O czym może świadczyć ciągły spadek białych krwinek w morfologii?

Wprowadzenie

Ciągły, stopniowy spadek liczby białych krwinek (leukocytów) stwierdzany w kolejnych wynikach morfologii krwi może świadczyć o różnych procesach chorobowych dotyczących zarówno produkcji, jak i niszczenia tych komórek. Do najczęstszych przyczyn należą zaburzenia funkcji szpiku kostnego (np. zespoły mielodysplastyczne, białaczki, aplazja), toksyczne uszkodzenie (leki cytotoksyczne, promieniowanie), przewlekłe infekcje wirusowe, autoimmunologiczne mechanizmy niszczenia leukocytów czy nadmierne ich gromadzenie w śledzionie. W diagnostyce kluczowe jest powtórzenie morfologii z rozmazem, ocena subpopulacji komórek (cytometria przepływowa), badanie cytogenetyczne i ewentualna biopsja szpiku kostnego. Leczenie zależy od przyczyny — od odstawienia leku czy terapii przeciwwirusowej, poprzez leczenie hematologiczne i transplantację szpiku, do terapii wspomagającej (czynniki wzrostu). W przypadku niepokojących wyników warto skonsultować się z hematologiem lub onkologiem.

Co to jest leukopenia?

Leukopenia to stan, w którym całkowita liczba białych krwinek (WBC) we krwi obwodowej spada poniżej normy, zwykle poniżej 4 000 komórek/μl (< 4 × 10⁹/l). Choć termin leukopenia traktowany jest często wymiennie z neutropenią, gdyż dominującą frakcją leukocytów są neutrofile, spadek może dotyczyć też limfocytów, monocytów czy eozynofilów.

Przyczyny ciągłego spadku białych krwinek

1. Zaburzenia produkcji w szpiku kostnym

• Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – klonalne choroby hematologiczne charakteryzujące się zaburzeniami dojrzewania komórek krwi, prowadzące do cytopenii, w tym leukopenii.

• Białaczki ostre i przewlekłe – niekontrolowany rozrost blastów lub dojrzałych leukocytów, które wypierają prawidłowe elementy morfotyczne szpiku i zaburzają hematopoezę.

• Aplazja szpiku – całkowite lub częściowe wyłączenie czynności szpiku, często o etiologii immunologicznej lub toksycznej (np. leki, promieniowanie).

• Niedobory witamin (B12, kwas foliowy) – nieprawidłowa mielopoeza i synteza DNA prowadząca do megaloblastycznej anemii i leukopenii.

2. Zwiększone niszczenie lub konsumpcja

• Autoimmunologiczne niszczenie – przeciwciała skierowane przeciwko leukocytom (np. autoimmunologiczna neutropenia.

• Nadreaktywny układ siateczkowo-śródbłonkowy (hypersplenism) – powiększona śledziona „wychwytuje” nadmierną liczbę leukocytów.

• Sepsa i ciężkie infekcje bakteryjne – wzmożone zużycie neutrofili w ostrej fazie, szczególnie w zakażeniach tyfoidalnych, gruźlicy czy rickettsiozach.

3. Toksyczne uszkodzenie szpiku

• Leki cytotoksyczne (chemioterapia) i promieniowanie – niszczenie linii granulocytarnej.

• Inne leki (np. sulfamidy, karbamazepina) – efekt toksyczny lub immunologiczny prowadzący do neutropenii.

4. Przewlekłe infekcje wirusowe

• Wirusy: HIV, wirus Epsteina–Barr, cytomegalowirus – mogą hamować produkcję lub zwiększać niszczenie leukocytów.

Diagnostyka

1. Powtórzenie morfologii krwi z rozmazem

   • Automatyczna i ręczna ocena subpopulacji leukocytów pozwala zweryfikować, która frakcja jest najbardziej obniżona citeturn0search3turn0search7.

2. Badania biochemiczne i serologiczne

   • Ocena poziomów witamin (B12, foliany), markerów zapalnych, czynników reumatoidalnych, testy wirusologiczne.

3. Cytometria przepływowa

   • Charakterystyka immunofenotypowa komórek – kluczowa przy podejrzeniu białaczek.

4. Badanie cytogenetyczne i molekularne

   • Wykluczenie mutacji charakterystycznych dla MDS czy przewlekłych białaczek.

5. Biopsja i aspiracja szpiku kostnego

   • Ostateczne badanie oceniające architekturę szpiku i liczbę prekursorów komórkowych.

Możliwe schorzenia towarzyszące

• MDS i białaczki (ostre, przewlekłe)

• Aplazja szpiku

• Autoimmunologiczne neutropenie

• Choroby zakaźne: sepsa, zakażenia wirusowe, gruźlica

• Niedobory żywieniowe: B12, foliany

• Toksyczne uszkodzenie: chemioterapia, radioterapia, leki

Metody leczenia

• Leczenie przyczynowe

  • Odstawienie leku, przeciwwirusowe, leczenie eradykacyjne sepsy.

• Terapia wspomagająca

  • Czynniki wzrostu granulocytów (G-CSF).

• Leczenie hematologiczne

  • Chemioterapia, immunosupresja w aplazji, transplantacja szpiku kostnego.

• Monitorowanie i profilaktyka zakażeń

  • Profilaktyka antybiotykowa, unikanie źródeł infekcji.

Specjaliści w Onkolmed Lecznica Onkologiczna

• Hematolog – prowadzenie diagnostyki i leczenia chorób szpiku

• Onkolog – kompleksowa opieka nad pacjentem z chorobą nowotworową

• Chemioterapeuta – przeprowadzanie chemioterapii

• Radioterapeuta – terapia napromienianiem

• POZ – koordynacja opieki podstawowej

Zaproszenie na konsultację

Zapraszamy na konsultacje hematologiczne oraz zaawansowaną diagnostykę białokrwinkową do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Oferujemy pełen zakres badań: morfologia z rozmazem, cytometrię przepływową, biopsję szpiku oraz nowoczesne metody leczenia dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Źródła

1. Leukopenia – diagnostyka i leczenie. Diag.pl

2. Medscape: Leukocyte Count (WBC) – Overview.

3. Medonet: Leukopenia – przyczyny, objawy, diagnostyka.

4. Poradnik Gemini: Leukopenia – diagnostyka.

5. Medscape: Neutropenia – Practice Essentials.

6. Synevo: O czym mogą świadczyć obniżone leukocyty?

7. NCBI PMC: The Etiology and Management of Leukopenia.

8. Podyplomie.pl: Leukopenia – diagnostyka różnicowa i leczenie.

9. MerckManuals: Overview of Leukopenias.

10. FontesMed: Przewlekła białaczka szpikowa.

11. Podyplomie.pl: Definicja norm leukocytów.