05 Maj 2025
Chirurgia endokrynologiczna w leczeniu gruczołów produkujących hormony
Podsumowanie
Chirurgia endokrynologiczna to kluczowy element leczenia schorzeń gruczołów produkujących hormony: tarczycy, przytarczyc, nadnerczy, przysadki i guzów neuroendokrynnych. Dzięki rozwojowi technik minimalnie inwazyjnych (laparoskopowych, endoskopowych, robotycznych) oraz precyzyjnej diagnostyce obrazowej (USG, TC 4D, MRI, PET) możliwe jest osiąganie doskonałych wyników terapeutycznych przy minimalnym ryzyku powikłań. Współpraca multidyscyplinarnego zespołu – endokrynologa, chirurga endokrynologa, neurochirurga, radiologa i anestezjologa – oraz opieka pooperacyjna (w tym terapia hormonalna zastępcza) stanowią podstawę kompleksowego podejścia do pacjenta.
1. Wprowadzenie do chirurgii endokrynologicznej
Chirurgia endokrynologiczna zajmuje się leczeniem operacyjnym schorzeń gruczołów wytwarzających hormony. Obejmuje:
leczenie guzków tarczycy (łagodnych i złośliwych),
hiperplazji lub gruczolaków przytarczyc,
guzów adrenalnych,
gruczolaków przysadki,
guzów neuroendokrynnych przewodu pokarmowego i płuc.
Działania te są prowadzone w trybie zarówno planowym, jak i pilnym (np. masywna hiperkalcemia).
2. Główne typy zabiegów chirurgicznych w endokrynologii
2.1 Chirurgia tarczycy
Diagnostyka przedoperacyjna:
- USG tarczycy i biopsja cienkoigłowa (FNA) w celu oceny charakteru zmiany.
- Scyntygrafia i oznaczenia stężeń TSH, ft3, ft4.
Techniki operacyjne:
- Tyreoidektomia częściowa (lobektomia) lub całkowita.
- Techniki minimalnie inwazyjne: zabiegi endoskopowe (transoral endoscopic thyroidectomy) oraz operacje z monitorowaniem nerwu krtaniowego w trakcie zabiegu.
- Zastosowanie stołu operacyjnego z mikroskopem lub kolposkopem w celu ochrony nerwów krtaniowych.
Specjaliści w Onkolmed:
- chirurg onkolog, endokrynolog, radiolog.
2.2 Chirurgia przytarczyc
Diagnostyka:
- Oznaczenia stężenia PTH i wapnia w surowicy.
- Obrazowanie: USG szyi, scyntygrafia sesta‑MIBI, tomografia 4D.
Zabiegi:
- Parathyroidectomy minimalnie inwazyjna (MIP) – resekcja jednego gruczołu przez małe nacięcie.
- Chirurgia otwarta z bilateral neck exploration (BNE) w przypadkach wielogruczolakowych.
Dostępne w Onkolmed:
- diagnostyka endokrynologiczna, parathyroidectomy wykonywane przez chirurga endokrynologa.
2.3 Chirurgia nadnerczy
Diagnostyka:
- Badania hormonalne: kortyzol, aldosteron, katecholaminy.
- Obrazowanie: CT, MRI, PET–CT.
Techniki operacyjne:
- Laparoskopowa adrenalektomia – standard w guzach ≤6 cm.
- Chirurgia robotyczna – adrenalektomia z wykorzystaniem platformy Da Vinci.
Specjaliści w Onkolmed:
- urolog, chirurg onkolog, endokrynolog.
2.4 Chirurgia przysadki mózgowej
Diagnostyka:
- MRI przysadki z kontrastem.
- Badania hormonalne: prolaktyna, ACTH, GH, TSH, LH, FSH.
- Ocena pola widzenia (perymetria).
Zabiegi:
- Transsphenoidal surgery – dostęp przez nos (endoskopowy lub mikroskopowy), gwarantujący minimalne uszkodzenie struktur mózgu.
- Techniki neuronawigacji i endoskopowe wsparcie optyczne.
Specjaliści w Onkolmed:
- neurochirurg dorosły, endokrynolog, radiolog.
2.5 Chirurgia guzów neuroendokrynnych (NET)
Diagnostyka:
- SRS (somatostatin receptor scintigraphy), PET–CT z Ga-68-DOTATATE.
- Biopsja endoskopowa (gastroenterolog) i badanie histopatologiczne.
Zabiegi:
- Resections chirurgiczne zależne od lokalizacji:
trzustka: enukleacja, Whipple,
jelito cienkie: segmental resections.
Specjaliści w Onkolmed:
- chirurg onkolog, endokrynolog.
3. Diagnostyka przedoperacyjna i podejście multidyscyplinarne
Współpraca:
Endokrynolog – przygotowanie hormonalne pacjenta.
Chirurg endokrynolog lub neurochirurg – planowanie i wykonanie zabiegu.
Radiolog – precyzyjne obrazowanie.
Anestezjolog – optymalizacja stanu ogólnego przed znieczuleniem.
Takie podejście minimalizuje powikłania i skraca czas rekonwalescencji.
4. Metody leczenia i opieka pooperacyjna
Terapia hormonalna zastępcza: po tyreoidektomii – lewotyroksyna; po adrenalektomii – glikokortykoidy i mineralokortykoidy.
Radiojodoterapia: jako uzupełnienie leczenia raka tarczycy.
Rehabilitacja głosu i fizjoterapia: w przypadku uszkodzenia nerwów krtaniowych.
Monitorowanie: okresowe badania obrazowe i oznaczenia hormonalne.
5. Nowoczesne techniki i badania kliniczne
Ciagłe monitorowanie nerwu krtaniowego (IONM) – ochrona funkcji głosowych.
Transoral endoscopic thyroidectomy – zabiegi bez blizny na szyi, w fazie III badań klinicznych.
Robotyczna adrenalektomia – poprawa precyzji i zmniejszenie bólu pooperacyjnego.
Centra Endocrine Excellence – konsolidacja doświadczenia chirurgicznego w specjalistycznych ośrodkach.
6. Specjaliści Onkolmed Lecznica Onkologiczna
W Onkolmed konsultacje i zabiegi prowadzą:
Onkolog / endokrynolog – diagnostyka i terapia przeciwzapalna,
Chirurg onkolog / endokrynolog – zabiegi tarczycy, przytarczyc, nadnerczy,
Neurochirurg – operacje przysadki mózgowej,
Radiolog – zaawansowane techniki obrazowania,
Chemioterapeuta / radioterapeuta – leczenie uzupełniające.
7. Zaproszenie na konsultację
Jeśli podejrzewasz schorzenie endokrynologiczne lub chcesz omówić możliwości leczenia chirurgicznego, zapraszamy na konsultację i badania do
Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie.
Zespół naszych specjalistów zapewni pełną diagnostykę i indywidualny plan leczenia.
Źródła
AACE Clinical Guidance Endocrine Surgery
Endocrine Society: Clinical Practice Guidelines
J. Lee, „A Primer on Parathyroid Surgery in 2024”
Mayo Clinic: Surgical options for thyroid and parathyroid
AAES: The American Association of Endocrine Surgeons
Columbia Surgery: State of the Union 2024
Rutgers Cancer Institute: Endocrine Surgical Oncology
Nature Reviews: Consensus guideline for pituitary adenomas
PMC: Advances in pituitary surgery
ESE – European Society of Endocrinology Guidelines
British Society for Paediatric Endocrinology: Pituitary adenoma in CYP
Endocrine Practice: Pituitary incidentalomas best practices
Wiley: Evidence-based management of endocrine complications
PubMed: ESE guideline on aggressive pituitary tumours
Onkolmed Lecznica Onkologiczna – własne standardy i doświadczenia.
