Perforacja przewodu pokarmowego – czym jest i co oznacza dla pacjenta?

Co to jest perforacja przewodu pokarmowego?

Na całej długości przewód pokarmowy złożony jest z warstwy mięśniówki i różnych rodzajów tkanki łącznej, które zapewniają mu odpowiednią przepuszczalność i sprawność motoryczną. Jest on zabezpieczony przed szkodliwym działaniem kwaśnych soków żołądkowych rożnymi mechanizmami. Zdarza się jednak, że mniej lub bardziej świadomie człowiek wyrządza sobie krzywdę i dochodzi do przerwania ciągłości tych wszystkich warstw.

Nazywamy to perforacją – czyli dziurą zrobioną na wylot, przez wszystkie tkanki wchodzące w skład przełyku, żołądka, jelit czy pęcherzyka żółciowego. To sprawia, że cała zawartość przewodu pokarmowego wydostaje się na zewnątrz i trafia do jamy otrzewnowej, co stanowi bardzo poważne zagrożenie dla życia i wymaga hospitalizacji.

Jakie są przyczyny perforacji układu pokarmowego?

Przyczyny perforacji układu pokarmowego są różne i zależą od tego na jakim odcinku dojdzie do przerwania.

Przyczyny perforacji przełyku

Perforacja przełyku (PP) jest rzadkim, lecz bardzo groźnym stanem chorobowym ze względu na towarzyszące powikłania septyczne, wśród których do najcięższych należy ropne zapalenie śródpiersia. Mimo postępów współczesnej medycyny, w tym rozwoju nowoczesnej diagnostyki, antybiotykoterapii oraz udoskonalenia techniki chirurgicznej, PP cechuje duża śmiertelność

Przyczyny perforacji przełyku obejmują:

• uraz,
• oparzenia chemiczne,
• przyczyny jatrogenne (endoskopia, zabiegi endoskopowe),
• zespół Boerhaavego,
• rak przełyku.

Przyczyny perforacji żołądka

Do perforacji żołądka może dojść nagle, nawet u pozornie zdrowej osoby. Ocenia się, że w 70 proc. przypadków do przedziurawienia ścian żołądka dochodzi w wyniku rozwoju choroby wrzodowej.

Wrzody żołądka to uszkodzenia błony śluzowej wewnątrz narządu, mające wielkość od kilku do kilkunastu milimetrów. Chory odczuwa ból tuż po jedzeniu, a ponadto zgagę, nudności, mdłości i tzw. odbijanie się. Przyczyny wrzodów żołądka bywają różne. Najczęściej jest to zakażenie bakterią Helicobacter Pylori oraz zła dieta i długotrwały stres.

Uszkodzenia błony śluzowej żołądka pogłębiają się w miarę rozwoju choroby i coraz bardziej wżerają w ścianki, poszerzając się i tworząc nadżerki. Narastające owrzodzenie oraz nieregularne lub zbyt obfite posiłki powodują wzrost napięcia w żołądku i osłabiona błona śluzowa oraz nadwerężony fragment mięśnia, mogą wtedy po prostu pęknąć.

Wśród pozostałych przyczyn perforacji żołądka wymienia się: nowotwór oraz uraz mechaniczny (np. połknięcie ostrego przedmiotu) lub inny czynnik, taki jak wypicie żrącej substancji.

Przyczyny perforacji jelita

Przyczyny perforacji jelita mogą być bardzo różne i dotyczyć każdego z odcinków jelita cienkiego i grubego.

W przypadku jelita cienkiego przyczyny to najczęściej:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• urazy mechaniczne spowodowane m.in. wypadkiem samochodowym, motocyklowym, a nawet rowerowym, upadkiem z wysokości itp.,
• uraz powstały w wyniku dźgnięcia nożem (rany kłute/cięte),
• zjedzenie ostrego przedmiotu, np. przypadkowe połknięcie ości rybiej,
• choroby zakaźne, w tym m.in. gruźlica, dur brzuszny,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• niedrożność spowodowana np. rozrastającym się guzem,
• martwica powstająca na skutek zatoru.

W przypadku jelita grubego przyczyny to głównie:

• pęknięcie okrężnicy,
• nowotwór jelita grubego,
• AIDS,
• popromienne zapalenie jelit,
• zakażenie w wyniku kolonoskopii,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Jakie są objawy perforacji przewodu pokarmowego?

Objawy zależą przede wszystkim od lokalizacji perforacji. Najczęściej występuje nagły, silny ból, który początkowo zlokalizowany jest w okolicy perforacji, a następnie rozprzestrzenia się na całą jamę brzuszną. Objaw ten może wskazywać na rozlane zapalenie otrzewnej. Dodatkowo dochodzi do wzrostu napięcia mięśni brzucha (tzw. brzuch deskowaty) i do zaniku perystaltyki. W przypadku perforacji wrzodu mogą wystąpić dodatkowo nudności oraz wymioty. Z kolei w perforacji przełyku może dojść do ropnego zapalenia śródpiersia, które w aż 40% przypadków może prowadzić do zgonu. Wszystkie ciężkie przypadki perforacji, bez względu na lokalizację, stają się przyczyną wstrząsu i rozwoju sepsy, które mogą zakończyć się śmiercią.

Jak leczy się perforację układu pokarmowego?

W sytuacji kiedy dojdzie do przerwania układu pokarmowego na dowolnym jego odcinku nie należy tego bagatelizować i liczyć że objawy same miną. Należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który w procesie diagnostycznym ustali do jak dużego przerwania doszło i czy jest wymagana operacja.

Źródła:
https://motywatordietetyczny.pl/2021/04/perforacja-przewodu-pokarmowego-co-to-takiego/
https://www.hellozdrowie.pl/czym-jest-perforacja-jakich-narzadow-moze-dotyczyc-przyczyny-objawy-i-leczenie/
https://www.doz.pl/czytelnia/a17497-Perforacja_jelita__przyczyny_objawy_leczenie
https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101580,24467317,perforacja-zoladka-przyczyny-objawy-i-leczenie.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Perforacja_przewodu_pokarmowego
https://podyplomie.pl/chirurgia/14942,postepowanie-chirurgiczne-w-perforacji-przelyku