Czy otyłość jest przyczyną zachorowalności i umieralności na raka?

Otyłość należy do chorób przewlekłych. Wiąże się z nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ryzyka rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych – m.in. układu sercowo-naczyniowego, metabolicznych i nowotworów.

Co to jest otyłość?

Według definicji otyłość jest chorobą przewlekłą o złożonej etiologii, która charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej z powodu dodatniego bilansu energetycznego, czyli przewagi energetycznej pobranej z pożywienia nad energią, którą organizm wydatkuje na przemianę materii, termogenezę czy aktywność fizyczną.

Jak klasyfikuje się otyłość?

Otyłość ze względu na rozmieszczenie tkanki tluszczowej

Otyłość można sklasyfikować na kilka sposobów. Jednym z najczęściej używanych jest podział otyłości ze względu na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w organizmie: otyłość brzuszna i otyłość pośladkowo-udowa.

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna (inaczej też otyłość androidalna, otyłość wisceralna, otyłość trzewna, otyłość centralna, otyłość typu „jabłko”) jest to nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Jest to bardzo niebezpieczny rodzaj otyłości, nieleczony może prowadzić do chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, zespołu metabolicznego, cukrzycy czy niektórych nowotworów. Ten typ otyłości jest częściej spotykany u mężczyzn, niż u kobiet, które powszechnie szukają sposobu na to, jak schudnąć z brzucha.

Otyłość trzewną można rozpoznać na podstawie wskaźnika WHR (Waist to Hip Ratio), który określa proporcję obwodu talii (w cm) do obwodu bioder (w cm). Inną prostszą metodą jest pomiar obwodu talii.

U mężczyzn otyłość brzuszną rozpoznajemy, gdy współczynnik WHR jest większy niż 1, natomiast u nieciężarnych kobiet wartość graniczna jest mniejsza i wynosi 0,8.

Otyłość pośladkowo-udowa

Otyłość gynoidalna (inaczej też zwana otyłością pośladkowo-udową, otyłością typu „gruszka” czy otyłością kobiecą) charakteryzuje się gromadzeniem nadmiernej tkanki tłuszczowej głównie w okolicy bioder, ud i pośladków. Najczęściej występuje u kobiet. Aby dokonać rozpoznania otyłości gynoidalnej, również możemy się posłużyć wskaźnikiem WHR. Wówczas wartość <0,8 u kobiet i <1 u mężczyzn będzie świadczyć o tym rodzaju otyłości.

Jak każdy rodzaj nieleczonej otyłości to ryzyko rozwinięcia się wielu różnych chorób. Jednak badania wskazują na to, że otyłość pośladkowo-udowa nie jest tak niebezpieczna, jak otyłość brzuszna. Mimo wszystko występowanie otyłości gynoidalnej może prowadzić do:

• zwyrodnień układu kostno-stawowego kończyn dolnych;
• żylaków;
• chorób dróg żółciowych.

Schudnięcie z nóg, ud i pośladków nie jest niemożliwe, jednak wymaga podjęcia szeregu wyrzeczeń: przede wszystkim wykonywania regularnych ćwiczeń ukierunkowanych na te partie ciała oraz odpowiedniej diety.

Otyłość pierwotna i wtóra

Otyłość możemy również sklasyfikować ze względu na przyczynę występowania. Wyróżniamy wówczas jej dwa główne rodzaje: otyłość pierwotną i otyłość wtórną.

Otyłość pierwotna

Otyłość pierwotna (inaczej też otyłość prosta, otyłość alimentacyjna) występuje u 90% osób otyłych. Przyczyną jest długotrwały dodatni bilans energetyczny, spowodowany nadmierną — w stosunku do wydatków energetycznych organizmu — konsumpcją żywności. Oznacza to, że ilość energii dostarczanej z pożywienia jest większa niż zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Wtedy nadmiar energii magazynowany jest w tkance tłuszczowej, prowadząc do przyrostu masy ciała. Im dłużej sytuacja nadmiaru energii (kalorii) trwa, tym więcej tkanki tłuszczowej się odkłada.

Otyłość wtórna

W przypadku występowania otyłości wtórnej przyczyny jej występowania są bardziej skomplikowane. Otyłość wtórna jest najczęściej konsekwencją wielu chorób o podłożu hormonalnym i genetycznym lub przyjmowanych leków. Dotyczy około 10% przypadków otyłości. Otyłość wtórna może wynikać z obecności:
endokrynopatii (zaburzeń endokrynologicznych), takich jak niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto, choroba i zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników, rzekoma niedoczynność przytarczyc, niedoboru hormonu wzrostu, insulinoma (wyspiak trzustki), hipogonadyzm (niewydolność hormonalna gonad – jąder oraz jajników);

• uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego (stany zapalne, guzy, zabiegi chirurgiczne, zwłaszcza dotyczące podwzgórza, w którym znajdują się ośrodki odpowiedzialne za kontrolę łaknienia);
• wad chromosomalnych (zespół Downa);
•  rzadkich zespołów uwarunkowanych genetycznie (zespół Willi-Pradera, zespół Lawrence-Moon-Biedla).

Zwiększeniu masy ciała sprzyja także przyjmowanie niektórych leków, tj. leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, progesteron, estrogeny, syntetyczne hormony sterydowe, niektóre leki zapobiegające objawom alergii, leki przeciwpadaczkowe.

Czy chorując na jedną z wymienionych chorób lub biorąc leki, jesteś skazany/skazana na otyłość? Nie! Geny, choroba czy leki nie usprawiedliwiają zaniechania, czy braku rezultatów walki z nadmiarem tkanki tłuszczowej. Badania naukowe udowadniają, że regularna aktywność fizyczna oraz prawidłowo zbilansowana dieta przynoszą porównywalne efekty w przypadku osób z dziedziczną skłonnością do otyłości, jak i osób bez takich predyspozycji.

Otyłość metaboliczna

Osoby zdrowe, które nie są otyłe, mogą mieć skumulowaną tkankę tłuszczową w okolicy brzucha. Współwystępowanie prawidłowej masy ciała (BMI 18,5-24,99 kg/m2) wraz z wysokim odsetkiem tkanki tłuszczowej w organizmie może wskazywać na otyłość metaboliczną (metabolically obese but normal weight – MONW, normal weight obese – NWO, thin outside fat inside – TOFI). Inaczej jest to również nazywane sylwetką typu skinny fat. Do cech charakterystycznych sylwetki osób z otyłością metaboliczną zaliczamy:

• wystający brzuch i boczki (tkanka tłuszczowa zgromadzona w okolicy brzucha);
• szersze biodra (tkanka tłuszczowa zgromadzona w okolicy bioder);
• szczupłe ramiona i nogi;
• wątłą sylwetkę;
• słabą kondycję fizyczną;
• cellulit.

U osób z MONW występuje obniżona wrażliwość na insulinę, zaburzenia profilu lipidowego (najczęściej hipertriglicerydemia), hiperinsulinemia oraz podwyższone ciśnienie tętnicze krwi. Nieleczona otyłość metaboliczna, podobnie jak otyłość prosta, prowadzi do licznych chorób i powikłań, między innymi do cukrzycy oraz chorób układu sercowo-naczyniowego.

Czy otyłość jest przyczyną zachorowalności i umieralności na raka?

Otyłość jest udokumentowaną, ważną przyczyną zachorowalności i umieralności na raka. W krajach zachodnich stanowi drugi po paleniu tytoniu czynnik rozwoju chorób przewlekłych, zwłaszcza cukrzycy, chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych. Przegląd badań epidemiologicznych obejmujący ponad 30 lat, dokonany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem, wskazuje, że otyłość jest związana przyczynowo z różnymi formami nowotworów. Szacuje się, że z powodu otyłości w Stanach Zjednoczonych umiera jeden na siedmiu mężczyzn i jedna na pięć kobiet. W Unii Europejskiej otyłość i nadwaga są przyczyną około 11% nowotworów okrężnicy, 9% nowotworów piersi, 39% nowotworów trzonu macicy, 37% gruczolakoraków przełyku, 25% nowotworów nerki i 24% nowotworów pęcherzyka żółciowego. Naukowcom udało się wykazać szczególny dodatni związek pomiędzy otyłością a ryzykiem rozwoju raka piersi u kobiet po menopauzie, raka okrężnicy i odbytnicy oraz raka nerki. Patofizjologia związku nowotworów z otyłością jest wielostronna i złożona. Dwa główne mechanizmy, które postuluje się w wyjaśnieniu tych powiązań to: przemiany biologiczne, które prowadzą do zaburzeń hormonalnych, takich jak oporność na insulinę oraz tzw. zespół metaboliczny związany z otyłością. Otyłość – zwłaszcza brzuszna – powoduje odbiegające od normalnych wartości stężenie hormonów i czynników wzrostu, które mogą sprzyjać rozwojowi komórek nowotworowych. Otyłości towarzyszy najczęściej przewlekły proces zapalny niskiego stopnia, który może prowadzić do uszkodzenia DNA, a przez to stworzyć warunki powstawania raka. Większość piśmiennictwa wiąże również otyłość z gorszym rokowaniem w nowotworach. Ponieważ otyłość może być modyfikowana przez całe życie, sugeruje się, że zwiększona aktywność fizyczna i utrzymanie masy ciała zgodnej z normą dla wieku i płci stanowią pożądane rodzaje działań profilaktycznych mających na celu zapobieganie nowotworom oraz poprawę ich rokowania.

Gdzie pójść do lekarza specjalisty?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, w której pracują uznani specjaliści w leczeniu chorób nowotworowych. Pacjenci mogą też skorzystać z porad dietetyka, psychoonkologa. Przychodnia posiada też kontrakt z NFZ na świadczenie usług lekarza pierwszego kontaktu i pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa, genetyka skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna lub skorzystaj z internetowego konta pacjenta (IKP).

Źródła:
.zwrotnikraka.pl/czynniki-rakotworcze-co-powoduje-raka/ 
medidieta.pl/blog/otylosc-definicja-przyczyny-rodzaje/