Adrenalektomia - zastosowanie i przebieg zabiegu

Czym jest adrenalektomia?

Definicja zabiegu

Adrenalektomia to operacyjne usunięcie jednego lub obu nadnerczy – niewielkich gruczołów położonych przy górnych biegunach nerek, odpowiadających za produkcję hormonów takich jak adrenalina, kortyzol czy aldosteron. Zabieg ma na celu usunięcie zmienionego chorobowo nadnercza lub guza, który może niekorzystnie wpływać na gospodarkę hormonalną organizmu.

Budowa i funkcje nadnerczy

Nadnercza składają się z kory (produkującej m.in. kortyzol i aldosteron) oraz rdzenia (odpowiedzialnego za syntezę adrenaliny i noradrenaliny). Zaburzenia w ich funkcjonowaniu mogą prowadzić do poważnych chorób endokrynologicznych, wymagających interwencji chirurgicznej.

Zastosowanie adrenalektomii

Wskazania endokrynologiczne

1. Guz chromochłonny (pheochromocytoma) – hormonaktywny nowotwór rdzenia nadnerczy, powodujący napadowe nadciśnienie tętnicze i zaburzenia rytmu serca.

2. Zespół Cushinga – nadmierna produkcja kortyzolu, często związana z gruczolakiem kory nadnerczy (ACTH‑niezależnym), objawiająca się otyłością centralną, osłabieniem mięśni i zaburzeniami metabolicznymi.

3. Pierwotny hiperaldosteronizm (zespół Conna) – nadprodukcja aldosteronu prowadząca do nadciśnienia i hipokaliemii, najczęściej z powodu gruczolaka kory nadnerczy.

4. Gruczolak nadnerczy – guz łagodny kory, który może produkować hormony i zaburzać równowagę endokrynologiczną.

Wskazania onkologiczne i chirurgiczne

• Rak kory nadnerczy (ACC) – rzadki, ale złośliwy nowotwór wymagający radykalnej adrenalektomii en bloc, często z rozszerzeniem na okoliczne tkanki.

• Zmiany przerzutowe – nadnercza są częstym miejscem przerzutów raka płuca, piersi czy czerniaka; adrenalektomia może poprawić jakość życia i rokowanie pacjenta.

• Incydentaloma nadnerczy – przypadkowo wykryte zmiany powyżej 4–6 cm lub o cechach sugerujących złośliwość wymagają usunięcia w celu wykluczenia nowotworu.

Przebieg zabiegu adrenalektomii

Przygotowanie pacjenta

Przed operacją wykonuje się badania hormonalne (pomiar stężenia kortyzolu, aldosteronu, metoksykatecholamin) oraz obrazowe (USG, TK lub MR nadnerczy) w celu potwierdzenia rozpoznania i oceny cech zmiany. W przypadku guza chromochłonnego pacjentowi zaleca się wcześniejsze leczenie alfa‑blokadami, aby ustabilizować ciśnienie i zmniejszyć ryzyko powikłań hemodynamicznych podczas operacji.

Techniki chirurgiczne

1. Adrenalektomia laparoskopia przezotrzewnowa (TLA) – wielonarzędziowy dostęp przez kilka niewielkich nacięć, zalecany przy guzach do 9–10 cm, zapewnia krótszy czas hospitalizacji i szybszą rekonwalescencję.

2. Adrenalektomia laparoskopowa zaotrzewnowa (LTA) – dostęp od strony tylno-bocznej, odpowiedni dla wyselekcjonowanych pacjentów, umożliwia zachowanie części kory przy łagodnych zmianach.

3. Chirurgia otwarta – stosowana przy dużych guzach (>10 cm), podejrzeniu inwazji okolicznych struktur lub guzie złośliwym, gdy wymagana jest radykalna resekcja en bloc.

4. Techniki robotyczne – coraz częściej wykorzystywane w dużych ośrodkach, łączą zalety minimalnej inwazyjności z precyzją ruchów urządzenia.

Przebieg operacji i hospitalizacja

• Czas trwania: 2–4 godziny, zależnie od techniki i trudności zabiegu.

• Hospitalizacja: zazwyczaj 2–5 dni przy laparoskopii, 7–10 dni po zabiegu otwartym.

• Rekonwalescencja: stopniowy powrót do aktywności fizycznej w ciągu kilku tygodni, kontrolne badania hormonalne i obrazowe co 3–6 miesięcy.

Dla kogo adrenalektomia?

Profil idealnego pacjenta

• Pacjent z potwierdzonym guzkiem nadnercza o cechach czynnościowych lub przekraczającym kryteria obserwacji (<4 cm, brak cech hormonalnych).

• Dobry stan ogólny (ASA I–II), bez zaawansowanych schorzeń sercowo‑naczyniowych uniemożliwiających bezpieczne znieczulenie ogólne.

Przeciwwskazania

• Zaawansowana niewydolność wielonarządowa

• Aktywne infekcje lub stany zapalne w obrębie jamy brzusznej

• Niepoddające się kontroli nadciśnienie przy pheochromocytoma mimo leczenia alfa‑ i beta‑blokadami.

Diagnostyka i leczenie w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

Etap diagnostyczny

W Onkolmed oferujemy:

• Konsultacje endokrynologiczne – endokrynolog ocenia profile hormonalne i kwalifikuje do dalszej diagnostyki.

• Badania obrazowe – wysokiej rozdzielczości ultrasonografia, tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) wykonywane w pracowni radiologii signowanej w placówkach referencyjnych.

• Badania hormonalne – pomiar stężeń kortyzolu, aldosteronu, katecholamin i metoksykatecholamin w surowicy i dobowej zbiórce moczu.

Opieka wielospecjalistyczna

• Chirurg onkologiczny – specjalizuje się w laparoskopowych i otwartych adrenalektomiach.

• Anestezjolog – zapewnia bezpieczne znieczulenie ogólne oraz monitorowanie hemodynamiczne, szczególnie u pacjentów z guzem chromochłonnym.

• Onkolog kliniczny – prowadzi pacjentów po adrenalektomii z rakiem nadnerczy, koordynuje chemioterapię i opiekę paliatywną.

• Radioterapeuta – planuje i wykonuje radioterapię u pacjentów z przeciwwskazaniami do operacji lub w celu leczenia uzupełniającego.

Zaproszenie na konsultacje i badania

Jeżeli zmagasz się z podejrzeniem guza nadnercza lub otrzymałeś wyniki diagnostyczne wymagające dalszej oceny, zapraszamy do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Oferujemy pełen zakres badań endokrynologicznych, obrazowych oraz konsultacje u specjalistów z zakresu chirurgii onkologicznej, endokrynologii, radiologii oraz chemioterapii i radioterapii. Skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację i otrzymać indywidualny plan diagnostyczno‑terapeutyczny dostosowany do Twoich potrzeb.

Źródła

1. Adrenalektomia – zabieg operacyjny polegający na chirurgicznym usunięciu nadnercza

2. Medscape: Laparoscopic Right Adrenalectomy – indications and overview

3. MP.pl: Usunięcie nadnerczy (adrenalektomia) – opis zabiegu i przygotowanie pacjenta

4. JAMA Surgery Guidelines for primary aldosteronism – laparoscopic adrenalectomy improves outcomes

5. SAGES: Informacje dla pacjenta – laparoskopia w adrenalektomii

6. PMC: Laparoscopic adrenalectomy as the treatment of choice for most adrenal neoplasms

7. TerMedia: Indications for laparoscopic adrenalectomy – perioperative and postoperative course study

8. JES: Various Methods for Laparoscopic Adrenalectomy – indications including ACC and metastases

9. LS (AME Groups): Transperitoneal laparoscopic adrenalectomy – technique and indications

10. European Society of Endocrinology clinical practice guidelines on adrenal incidentalomas

11. Lux Med: Jak wykryć guz nadnerczy? Objawy i leczenie – metody operacyjne i radioterapia