Onkologiczne i nieonkologiczne wskazania do radioterapii

Co to jest radioterapia?

Radioterapia jest jedną z metod leczenia chorób nowotworowych i nienowotworowych. Polega na wykorzystaniu promieniowania jonizującego do niszczenia komórek w guzie nowotworowym i przerzutach.

Choć często kojarzy się z promieniowaniem podobnym do tego, z jakim mieliśmy do czynienia w przypadku zrzucenia bomby na Hiroszimę czy Nagasaki, to należy podkreślić, że radioterapia jest dość bezpieczną metodą. Chory po naświetlaniu nie stanowi źródła promieniowania i nie jest zagrożeniem dla otoczenia. Radioterapia stosowana jest zarówno do leczenia zmian onkologicznych, łagodzenia bólu, jak i zmian nienowotworowych.

Promieniowanie jonizujące stosowane w radioterapii uzyskuje się za pomocą urządzeń zwanych przyspieszaczami linowymi. Promieniowanie to oddziałuje bezpośrednio z cząsteczkami DNA, prowadząc do jonizacji zasad, z których są zbudowane. Promieniowanie jonizujące oddziałuje też w sposób pośredni, przyczyniając się do rozpadu cząsteczek wody zawartych w komórce, zwanego radiolizą. Produktem rozpadu jest tzw. rodnik tlenowy, będący aktywną formą tlenu. Rodnik reaguje z zasadami azotowymi zawartymi w DNA, prowadząc do uszkodzeń i w ostateczności śmierci komórki. Efektem obu tych rodzajów oddziaływań jest niszczenie komórek nowotworowych, co skutkuje zmniejszeniem się guza.

Znamy kilka rodzajów radioterapii. Ze względu na odległość źródła promieniowania od guza nowotworowego wyróżniamy:

• Brachyterapię, gdy źródło promieniowania umieszcza się w samym guzie lub w bezpośredniej okolicy. Stosowana w raku szyjki macicy czy raku gruczołu krokowego.
• Teleradioterapia, gdy źródło promieniowania znajduję się w pewnej odległości od chorego. Wykorzystywana przy większości nowotworów.
• Wyróżniamy także radioterapię radykalną, gdy celem jest całkowite zniszczenie nowotworu, oraz radioterapię paliatywną, kiedy nie wyleczymy zmian nowotworowych, ale możemy zmniejszyć objawy. Stosowana jest ona często podczas łagodzenia bólów nowotworowych przy przerzutach do kości.

Napromienienie może być stosowane jako jedyna metoda leczenia i jest wtedy nazywane samodzielną radioterapią. Często jednak radioterapia łączona jest z chemioterapią. Leczenie chemiczne może być zastosowane przed radioterapią, pod postacią leczenia indukcyjnego. Może być stosowane jednocześnie – jednoczasowa radiochemioterapia – lub jako leczenie uzupełniające po radioterapii.

Jakie są wskazania do radioterapii?

Wskazania onkologiczne

Radioterapia onkologiczna jest stosowana w celu uzyskania poprawy kondycji lub wyleczenia chorych, borykających się z nowotworami. Z tej metody korzysta się w leczeniu różnego rodzaju nowotworów. Często jest łączona z innymi formami leczenia, takimi jak chemioterapia czy zabiegiem chirurgicznym.
Może mieć zastosowanie zarówno w leczeniu skojarzonym, aby zmniejszyć masę guza i ułatwić jego usunięcie lub po zabiegu operacyjnym, aby pozbyć się mikroprzerzutów. Stosowana jest również zapobiegawczo, aby napromieniować węzły chłonne.

W przypadku nowotworów układu krwiotwórczego ma ona za zadanie zniszczyć wszystkie komórki krwiotwórcze – zarówno chore, jak i zdrowe, stąd też po leczeniu tą metodą konieczne jest przeszczepienie szpiku kostnego.

W części przypadków, kiedy mamy do czynienia z zaawansowanym stadium nowotworu, w którym nie jest możliwe leczenie operacyjne, radioterapia ma służyć jako środek do maksymalnego wydłużenia życia. Jest wtedy stosowana paliatywnie, uśmierzając ból i łagodząc inne objawy nowotworu.
Jest wykorzystywana w:

• chorobach nowotworowych,
• bolesnych zwyrodnieniach stawów,
• przykurczu Dupuytrena,
• chorobie Ledderhose'a,
• chorobie Peyroniego,
• bolesnych zapaleniach powięzi piętowej,
• bliznowcach,
• naczyniakach kręgosłupa,
• oponiakach,
• zespołach bolesnego barku,
• zespołach bolesnego łokcia,
• nerwiakach,
• gruczolakach,
• w kostnieniach pozastawowych,
• bolesnym zapaleniu kaletki krętarzowej,
• w kostnieniu pozastawowym.

Czasami napromienianie jest poprzedzone leczeniem operacyjnym - wówczas jego zastosowanie ma na celu zmniejszenia wielkości guza. Niekiedy radioterapia łączona jest również z chemioterapią.

W niektórych przypadkach radioterapia nie jest stosowana w celu wyleczenia, ale dzięki swoim działaniom może doprowadzić do zmniejszenia dolegliwości bólowych związanych z chorobą nowotworową.

Dzięki radioterapii, w przypadku niektórych nowotworów, można zmniejszyć guza, co automatycznie zmniejszy nacisk na otaczające tkanki.
Wyróżniamy trzy rodzaje radioterapii uwzględniające stan kliniczny pacjenta:

• radioterapia radykalna - stosuje się możliwie jak największe dawki promieniowania jonizującego w celu jak największego zniszczenia komórek nowotworowych,
• radioterapia paliatywna - stosuje się w niej dawki promieniowania takie, aby skutecznie łagodziły ból nowotworowy, ponieważ zastosowane leczenie nie przyniosło pożądanych efektów. Podawana jest zwykle ambulatoryjnie w klinice lub w szpitalu, przez kilka tygodni. Pacjenci leczeni tą metodą nie stanowią zagrożenia dla innych osób, ponieważ nie wydzielają na zewnątrz promieniowania,
• radioterapia objawowa- polega na łagodzeniu objawów bólowych w trakcie trwania leczenia przeciwnowotworowego. Radioterapię objawową stosuje się między innymi u pacjentów z przerzutami nowotworowymi do kości.

Radioterapia jest także wykorzystywana w celu poprawienia kondycji chorych, cierpiących na schorzenia związane z nadmiernym namnażaniem komórek albo stanami zapalnymi, z których wynika dokuczliwy ból i niesprawności. Leczenie tym sposobem podejmowane jest zwykle wtedy, gdy podstawowe metody zawiodły lub nie przynoszą już korzyści.
Niestety, nie każdy może być poddany leczeniu radioterapią. U osób przed ukończeniem 40. roku życia może pojawić się ryzyko powstania nowotworów wtórnych. Z tego powodu decyzja o rozpoczęciu radioterapii musi być poprzedzona dokładnymi badaniami stanu zdrowia i po dokładnej analizie zagrożeń i korzyści wynikających z radioterapii.

Wskazania nieonkologiczne

Z tej metody leczenia mogą skorzystać nie tylko osoby dotknięte nowotworem. Z powodzeniem znajduje zastosowanie w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego, skrzydlika, zapalenia błony maziowej, kłopotów ze wzrokiem wynikających z nadczynności tarczycy czy nawracającym zwężeniu tętnicy.
Nienowotworowe choroby, które mogą być leczone radioterapią, często wywołane są stanem zapalnym, mogą także wynikać ze zmian zwyrodnieniowych (nazywa się je zmianami wynikającymi z wieku).

Radioterapię stosuje się również, aby leczyć guzy naczyniowe (niewłaściwie zbudowane naczynia krwionośne, tak zwane naczyniaki.
Pomimo ryzyka związanego z napromienianiem zdrowych tkanek, korzyści wynikające z takiego leczenia są zdecydowanie większe niż konsekwencje zaniechania leczenia.
Nad procesem leczenia zawsze czuwa grono specjalistów, którym przewodzi radioterapeuta. Ponad to, podczas każdego zabiegu obecny jest technik radioterapeuta, który przygotowuje sprzęt i miejsce zabiegu, a także pielęgniarka i specjalista do spraw dozymetrii, który ma za zadanie dobrać odpowiednią dawkę promieniowania do konkretnego pacjenta i jego przypadku.
W wielu przypadkach radioterapia skutecznie chroni przed zabiegiem chirurgicznym i znacznie ogranicza zażywanie leków przeciwbólowych. Skuteczność leczenia radioterapią w zależności od rodzaju schorzenia waha się od 24 do 91 procent.

Gdzie można pójść na konsultację do radioterapeuty?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia gdzie można przyjść na konsultację do radioterapeuty.
W celu umówienia się na konsultację do radioterapeuty skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod nr tel.: +48222902337

Źródła:
portal.abczdrowie.pl/radioterapia
doz.pl/czytelnia/a14518-Radioterapia__co_to_jest_na_czym_polega_i_kiedy_jest_konieczna