Udar mózgu u dzieci - przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Co to jest udar mózgu u dzieci?

W społeczeństwie wiedza o możliwości wystąpienia udaru mózgu u dziecka jest mała, co opóźnia rozpoznanie. Udary mózgu u dzieci dzieli się podobnie jak u dorosłych na udary zakrzepowo-zatorowe (które mogą być tętnicze, niedokrwienne lub żylne) i krwotoczne.

Ze względu na wiek zachorowania dzieli się je na udary:

• okresu noworodkowo-niemowlęcego,
• wieku dziecięcego.

W okres noworodkowy wchodzi też okres okołoporodowy obejmujący czas życia płodu na krótko przed porodem.
Zapadalność na udar niedokrwienny mózgu szacuje się w USA na 0,56-2,4/100 tys. dzieci na rok. Duży odsetek stanowią udary okołoporodowe, a zapadalność na nie szacuje się nawet na 1/2,5 tys. żywo urodzonych noworodków. W okresie noworodkowym częste są udary żylne; ich występowanie szacuje się na 1/100 tys. rocznie. Inaczej niż u dorosłych, u których 80-85% udarów to udary niedokrwienne, u dzieci udary niedokrwienne stanowią ok. 50%, a pozostałe 50% to udary krwotoczne. Udary częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Przeżywalność dzieci jest większa niż dorosłych, choć u ponad połowy dzieci realna jest groźba nawrotu.

Jakie są przyczyny udaru mózgu u dzieci?

U dzieci przyczyny udaru mózgu są odmienne niż u dorosłych. U najmłodszych pacjentów do choroby tej doprowadzać mogą bowiem problemy zdrowotne, jak:

• wady serca (zarówno wrodzone, takie jak przetrwały otwór owalny czy ubytek przegrody międzykomorowej, jak i wady
• nabyte już w trakcie życia),
• toczeń rumieniowaty układowy,
• guzkowe zapalenie tętnic,
• choroba Kawasaki,
• plamica Schönleina-Henocha,
• zaburzenia hematologiczne (m.in. nadpłytkowość, małopłytkowość, anemia z niedoboru żelaza czy białaczka),
• zespół Ehlersa-Danlosa,
• cukrzyca,
• migrenowe bóle głowy,
• choroby mitochondrialne,
• neuroinfekcje (takie jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

Możliwą przyczyną udaru mózgu u najmłodszych dzieci są incydenty zakrzepowo-zatorowe. Mogą one wystąpić nawet jeszcze przed przyjściem dziecka na świat – zdarza się bowiem , że zakrzepy pochodzące z łożyska docierają niestety do płodu i finalnie doprowadzają one do blokady jakichś naczyń krwionośnych zaopatrujących jego ośrodkowy układ nerwowy.
Swoistym przede wszystkim dla starszych, będących w wieku nastoletnim, pacjentów czynnikiem ryzyka udaru mózgu jest zażywanie substancji psychoaktywnych – przyjmowanie różnych narkotyków może skutkować obkurczeniem mózgowych naczyń krwionośnych lub nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego i te właśnie zjawiska mogą być przyczyną zaburzeń ukrwienia tkanki nerwowej.
Pomimo tego, że możliwych przyczyn udaru mózgu u dziecka wyróżnia się stosunkowo dużo, tak naprawdę u części pacjentów i tak – nawet pomimo przeprowadzenia naprawdę wszelkich możliwych badań – nie udaje się stwierdzić, co w rzeczywistości doprowadziło u nich do wystąpienia tej choroby.

Jakie są objawy udaru mógu u dzieci?

U noworodków i małych dzieci najczęstszym objawem jakichkolwiek zaburzeń ze strony naczyń jest napad padaczkowy. Do innych objawów należą: drażliwość lub senność, zaburzenia oddychania, często uwypuklenie ciemiączka. U małego dziecka niedowłady mogą nie być widoczne od początku wystąpienia udaru. U dzieci starszych rozpoznanie udaru jest nieco łatwiejsze, chociaż zwykle nie zostaje on rozpoznany z powodu małej wiedzy rodziców – na ogół uważa się, że udar mózgu może występować tylko u ludzi starszych. Wiele objawów może być podobnych do tych, które występują podczas udaru u dorosłego człowieka, m.in.:

• silny ból głowy,
• nudności i/lub wymioty,
• ciepła, zaczerwieniona, wilgotna skóra,
• trudności z mową (niewyraźna, niewłaściwe słowa),
• zaburzenia ruchu gałek ocznych, częściowa lub całkowita utrata wzroku, niewyraźne widzenie,
• drętwienie – paraliż, osłabienie lub utrata koordynacji kończyn, zwykle po jednej stronie ciała, utrata równowagi,
  nietrzymanie moczu,
• drgawki, – krótka utrata świadomości, po chwili może pojawić się szybka poprawa (TIA – przemijający atak niedokrwienny).

Jak rozpoznaje się udar mózgu u dzieci?

U dzieci nierzadko udar rozpoznawany jest z opóźnieniem przekraczającym 24 godziny, na co składa się rzadkie występowanie choroby i niedostateczna wiedza pediatrów ogólnych, nietypowy obraz kliniczny i przebieg oraz złożona diagnostyka różnicowa, w której udar bierze się pod uwagę często na samym końcu. W  razie podejrzenia udaru mózgu u dzieci diagnostyka powinna być przeprowadzona jak najszybciej, podobnie jak u dorosłych.

Badania neuroobrazowe
Badanie neuroobrazowe jest podstawowym badaniem w diagnostyce udaru mózgu. Zazwyczaj w ostrym okresie wykonuje się TK, która często w pierwszych godzinach udaru nie ujawnia zmian niedokrwiennych, co może opóźnić właściwe rozpoznanie. Badanie MR jest badaniem zdecydowanie bardziej czułym, zwłaszcza jeśli zastosuje się dodatkowo opcję dyfuzyjną. Złotym standardem oceny naczyń dogłowowych i  mózgowych jest konwencjonalna angiografia mózgowa, dzięki której można rozpoznać rozwarstwienie tętnicy lub zapalenie naczyń. Mniej inwazyjna metoda – MR z programem naczyniowym (MRA) – też pozwala ocenić patologie naczyniowe, a zarazem wykluczyć guza mózgu, którego obraz kliniczny czasami przypomina udar. W rozpoznawaniu rozwarstwienia tętnicy najbardziej użyteczna jest konwencjonalna angiografia oraz angio-TK, które charakteryzują się wyższą czułością niż angio-MR. Ze względu na inwazyjność konwencjonalnej angiografii i narażenie na napromienianie w przypadku angio-TK zaleca się, aby u dzieci badaniem I rzutu było badanie MR z programem naczyniowym. Przezczaszkowe ultrasonograficzne badanie dopplerowskie (TCD) może w sposób nieinwazyjny wskazać na obecność przetok naczyniowych.

Badania laboratoryjne
Wstępne badanie krwi powinno odpowiedzieć na pytanie, czy dziecko przechodzi infekcję, czy ma niedokrwistość, trombocytopenię, zaburzenia układu krzepnięcia. U  dzieci bardzo ważną rolę odgrywa oznaczenie markerów zapalnych: OB, białka C-reaktywnego, prokalcytoniny. Podwyższone stężenia tych markerów wskazują na infekcję bakteryjną. W przypadku takiego podejrzenia należy pobrać krew na posiew. Do ważnych badań laboratoryjnych zalicza się również ocena hemostazy.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
W płynie mózgowo-rdzeniowym podwyższone stężenie mleczanów (LDH – dehydrogenazy mleczanowej) jest często obserwowane w zespole MELAS (mitochondrial myopathy, encephalopathy, lactic acidosis, stroke-like episodes – miopatia mitochondrialna, encefalopatia, kwasica mleczanowa, występowanie incydentów podobnych do udarów).

Biopsja
Rzadko wykonuje się biopsję mięśni czy biopsję mózgu w celu identyfikacji zapalenia naczyń, ale czasami badanie to jest konieczne przy podejrzeniu np. pierwotnego izolowanego zapalenia naczyń mózgowych.

Badania serca
U każdego dziecka z udarem tętniczym mózgu należy wykonać EKG, echokardiografię, a w przypadku podejrzenia zaburzeń rytmu serca – badanie EKG metodą Holtera. Każde dziecko z udarem niedokrwiennym mózgu powinno być konsultowane przez kardiologa.

Jak leczy się udar mózgu u dzieci?

Postępowanie terapeutyczne w ostrej fazie udaru niedokrwiennego powinno być rozpoczęte najszybciej i prowadzone równolegle z diagnostyką. Odpowiednia opieka w pierwszych dniach, a nawet godzinach, decydująco wpływa na rokowanie.
Kliniczne napady padaczkowe w ostrej fazie udaru wymagają leczenia przeciwdrgawkowego. Obecnie metody leczenia udaru niedokrwiennego u dzieci zależą od jego przyczyny i obejmują:

• leczenie przeciwzakrzepowe i antyagregacyjne (przeciwpłytkowe),
• transfuzje krwi,
• leczenie chirurgiczne.

Rehabilitacja jest jednak jednym z podstawowych składowych najszybszego powrotu do funkcjonowania w społeczeństwie dziecka, które przeżyło udar mózgu.
W zależności od wieku, dziecko powinno być prowadzone przez zespół składający się z: fizjoterapeuty, logopedy, oraz pod kontrolą lekarza neurologa dziecięcego.
Podstawowymi etapami w zależności od stanu dziecka, powinna być jak najwcześniejsza współpraca dziecka z opiekunem jak i rehabilitantem polegająca na aktywizacji, tj. rozruszaniu dziecka, poprzez przywrócenie ruchomości w stawach i siły w mięśniach, a także praca w odpowiednim systemie odnajdywania się pacjenta w przestrzeni oraz czucia własnego ciała, mapowania jego, a także zapamiętywania lub odtwarzania podstawowych wzorców ruchowych oraz artykulacyjnych.
W zależności od deficytów, które dane dziecko doświadczy po udarze mózgu, zespół terapeutów we współpracy z opiekunem, powinien skonstruować cele terapii, a także priorytetowe funkcje, które należy w pierwszej kolejności wdrożyć w życie w celu powrotu małego człowieka do jak najlepszej funkcjonalności w życiu codziennym oraz społeczeństwie. Należy pamiętać jednakże, aby angażować pacjenta nie tylko podczas terapii z fizjoterapeutom (metodą m.in. PNF i NDT BOBATH), ale również w czasie czasu wolnego, życia codziennego, cały czas angażować małego człowieka w jego zwykłe życie.

Gdzie pójść z dzieckiem na konsultację do lekarza neurologa dziecięcego?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia prywatna, gdzie można przyjść na konsultację do lekarza neurologa dziecięcego. Działa w niej Poradnia Neurologii Dziecięcej gdzie leczone są dzieci. Pracują w niej bardzo dobrzy neurolodzy z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu chorób centralnego układu nerwowego i nerwów obwodowych dzieci.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa dziecięcego, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
podyplomie.pl/pediatria/17540,udar-mozgu-u-dzieci
mjakmama24.pl/dziecko/zdrowie/udar-mozgu-u-dziecka-czy-u-dzieci-ta-choroba-w-ogole-wystepuje-aa-yH5r-ha8Z-fQTz.html
dbc.wroc.pl/Content/30601/95.pdf
podyplomie.pl/uploads/ksiazki/KS_Neurologia-T2-Udar-mozgu-u-dzieci.pdf
normanrehabilitation.com/udar-mozgu-u-dziecka/