Hipogonadyzm u mężczyzn, czyli stan, w którym jądra nie wytwarzają wystarczającej ilości testosteronu może pojawić się z różnych przyczyn. Zdarza się, że ma ona związek z chorobą jąder (pierwotna) lub zmianami w obrębie przysadki mózgowej (tzw. zespół Klinefeltera) bądź podwzgórza (wtórna). W przypadku pierwotnej postaci choroby, za czynnik odpowiedzialny za pojawienie się schorzenia uznaje się tzw. zespół Klinefeltera. Wada genetyczna sprawia, że w organizmie mężczyzny zamiast pojedynczego chromosomu X i Y, pojawia się nawet kilkanaście tych oznaczonych X i tylko jeden Y, który decyduje o płci dziecka. Znaczna przewaga chromosomów X sprawia, że jądra nie produkują wystarczającej ilości testosteronu. Pojawieniu się schorzenia sprzyja m.in. otyłość (niezależnie od wieku), niektóre choroby zakaźne (gruźlica, świnka), sarkoidoza oraz urazy mechaniczne.
Jakie są rodzaje hipogonadyzmu u mężczyzn?
W przypadku hipogonadyzmu u mężczyzn rozróżnia się:
- hipogonadyzm pierwotny, hipergonadotropowy - pojawiający się w wyniku urazu lub choroby jąder,
- hipogonadyzm wtórny, podwzgórzowo-przysadkowy - pojawiający się w wyniku uszkodzenia przysadki mózgowej lub innych chorób wpływających na produkcję hormonów,
- hipogonadyzm czynnościowy, hipogonadotropowy - wywołany przez choroby krążenia, choroby nerek, zaburzenia równowagi energetycznej organizmu (spowodowane niedożywieniem, jadłowstrętem, zbyt intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi lub zaburzeniami wchłaniania), niedoczynność tarczycy.
- hipogonadyzm całkowity - polega na istnieniu zarówno niedoczynności komórek Leydiga, jak i komórek Sertoliego. W wyniku tego wykrywany jest nadmiar hormonów żeńskich: hormonu luteinizującego - LH oraz folikulotropowego – FSH;
- hipogonadyzm częściowy - występuje brak wydzielania hormonów tylko przez komórki Leydiga, co objawia się nadmiarem LH albo brak jest czynności hormonalnej jedynie komórek Sertoliego, w wyniku czego wykrywany jest nadmiar samego FSH.
Jakie są objawy hipogonadyzmu u mężczyzn?
Charakterystyczne objawy u mężczyzn to:
- brak dojrzewania płciowego,
- brak typowego owłosienia pachowego czy w okolicy krocza,
- małe rozmiary prącia,
- zmniejszenie libido,
- brak mutacji głosu, nieznacznie zarysowany zarost na twarzy,
- wysoki wzrost z charakterystycznie długimi kończynami, wąskimi biodrami, wąskimi ramionami często z powiększonymi gruczołami piersiowymi.
Jak leczy się hipogonadyzm u mężczyzn?
W diagnostyce hipogonadzymu podstawowe znaczenie ma oznaczenie hormonów płciowych. U mężczyzn jest to testosteron. W hipogonadyzmie poziomy testosteronu są znacznie obniżone poniżej poziomu normy. W przypadku podejrzenia hipogonadyzmu hipogonadotropowego dodatkowo oznaczane są hormony produkowane przez nasz mózg oddziałujące na narządy płciowe. Do hormonów gonadtropowych zaliczamy hormon luteinizujący (LH) i hormon folikulotropowy (FSH). Poziomy hormonów gonadotropowych w zależności od typu hipogonadyzmu (HIPER- lub HIPOgonadotropowy) są znacznie podwyższone lub obniżone.
Przed dojrzewaniem płciowym konieczna w diagnostyce hipogonadyzmu jest ocenarezerwy jąder dla testosteronu (stosuje się do tego hormon beta-luteinizujący)
W przypadku podejrzenia zespołów genetycznych przebiegających z hipogonadyzmem takich jak zespół Turnera, Klinefeltera czy Pradera-Williego konieczne jest wykonanie badania genetycznego tzw kariotypu.
W przypadku hipogonadyzmu wykonuje się także badania obrazowe. W przypadku podejrzenia uszkodzenia struktur mózgowych wykonuje się badanie MR (rezonans magnetyczny). Natomiast w celu uwidocznienia szczątkowych narządów płciowych wykonuje się MR lub badanie USG.
Leczenie hipogonadyzmu polega przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej.
W przypadku hipogonadyzmu przejściowego wywołanego opóźnionym dojrzewaniem płciowym leczenie polega jedynie na spokojnym oczekiwaniu na rozpoczęcie dojrzewania. Jedynie w skrajnych przypadkach stosuje się leczenie testosteronem u chłopców.
U chorych cierpiących na trwały hipogonadyzm stosuje się 3-5 letnią indukcję dojrzewania a następnie w podaje się odpowiednie dawki testosteronu.
W przypadku hipogonadyzmu przejściowego rokowanie jest bardzo dobre i prawie wszystkie osoby uzyskują pełną dojrzałość i sprawność rozrodczą. W hipogonadyzmie wywołanym przez choroby genetyczne, szczątkowe gonad bardzo rzadko działają prawidłowo i rokowanie co do uzyskania płodności jest złe.
W celu umówienia się na konsultację u androloga skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48226434503 lub +48797581010
lek. med. Jan Karol Wolski
