Badanie mutacji genu EGFR - dlaczego warto wykonać?

Co to jest gen EGFR?

Gen EGFR jest czynnikiem wzrostu wytwarzanym przez komórki nabłonkowe i jest on najważniejszym regulatorem wzrostu w tych komórkach. Mutacje, rozmnożenie i defekty genu EGFR są częste i występują w wielu rodzajach nowotworów. Są one charakterystyczne dla nowotworów płuc (niedrobnokomórkowy rak płuc, gruczolak płuc, wielokomórkowy rak płuc), ale według wyników najnowszych badań, mutacje takie występują w kilku procentach przypadków nowotworów łożyska, żołądka a także głowy i szyi. Na rynku istnieją już dwa zatwierdzone inhibitory kinazy tyrozynowej oraz dwa oparte o przeciwciała monoklonalne inhibitory EGFR.

Jaką funkcję pełni gen EGFR?

Gen EGFR zawiera instrukcje tworzenia białka receptorowego zwanego receptorem naskórkowego czynnika wzrostu, które obejmuje błonę komórkową, tak że jeden koniec białka pozostaje wewnątrz komórki, a drugi koniec wystaje z zewnętrznej powierzchni komórki. To ustawienie umożliwia receptorowi przyłączanie się (wiązanie) do innych białek, zwanych ligandami, poza komórką i odbieranie sygnałów, które pomagają komórce reagować na jej otoczenie. Ligandy i receptory pasują do siebie jak klucze do zamków. Receptor naskórkowego czynnika wzrostu wiąże się z co najmniej siedmioma różnymi ligandami. Wiązanie liganda z receptorem naskórkowego czynnika wzrostu pozwala receptorowi na przyłączenie się do innego pobliskiego białka receptora naskórkowego czynnika wzrostu (dimeryzacja), włączając (aktywując) kompleks receptora. W rezultacie, w komórce uruchamiane są szlaki sygnałowe, które promują komórkę wzrost i podział (proliferacja) oraz przeżycie komórek.

Rola genu EGFR w procesie chorobotwórczym?

Rola genu EGFR w procesie chorobotwórczym jest tematem gruntownych badań naukowych. W ich wyniku odkryto między innymi, iż mutacje prowadzące do nadekspresji genów EGFR (np. zwiększona regulacja lub amplifikacja) są istotnie związane z wieloma nowotworami:

• gruczolakiem płuc (40% przypadków),
• nowotworami odbytu,
• glejakiem (50%),
• nowotworami nabłonkowymi głowy i szyi (80–100%),
• rakiem lożyska.

Nieprawidłowa sygnalizacja komórkowa poprzez EGFR pełni również ważną rolę przy rozwoju chorób zapalnych takich jak:

• łuszczyca,
• zapalenie skóry,
• miażdżyca tętnic.

Ponadto EGFR ma wpływ na zwłóknienie, gojenie ran, czy chorobę monogeniczną. 

Dlaczego warto przebadać się na mutację genu EGFR?

Jak wcześniej napisaliśmy, gen EGFR jest bardzo ważnym genem, gdyż odpowiada za prawidłowy rozrost komórek i ich podział a także ma zdolność łączenia tych komórek ze sobą.
W przypadku wystąpienia mutacji, gen ten spowoduje niewłaściwy podział komórki lub jej nagły wzrost, co powoduje powstanie guza. Takie zjawisko jest związane z wieloma nowotworami.
Aby uniknąć nowotworu lub zbadać przyczynę wykrytego już nowotworu warto zbadać się pod kątem występowania mutacji genu EGFR. Wynik takiego badania może bardzo pomóc w doborze właściwego leczenia nowotworu lub w przypadku osoby zdrowej wprowadzić odpowiednią profilaktykę przednowotworową.

Na czym polega badanie genetyczne na obecność genu EGFR?

Określenie mutacji w obrębie genu EGFR komórek nowotworowych, istotne dla wyboru celowanej terapii i oceny rokowania u chorych na nowotwór. Czynniki wzrostu są prawidłowymi białkami, stymulującymi wzrost komórek, proliferację i różnicowanie. Nadmierna ekspresja receptora dla czynnika wzrostu, zaburzenia jego aktywacji i szlaku przewodzenia sygnałów, stają się przyczyną powstawania i progresji nowotworów (m.in. jelita grubego, trzustki, nerki itd.). Receptor czynnika wzrostu naskórka, EGFR (ang. epidermal growth factor receptor), ulegający  nadekspresji w m.in. komórkach przerzutującego raka jelita grubego, jest odpowiedzialny za proliferację komórek (szlak sygnału RAS-RAF-MAPK) i tworzenie przerzutów, tj. przeżycie komórek transformowanych i zdolność inwazji (szlak PI3K-PTEN-AKT).

Czy jest dostępne leczenie mutacji genu EGFR?

Badania nad genem EGFR i jego mutacjami doprowadziły do stworzenia leku dla pacjentów z mutacją powodującą niewłaściwy rozrost i podział komórek. Są to inhibitory genu EGFR, na razie na rynku jest ich niewiele.
Należy pamiętać, że to lekarz onkolog prowadzący pacjenta z nowotworem, przy współpracy z lekarzem genetykiem dobierają właściwy inhibitor i prowadzą leczenie.
Leki  przeciwnowotworowe ukierunkowane na EGFR (tzw. inhibitory EGFR) działają na prawidłową postać EGFR i prawidłowy szlak transmisji sygnałów (wilde-type), a są bezskuteczne w przypadku zmutowanych wariantów receptora i jego szlaku transmisji (przykładowo w przypadku mutacji aktywującej). Określenie u chorych na nowotwory mutacji w obrębi genów EGFR i szlaku transmisji sygnału pozwala na wybór optymalnej terapii ukierunkowanej molekularnie na receptor (np. antagonizującej receptor) i określenie pierwotnej i wtórnej oporności  nowotworu na leczenie.

Co to są inhibitory EGFR?

Inhibitory receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR, znany również jako ErbB-1 lub HER-1) to leki, które wiążą się z określonymi częściami EGFR i spowalniają lub zatrzymują wzrost komórek.
EGFR to białko występujące na powierzchni niektórych komórek, które powoduje podział komórek, gdy wiąże się z nim naskórkowy czynnik wzrostu. EGFR znajduje się na nienormalnie wysokim poziomie w komórkach nowotworowych, a aktywacja EGFR wydaje się być ważna dla wzrostu i progresji guza. Niektóre typy nowotworów wykazują mutacje w swoich EGFR, które mogą powodować nieuregulowane podziały komórkowe poprzez ciągłą lub nieprawidłową aktywację EGFR.

Inhibitory EGFR można sklasyfikować jako:

• inhibitory kinazy tyrozynowej (TKI) (np. erlotynib, gefitynib): wiążą się one z domeną kinazy tyrozynowej w receptorze naskórkowego czynnika wzrostu i zatrzymują aktywność EGFR,
• przeciwciała monoklonalne (np. cetuksymab, necytumumab): wiążą się one z zewnątrzkomórkowym składnikiem EGFR i zapobiegają wiązaniu naskórkowego czynnika wzrostu z jego własnym receptorem, tym samym zapobiegając podziałowi komórek.
• Inhibitory EGFR mogą być stosowane w leczeniu nowotworów, które są spowodowane przez regulację w górę EGFR, takich jak niedrobnokomórkowy rak płuc, gruczolak płuc, wielokomórkowy rak płuc, rak trzustki, rak piersi, rak łożyska i rak okrężnicy.

Gdzie można pójść do genetyka i zrobić badania genetyczne?

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna działa Poradnia Genetyczna , w której przyjmuje bardzo dobry genetyk dr Dorota Nowakowska.
Podczas wizyty pani doktor przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem i dokonuje wnikliwej analizy już posiadanych wyników badań. Na podstawie zebranych informacji kieruje pacjenta na badania genetyczne.

W celu umówienia się na konsultację u genetyka, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
oncompass.pl/knowledge-base/badane-geny-nowotworowe/
ghr.nlm.nih.gov/gene/EGFR#normalfunction
pl.wikipedia.org/wiki/Receptor_EGF
diag.pl/sklep/badania/egfrmut-badanie-mutacji-genu-egfr/
www.drugs.com/drug-class/egfr-inhibitors.html
webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:1IrSZc-xhC0J:https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/down...