Migrena u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest migrena u dziecka?

Migrena należy do pierwotnych bólów głowy. Występuje u 5–10% dzieci. Etiologia migrenowych bólów głowy pozostaje nieznana. Patogeneza również w dużej mierze pozostaje niejasna. Prawdopodobnie migrenowy ból głowy wynika z nieprawidłowych reakcji układu nerwowo-naczyniowego na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne. W patogenezie migreny bierze się również pod uwagę genetycznie uwarunkowane zaburzenia kanałów jonowych oraz zaburzenia neurotransmisji, głównie serotoninowej.
Migrena jest przewlekłym zaburzeniem nerwowo-naczyniowym, charakteryzującym się napadami silnego bólu głowy. Najczęstszą postacią jest migrena bez aury, która dotyczy 80–90% przypadków.
U 10–15% pacjentów występuje migrena z aurą. Najczęściej aura występuje pod postacią ubytków w polu widzenia, błysków świetlnych, zaburzeń czucia oraz zaburzeń mowy. Czas trwania aury migrenowej jest bardzo różny i trwa od kilku minut do godziny. Ciekawą postacią aury, która rzadko występuje u dzieci, jest zespół Alicji w Krainie Czarów. Zespół ten polega na złożonych zaburzeniach postrzegania o charakterze iluzji optycznych, halucynacji. W przebiegu zespołu mogą również występować zaburzenia percepcji kształtu osób, części ciała, odległości.

Jakie są przyczyny migreny u dzieci?

Przyczyny migreny nie są do końca poznana. Istnieje wiele teorii opisujących przypuszczalny patomechanizmu tego schorzenia:

• naczyniowa,
• neuronalna,
• zapalenia tkanki nerwowej, 
• biochemiczna,
• ośrodkowa. 

Coraz częściej uwzględnia się dużą rolę mutacji genetycznych w mechanizmie powstawania migreny. Fakt, że występuje u dzieci jest silnym argumentem na rzecz genetycznego podłoża choroby. Z badań wynika, że ponad 50 proc. przypadków migreny u dzieci notuje się w rodzinach, w których choroba ujawniła się także u innych osób.

Jakie są czynniki nasilające napady migreny u dzieci?

Wśród dzieci z predyspozycją (genetyczną) do migreny obserwuje się w pewnej liczbie przypadków istnienie czynników prowokujących ujawnienie się samego napadu, a ich unikanie może być istotną częścią profilaktyki napadów migrenowych.
Rodzice sami najczęściej jako taki czynnik wymieniają specjalne rodzaje pożywienia, napojów czy odżywek oraz stres czy ćwiczenia fizyczne, rzadziej uraz głowy.
Oprócz znanego od wielu dziesięcioleci niekorzystnego działania w postaci prowokacji napadów migrenowych przez czekoladę, kakao i ser żółty (tyramina) brak jest naturalnych mocnych dowodów wynikających z kontrolowanych badań na temat szkodliwości w tym zakresie innych pokarmów (oczywiście jest to możliwe u indywidualnego dziecka). Zaleca się próby odstawienia danego pokarmu i sprawdzenia, jak wpływa to na częstość napadów migrenowych. Na ogół zaleca się nastolatkom dietę lekkostrawną, bez nadmiaru cukrów, ograniczoną masę pojedynczego posiłku i ewentualne zwiększenie liczby posiłków.
Drugim bardzo istotnym czynnikiem prowokującym jest wysiłek fizyczny, np. w czasie lekcji wychowania fizycznego lub specjalnych treningów (rzadko). Jeśli dziecko (częściej nastolatek) stwierdza, że poszczególne ćwiczenia fizyczne, np. przewroty, zwisy głową w dół, szybkie lub długotrwałe biegi, nagłe skręty głowy, prowokują napady migrenowe, może to skłonić lekarza do próby wykluczenia sytuacji sprzyjającej omdleniom (próba ortostatyczna) i sformułowania odpowiedniego wskazania dla nauczycieli wychowania fizycznego w celu zwolnienia tylko z niektórych ćwiczeń, które prowokują rozwój napadu migrenowego. Należy swoje zastrzeżenia poprzeć w miarę możliwości badaniami obiektowymi i obserwacyjnymi (np. film wykonany przez rodziców w czasie lekcji wychowania fizycznego). Zbyt szerokie stosowanie praktyki zwolnienia z zajęć fizycznych powoduje zmniejszenie siły mięśniowej, sprawności oraz możliwości adaptacyjnych układu sercowo-naczyniowego i wegetatywnego podczas wytężonego wysiłku fizycznego u dzieci.
Uraz głowy może być pierwszym sygnałem, że dziecko cierpi na migrenę, gdyż nie są to sporadyczne przypadki, w których bezpośrednio po urazie (np. uderzenie piłką w głowę) pojawiają się objawy sugerujące napad migrenowy, zwykle jednak podobne już bez urazu pojawiają się w przyszłości. Dla wykluczenia krwotoku do mózgu, zwłaszcza przy „ciężkich” urazach głowy z objawami migrenopodobnymi, należy wykonać badanie tomografii komputerowej (TK) głowy i przeprowadzić konsultację neurologiczną. Czasami bezpośrednio po urazie w migrenie może dochodzić do przemijającego deficytu ruchowego lub zaślepienia na jedno oko. Stres w sensie psychicznego zmęczenia lub zdenerwowania, zwłaszcza u osób podatnych na to, może być powodem rozwinięcia napadu migrenowego w czasie długiego oczekiwania na sytuację potencjalnie stresogenną lub częściej po tej sytuacji.
Porównanie częstości napadów migrenowych u dziewcząt w okresie przedpokwitaniowym i po nim z liczbą takich napadów u chłopców w tym samym wieku potwierdza obserwację zwiększonej liczby dziewcząt, u których zaczynają się w tym okresie napady migrenowe. U części dziewcząt rozpoczynających przyjmowanie środków antykoncepcyjnych mogą one wyzwalać pierwszy napad migreny. Zwiększoną częstotliwość napadów migrenowych obserwuje się w połowie cyklu owulacyjnego i jest ona związana prawdopodobnie ze spadkiem poziomu estrogenu.

Jakie są objawy migreny u dzieci?

Objawy migreny u dzieci, zwłaszcza młodszych, są stosunkowo nietypowe dla przebiegu tej choroby i w dodatku na tyle niespecyficzne, że łatwo je pomylić z symptomami innych dolegliwości. Medycyna wprowadziła pojęcie dziecięcych zespołów okresowych, nazywanych też ekwiwalentami migreny, poprzedzających rozwój właściwej migreny w starszym wieku. Należą do nich:

• nudności i wymioty okresowe. Charakterystyczne zwłaszcza dla dzieci w 4-8 lat. Trwają od 1 do 5 dni. Przyczyna tego typu dolegliwości pozostaje nie wyjaśniona. W trakcie ich występowania nie stwierdza się zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego.
• migrena brzuszna – to najczęstsza migrena u dzieci, uskarża się na nią około 10 proc. chłopców i dziewczynek w wieku wczesnoszkolnym. Objawy tego typu migreny u dzieci to bardzo silny ból brzucha, połączony z nudnościami, wymiotami oraz zaburzeniami apetytu.
  łagodne napadowe zawroty głowy – trwają kilka do kilkudziesięciu minut i nie znajdują wyjaśnienia w wynikach badań błędnika, mózgu i innych.

Objawy migreny u dzieci poniżej 4 roku życia

W jeszcze bardziej nietypowy a zarazem groźny sposób wyglądają objawy migreny u dzieci najmłodszych, poniżej 4 roku życia. Możliwe jest wówczas wystąpienie tzw. niedowładów połowicznych. Trwają one od kilku godzin do kilku dni i do czasu wyjaśnienia przyczyny wywołują przerażenie u dzieci i ich rodziców, podejrzewających znacznie groźniejsze schorzenia.
Inne objawy migreny u dzieci poniżej 4 roku życia to wyjątkowo silna nadwrażliwość na światło i dźwięki, mocniejsze niż w typowym przebiegu choroby zaburzenia mowy, słuchu, widzenia, równowagi, świadomości. Możliwe są nawet omdlenia.
Tego typu objawy migreny przeważnie nie współwystępują w jednym czasie z bólem głowy, tak jak dzieje się to w przypadku osób dorosłych. Częściej wymioty czy zawroty ból głowy poprzedzają. Zwłaszcza u najmłodszych dzieci częsta jest też sytuacja, że ból migrenowy głowy nie występuje w ogóle.

Jak wygląda leczenie migreny u dzieci?

Gdy dziecko będzie zgłaszać nam silny ból głowy i zobaczymy, że jego samopoczucie nie jest najlepsze, dobrze jest zgłosić się do lekarza neurologa dziecięcego. Jeśli sami regularnie zmagamy się z tą dolegliwością, możemy podejrzewać, że i nasza pociecha będzie mieć migrenowe bóle głowy. Mimo wszystko lepiej jest wykluczyć inne choroby (neurologiczne), które mogą manifestować swoją obecność podobnymi objawami.
W postępowaniu terapeutycznym w migrenie dokonuje się podziału leczenia na terapię:

• ostrej fazy epizodycznej migreny (tj. napadu migreny),
• objawów współtowarzyszących napadowi migreny (w trakcie lub częściej po ustąpieniu bólu głowy),
• przewlekłej formy migreny (zdecydowanie rzadziej spotykanej postaci u dzieci i młodzieży w porównaniu z dorosłymi),
• profilaktyczną, czyli prewencyjną, przeciwmigrenową (tj. zapobieganie występowaniu kolejnych napadów migreny oraz złagodzenie przebiegu choroby, nie tylko pod kątem zmniejszenia częstości jej napadów, lecz także złagodzenia każdorazowych objawów). 

Leczenie migreny u dzieci jest podobne jak w przypadku dorosłych, niemniej lekarze starają się znacznie ograniczyć u najmłodszych stosowanie silnych leków przeciwmigrenowych. Tego typu leki muszą być przyjmowane pod ścisłą kontrolą lekarza neurologa dziecięcego W przypadku pojawienia się bólu zaleca się sięgnąć po leki przeciwbólowe, np. z ibuprofenem lub paracetamol. Co bardzo ważne, leki z ibuprofenem o stężeniu 40 mg/ml wymagają podania aż do 3 razy mniej leku niż leki z paracetamolem.
Jeśli dziecko będzie mieć migrenę, należy zapewnić mu maksymalny komfort. Pozwólmy mu odpoczywać, najlepiej spać w ciemnym i cichym pokoju. Nie zmuszajmy go również do jedzenia. Gdy ból minie, wróci też apetyt.

Gdzie pójść z dzieckiem na konsultację do lekarza neurologa dziecięcego?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia prywatna, gdzie można przyjść na konsultację do lekarza neurologa dziecięcego. Działa w niej Poradnia Neurologii Dziecięcejgdzie leczone są dzieci. Pracują w niej bardzo dobrzy neurolodzy z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu chorób centralnego układu nerwowego i nerwów obwodowych dzieci.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa dziecięcego, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

forumpediatrii.pl/artykul/migrena-u-dzieci-i-mlodziezy-od-rozpoznania-do-leczenia
klinika-zdrowko.pl/artykul/migrena-u-dzieci/
medme.pl/artykuly/migrena-u-dzieci-i-mlodziezy-objawy-przyczyny-i-leczenie,73339.html
parenting.pl/migrena-u-dziecka-czym-sie-charakteryzuje-i-jak-ja-leczyc
neurologia-praktyczna.pl/a5191/Migrena-u-dzieci-i-mlodziezy.html