Perforacja jelita - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie

Co to jest perforacja jelita?

Perforacja jelita to stan, który charakteryzuje się zniszczeniem wszystkich warstw przewodu pokarmowego. To schorzenie jest także określane jako przedziurawienie ściany jelita.

Uszkodzenie wywołuje przedostawanie się treści pokarmowej poza obręb przewodu pokarmowego. Wymaga szybkiej interwencji medycznej i zabiegu chirurgicznego. Przedziurawienie jelita dotyczy dorosłych i dzieci.

U zdrowych osób przewód pokarmowy jest strukturą ciągłą. Ściany całego przewodu pokarmowego muszą być szczelne, aby trawione jedzenie nie wydostawało się poza przewód i rozprzestrzeniało po całej jamie brzusznej.

Perforacja jelit, które osiągają długość do 7 m długości może pojawić na całej długości lub w konkretnej części. Przyczyny przedziurawienia są bardzo różne.

Do najczęściej występujących należą:

• stany zapalne jelit (np. zapalenie wyrostka robaczkowego),
• schorzenia przewlekłe jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna),
• urazy (np. po wypadku komunikacyjnym),
• rany kłute lub cięte,
• skręt jelit,ą
• zaburzenia flory bakteryjnej jelit,
• niedokrwienie,
• choroby zakaźne (dur brzuszny, gruźlica).

Osobami narażonymi na ten typ schorzenia są często pacjenci z chorobami jelit i dwunastnicy. Częstym przypadkiem jest także perforacja jelita u noworodka, która występuje jako powikłanie u wcześniaków. Ważna jest obserwacja malucha, analiza objawów towarzyszących i szybkie podjęcie leczenia.

Do perforacji u tak małych dzieci dochodzi najczęściej w wyniku martwiczego zapalenia jelit.

Jakie są przyczyny perforacji jelita?

Przyczyn perforacji jelita może być wiele. Mogą one być wynikiem chorób, które prowadzą do perforacji na długości całych jelit, albo też w obrębie konkretnych odcinków. Niestety są również sytuacje, w których stwierdzenie przyczyny perforacji jest niemożliwe. Wówczas mówimy o idiopatycznej perforacji jelita lub samoistnej perforacji jelita.

Stan ten najczęściej wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem ściany jelita. Najczęściej problemy te wynikają z zaburzeń ukrwienia ściany jelita. Wywołać je może np. ucisk na ścianę jelita. Ucisk może wywierać np. kamień kałowy lub rozwijający się jelitach nowotwór.

W miejscu niedokrwienia szybko dochodzi do martwicy ściany jelita i w konsekwencji do jej perforacji. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku ostrego niedokrwienia jelit, gdy dochodzi do zablokowania przepływu krwi w naczyniach doprowadzających krew do jelit.

Przyczyną perforacji jelita może również być ostry stan zapalny jelita, a więc np.:

• ostre zapalanie wyrostka robaczkowego;
• ciężkie zakażenie Clostridium difficile;
• zaostrzenie przewlekłych chorób jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Ponadto przyczyną perforacji jelita grubego najczęściej jest zapalenie uchyłków. W przypadku początkowego odcinka jelita, czyli dwunastnicy perforacje są powikłaniem choroby wrzodowej. Jest to związane z tym, że w dwunastnicy znajduje się aż 60 proc. wszystkich owrzodzeń trawiennych. Bardzo głębokie owrzodzenia mogą obejmować całą grubość ściany dwunastnicy, a nawet wywołać jej przedziurawienie.

Charakterystyka chorób prowadzących do perforacji jelita:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego – jest to choroba zapalna jelit, która obejmuje błonę śluzową odbytnicy i okrężnicy, co objawia się biegunkami z domieszką krwi;
• choroba Leśniowskiego — Crohna – jest to choroba zapalna, która obejmuje całą grubość ściany przewodu pokarmowego. Zmiany zapalne mogą występować w każdym odcinku przewodu pokarmowego, a więc mogą się pojawić zarówno w jamie ustnej, jak i przełyku, czy jelicie grubym. Objawem choroby jest najczęściej osłabienie, gorączka i utrata masy ciała;
• rak jelita grubego – zmiany najczęściej znajdują się w odbytnicy, ale można je znaleźć w każdym odcinku jelita grubego. Objawy raka jelita grubego są różne i zależą od lokalizacji raka jelita grubego — niektóre z nich mogą być nietypowe, co sprawia, że ignorujemy je i dowiadujemy się o diagnozie, gdy rak jest już w zaawansowanym stadium. W tym artykule opisaliśmy nietypowe objawy raka jelita grubego;
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – jest to najczęstsza przyczyna ostrego brzucha. Głównym objawem jest ostry ból brzucha, który pojawia się na początku w okolicy pępka, a potem przemieszcza się w kierunku prawego podbrzusza. Oprócz bólu pojawia się również gorączka, utrata apetytu, wymioty i nudności;
• choroba uchyłkowa jelita grubego – uchyłki to niewielkie przepukliny błony śluzowej jelita przez błonę mięśniową. Umiejscawiają się one najczęściej w esicy, a z wiekiem pojawia się ich coraz więcej. Uchyłki mogą nie dawać żadnych objawów, wówczas określane są jako uchyłkowatość okrężnicy. Gdy pojawią się objawy, takie jak ból po lewej stronie podbrzusza lub zaburzony zostanie rytm wypróżnień (zaparcia naprzemiennie z biegunkami), a także wzdęcia, wówczas mowa o chorobie uchyłkowej;
• niedokrwienie jelita – niedokrwienie jelita może wynikać z obecności zatoru lub zakrzepu w jelicie, który umiejscowiony jest w tętnicy unaczyniającej dany odcinek jelita. Zatory często powstają w czasie migotania przedsionków. Niedokrwienie jelita może być również konsekwencją przyjęcia określonych substancji, które wywołują skurcz i spadek ilości przepływającej krwi. Dzieje się tak po przyjęciu kokainy lub noradrenaliny;
• choroba wrzodowa dwunastnicy – biorąc pod uwagę budowę anatomiczną przewodu pokarmowego, dwunastnica jest zaliczana do jelita cienkiego, ponieważ stanowi ona jego pierwszy odcinek. Choroba wrzodowa dwunastnicy jest jedną z głównych przyczyn pojawienia się perforacji w tym odcinku jelita, ale też żołądka.

Oczywistą przyczyną pojawienia się perforacji jelita są również urazy. Najczęściej przyczyną urazowej perforacji jelita są urazy jamy brzusznej za sprawą ostrego narzędzia. Zdarza się również, że przyczyną urazowej perforacji jelita jest również powikłaniem leczenia operacyjnego, gdy w czasie zabiegu dochodzi do przypadkowego uszkodzenia jelita. Jest to jatrogenna perforacja jelita, czyli związana z wdrożonym u pacjenta leczeniem.

Do perforacji jelita może również dojść u dzieci, a nawet u niemowląt. Perforacje jelit u niemowląt są najczęściej powiązane z martwiczym zapaleniem jelit. Jest to szczególna choroba, która dotyczy tylko noworodków.

Schorzenie rozwija się najczęściej u wcześniaków, noworodków z ciężkimi zakażeniami lub wadami wrodzonymi. Niestety perforacja jelita u tak małego dziecka najczęściej oznacza wykonanie operacji w pierwszych dniach życia dziecka.

Jakie są objawy perforacji jelita?

Pierwszym objawem perforacji jelita jest nagły i silny ból brzucha. Pojawia się w konkretnym miejscu i jest prosty do zlokalizowania. To może być pierwszy sygnał o przedziurawieniu jelita. Kolejne objawy są już ściśle powiązane z miejscem wydostawania się zawartości jelita do jamy brzusznej.

Najważniejszymi charakterystycznymi objawy perforacji jelita są:

• bóle brzucha, a w szczególności bolesność uciskowa w trakcie badania palpacyjnego,
• nudności,
• wymioty,
• brzuch deskowaty, czyli silne napięcie mięśni brzucha,
• zatrzymanie gazów,
• zatrzymanie stolca,
• zmienna temperatura ciała,
• powiększenie żołądka.

Mniej typowymi objawami, związanymi z rozwijającym się wstrząsem septycznym są:

• bladość skóry,
• częste pocenie,
• zwiększona częstotliwość oddechu,
• mniejsza ilość wydalanego moczu,
• tachykardia, czyli zwiększenie częstości oddechu.

Wyniki badań laboratoryjnych, które przeprowadzane są w sytuacji występowania objawów perforacji jelita grubego wskazują zawsze odchylenia od normy i wymagają dalszej diagnozy.

Objawami perforacji przewodu pokarmowego są głównie nieprawidłowości, które wykazują:

• wzrost liczby leukocytów,
• wzrost parametrów zapalnych,
• wzrost stężenia hemoglobiny,
• odchylenia w jonogramie elektrolitów,
• wzrost stężenia mocznika,
• wzrost hematokrytu

Jak diagnozuje się przerwane jelito?

W przypadku podejrzenia perforacji jelit, jako pierwsze wykonuje się badanie fizykalne jamy brzusznej. Perforacja jelita objawia się wzdęciem brzucha oraz znaczną bolesnością. Wraz z rozwojem zapalenia otrzewnej, w badaniu pojawiają się tzw. objawy otrzewnowe. Perforacja jelita prowadzi do zahamowania perystaltyki jelit.

Podczas osłuchiwania jamy brzusznej za pomocą stetoskopu, nie są słyszalne żadne dźwięki. Aby potwierdzić rozpoznanie perforacji jelita, należy wykonać badania obrazowe. Najbardziej podstawowym z nich jest zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej (RTG).

Typowym dla perforacji objawem jest obecność wolnego powietrza w obrębie jamy brzusznej. Jeśli zdjęcie zostało wykonane w pozycji stojącej, powietrze gromadzi się poniżej przepony. U niektórych pacjentów zdjęcie rentgenowskie wykonuje się w położeniu na lewym boku. Wówczas narządy jamy brzusznej przemieszczają się ku dołowi, a w górnej części widoczne jest powietrze.

Gdy tradycyjne metody nie wystarczają do postawienia pewnego rozpoznania, konieczne mogą być dokładniejsze badania obrazowe. Zwykle jako pierwszą wykonuje się tomografię komputerową brzucha. To badanie pozwala dokładnie uwidocznić nawet niewielką ilość wolnego powietrza lub płynu w jamie brzusznej.

Historycznie, dla potwierdzenia perforacji jelit, wykonywano zdjęcia radiologiczne z zastosowaniem kontrastu. Po podaniu kontrastu do światła przewodu pokarmowego, obserwowano wyciek kontrastu przez otwór w ścianie jelita. Obecnie takie badania wykonuje się jedynie w wątpliwych przypadkach.

Perforacja jelita jest stanem nagłym, który może skutkować gwałtownym pogorszeniem czynności wszystkich narządów. Zapalenie otrzewnej w przebiegu perforacji jelita grozi rozwojem wstrząsu septycznego.

Z tego powodu, pacjenci z perforacją jelita wymagają wielu dodatkowych badań laboratoryjnych:

• elektrolity,
• liczba krwinek białych,
• parametry nerkowe i wątrobowe),

oceny wskaźników stanu zapalnego:

• OB,
• CRP,

a także monitorowania funkcji życiowych.

Jak leczy się przerwane jelito?

Perforacja jelita jest schorzeniem bezwzględnie wymagającym leczenia chirurgicznego. Nieleczona perforacja jelita prowadzi do rozległego zakażenia jamy brzusznej i może zagrażać życiu pacjenta. Z tego powodu, pacjent z rozpoznaną perforacją jelita jest natychmiast przygotowywany do zabiegu chirurgicznego.

W przypadku perforacji jelita należy wstrzymać spożywanie pokarmów – pacjent musi być żywiony i nawadniany drogą pozajelitową (dożylnie). Aby powstrzymać szerzące się zakażenie, konieczna jest intensywna antybiotykoterapia (zazwyczaj min. 2 antybiotyki podawane drogą dożylną).

Podstawą leczenia perforacji jelita jest zabieg chirurgiczny. W większości przypadków, wykonuje się otwarcie jamy brzusznej (laparotomia). Po zlokalizowaniu miejsca perforacji, konieczne jest usunięcie uszkodzonego fragmentu jelita, a następnie zespolenie obu końców.

W przypadku rozległego stanu zapalnego, natychmiastowe zespolenie może okazać się niemożliwe. Wówczas wyłania się czasową stomię (wyprowadzenie jelita na zewnątrz skóry), a zespolenie wykonuje się po odpowiednim wygojeniu tkanek.

W niektórych przypadkach perforacji, zabieg wykonuje się metodą laparoskopową (poprzez niewielkie nacięcia ścian brzucha i wprowadzenie do środka kamery wraz z narzędziami). Ten sposób wykorzystuje się m.in. w przypadku perforacji dwunastnicy.

Jeśli perforacja wystąpiła w dalszych fragmentach jelita, zwykle konieczne jest otwarcie jamy brzusznej. Podczas operacji, chirurg wykonuje również płukanie jamy otrzewnej antyseptycznym roztworem. W ten sposób usuwane są bakterie i zanieczyszczenia, które dostały się do jamy brzusznej z wnętrza jelita, co znacznie ogranicza szerzące się zakażenie.

Źródła:
https://www.medme.pl/artykuly/perforacja-jelita-objawy-co-to-jest-i-jak-rozpoznac,88043.html?utm_source=google&utm_medium=Adwords&utm_campaign=39949557245&utm_term=&gad_source=1&gclid=EAIaIQobChMI7a2Zr-PLhwMVGEn_AR3TDyDREAAYASAAEgJB__D_BwE
https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/urazy-i-stany-nagle,perforacja-jelita---charakterystyka--objawy--przyczyny--diagnostyka--leczenie,artykul,67083786.html
https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/gastrologia/perforacja-jelita-przyczyny-objawy-diagnostyka-leczenie-aa-nepy-nyAd-6Q38.html#perforacja-jelita-leczenie