję, podłoże genetyczne oraz środki chemiczne, np. zawierające arsen.

Co zrobić kiedy wystąpią niepokojące objawy?

W przypadku kiedy pojawią się niepokojące objawy, zwłaszcza dziwnie wyglądające zmiany skurne, powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Najlepiej jak takim lekarzem będzie chirurg onkolog. Jednym z takich miejsc gdzie przyjmuje chirurg onkolog jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna. Można tu przyjść na wizytę i skonsultować zmiany na skórze. W przypadku konieczności wycięcia takiej zmiany zabieg taki można wykonać na miejscu.

Źródła:
onkonet.pl/dp_czerniakzs.php
olej.edu.pl/plamy-starcze/
termedia.pl/Rogowacenie-sloneczne-definicja-etiopatogeneza-i-mozliwosci-terapeutyczne,56,21139,1,0.html