Rak przełyku i połączenia przełykowo-żołądkowego - rozpoznanie

Co to jest rak przełyku i  połączenia przełykowo-żołądkowego?

Rak przełyku jest to nowotwór powstający z tkanek wyścielających przełyk. Przełyk jest to umięśniony przewód, przez który pokarm przechodzi z gardła do żołądka. Dwa główne typy raka przełyku to rak płaskonabłonkowy i gruczolakorak. Rak płaskonabłonkowy jest nowotworem, który wywodzi się z komórek nabłonka płaskiego wyściełającego przełyk. Gruczolakorak wywodzi się z komórek wytwarzających i wydzielających śluz* oraz inne płyny. Oba typy nowotworu występują z podobną częstością.

Rak połączenia przełykowo-żołądkowego jest nowotworem złośliwym, wywodzącym się z nabłonka gruczołowego błony śluzowej połączenia przełykowo-żołądkowego o wzrastającej zachorowalności. U wielu chorych, rak ten rozpoznawany jest w stopniu zaawansowania klinicznego, uniemożliwiającym leczenie operacyjne. Jedynym rozwiązaniem w tej grupie chorych jest leczenie objawowe polegające na udrożnieniu światła przełyku, niwelując objawy dysfagii i poprawiając jakość życia pacjenta. Endoskopowe założenie protezy samorozprężalnej do światła przełyku oraz brachyterapia są obecnie najskuteczniejszymi metodami leczenia paliatywnego raka płaskonabłonkowego przełyku. Nowotwór ten cechuje jednak odmienna wrażliwości na radioterapię. Z powodu tych wątpliwości nie można jednoznacznie przewidzieć, czy brachyterapia stosowana w paliatywnym leczeniu dysfagii spowodowanej rakiem połączenia przełykowo-żołądkowego jest podobnie korzystna jak w raku przełyku. 

Jak rozpoznawany jest rak przełyku i połączenia przełykowo-żołądkowego?

Ogólne zasady

Objawy wczesne są niespecyficzne. Nowotwór we wczesnym stadium jest rozpoznawany u części chorych z objawową chorobą refluksową, u których wykonywana jest endoskopia. Objawami zaawansowanego raka przełyku są postępująca dysfagia dla pokarmów stałych, odynofagia (bolesne przełykanie) oraz chudnięcie.
Rozpoznanie raka przełyku uzyskuje się dzięki biopsji endoskopowej. Badanie cytologiczne wykonuje się rzadko, głównie w sytuacji braku możliwości uzyskania materiału do badania histologicznego. Rozpoznanie wczesnych postaci wymaga użycia wysokiej jakości sprzętu endoskopowego, z zastosowaniem barwienia płynem Lugola (w raku płaskonabłonkowym). Możliwe jest również stosowanie technik poprawy obrazowania (np. NBI, narrow band imaging). W Polsce nie prowadzi się programu przesiewowego, jednak pacjenci z rozpoznaniem przełyku Barretta bez dysplazji wymagają nadzoru endoskopowego za pomocą powtarzanej co 3–5 lat gastroskopii z biopsjami.
Endoultrasonografia (EUS) umożliwia ocenę stopnia zaawansowania miejscowego i regionalnego raka przełyku. Dodatkowo podczas badania możliwe jest wykonanie biopsji cienkoigłowej powiększonych węzłów chłonnych, co zwiększa przydatność tej metody. W specjalistycznych ośrodkach metody endoskopowe wykorzystuje się w leczeniu dysplazji dużego stopnia oraz najwcześniejszych postaci raka przełyku (Tis i T1a), ale przede wszystkim znajdują zastosowanie w paliatywnym leczeniu polegającym na udrażnianiu przełyku (protezowanie, metody ablacyjne).

O rozpoznaniu raka przełyku, a nie żołądka, decydują lokalizacja i typ histologiczny:

• gruczolakorak, który powstał w  obrębie 5  cm od połączenia przełykowo-żołądkowego i szerzy się na przełyk, jest klasyfikowany jako rak przełyku. Podobnie klasyfikowane są raki płaskonabłonkowe;
• gruczolakoraki, które powstały w żołądku w odległości większej niż 5 cm od połączenia przełykowo-żołądkowego lub które powstały w obrębie 5 cm od połączenia przełykowo-żołądkowego i nie szerzą się na przełyk, są klasyfikowane jako rak żołądka.

Ocena zaawansowania

Systemem służącym do oceny zaawansowania nowotworów przełyku jest klasyfikacja TNM, składająca się z 3 parametrów opisujących nowotwór. I tak składowa: T oznacza Tumor, czyli guz, i określa wielkość i rodzaj zmiany miejscowej; cecha N oznacza z angielskiego nodules i opisuje zajęcie węzłów chłonnych; ostatnie oznaczenie M, wywodzi się od słowa metastases oznaczającego przerzuty do odległych narządów.
O ile sama klasyfikacja jest przydatna dla lekarza do określenia stopnia zaawansowania choroby, to dla pacjenta ważniejszy jest sam wynik stopniowania. Dokładna klasyfikacja znajduje się w załączniku.

Badania obrazowe

Dokładność EUS w ocenie cechy T (różnicowanie T1–3) przekracza 80%; badanie to charakteryzuje się większą niż komputerowa tomografia (KT) skutecznością w ocenie zajęcia regionalnych węzłów chłonnych (dokładność ok. 80%), a także umożliwia wykonanie biopsji. Wadą tej metody jest jej niewielka, jak dotychczas, dostępność oraz duża zależność od techniki wykonania. Zmiany nieprzepuszczające endoskopu nie nadają się do badania EUS.
Komputerowa tomografia jest powszechnie dostępna, ale jej dokładność w ocenie cechy T oraz cechy N nie przekracza 50%. Na podstawie KT nie można zróżnicować warstw ściany przełyku (ani naciekania T1–3). Jej podstawowe znaczenie polega na ocenie nacieku na struktury otoczenia przełyku (T4) oraz obecności przerzutów odległych (M1). Obszar badania powinien obejmować klatkę piersiową (wraz z dolną częścią szyi) oraz jamę brzuszną. Wskazane jest dożylne i doustne podanie środka kontrastowego przed wykonaniem badania.

W ostatnich latach rośnie znaczenie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) w połączeniu z KT (PET-KT) w ocenie zaawansowania raka przełyku (zwłaszcza M1) oraz odpowiedzi na leczenie.
Ultrasonografia (USG) szyi może mieć zastosowanie przy podejrzeniu przerzutów do węzłów chłonnych nadobojczykowych oraz szyjnych.
Konwencjonalne badanie radiologiczne (RTG) przełyku z doustnym podaniem kontrastu umożliwia ocenę długości nacieku oraz sprawności pasażu, wskazując na typ nacieku (guzowaty, spiralny, lejkowaty), co może mieć znaczenie przy planowaniu i ocenie odpowiedzi na radioterapię (RTH).

Gdzie mogę sprawdzić czy mam raka połączenia przełykowo-żołądkowego?

Jest wiele ośrodków zdrowia gdzie można odbyć konsultację u onkologa. Jednym z takich miejsc jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna, w której konsultują jedni z najlepszych specjalistów w Polsce, zajmujących się diagnostyką i leczeniem raka połączenia przełykowo-żołądkowego. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna oprócz konsultacji można wykonać badania (w tym USG).

W celu umówienia się na konsultację u chirurga, chemioterapeuty, onkologa, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_04_Nowotwory_ukladu_pokarmowego_20151202.pdf
onkologia.org.pl/rak-przelyku-2/#f
umlub.pl/download/gfx/umlub/pl/defaultopisy/4408/4951/1/streszczenie_jezyk_polski_lek._artur_zakoscielny.pdf
esmo.org/content/download/88029/1615142/1/ESMO-ACF-Rak-Prze%C5%82yku-Poradnik-dla-Pacjent%C3%B3w.pdf