Witamina D3 a nowotwory - badanie poziomu i suplementacja

Co to jest witamina D?

Witaminy, obok białek, węglowodanów i tłuszczów, zalicza się do substancji, warunkujących zdrowie i prawidłowy rozwój człowieka. Witamina D, która jest rozpuszczalna w tłuszczach, występuje m.in. w mleku, jajach czy rybim tranie.
Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, że witamina D nie jest tak naprawdę witaminą, a prohormonem, ponieważ może być wytwarzana przez ludzki organizm. Dzieje się to w wyniku pewnych przekształceń cholesterolu, które następują pod wpływem promieniowania słonecznego, oddziałującego przez ludzką skórę.
Powszechnie jednak zwykło się określać witaminę D mianem „witaminy” i przy tym terminie pozostaniemy. 
Witamina D to słoneczna witamina. Od słońca zależy bowiem jej produkcja w organizmie. Rola witaminy D polega na utrzymywaniu właściwego stanu układu kostnego. Dzięki odpowiednim jej dawkom, nasze kości są proste i mocne.
Witamina D zapobiega krzywicy u dzieci i osteoporozie u dorosłych, a także odgrywa istotną rolę we wchłanianiu wapnia i fosforu) z przewodu pokarmowego.
Witamina D w organizmie wytwarzana jest dzięki słońcu. Promienie ultrafioletowe przenikają przez skórę. Pod ich wpływem niektóre sterole pochodzenia roślinnego oraz cholesterol zgromadzony tuż pod skórą przekształcane są właśnie w witaminę D.

Jaki ma wpływ niedobór witaminy D3 na występowanie nowotworów?

Wyniki badań epidemiologicznych przeprowadzonych w ciągu ostatnich 20 lat sugerują, że zapadalność na wiele nowotworów, w tym między innymi na raka jelita grubego, jajnika, sutka i prostaty, jest odwrotnie proporcjonalna do szerokości geograficznej i stężenia witaminy D w surowicy. Już w 1941 roku Apperly zaobserwował, że w populacji osób białych zwiększona ekspozycja na światło słoneczne koreluje ze zmniejszoną śmiertelnością z powodu wyżej wymienionych nowotworów, co potwierdzono w badaniach współczesnych. Stwierdzono również, że u osób ze stężeniem 25(OH)D3 wyższym niż 50 nmol/l (20 ng/ml), ryzyko rozwoju nowotworów prostaty i jelita grubego jest mniejsze o 30–50%.
Hipotezę o związku niedoboru witaminy D z rozwojem nowotworów potwierdzają wyniki doświadczeń na modelach zwierzęcych. W badaniach przeprowadzonych na myszach Balb/c, którym wszczepiono komórki linii raka jelita grubego (MC-26), u zwierząt, u których wywołano niedobór witaminy D (stężenie 25(OH)D3 niższe niż 5 ng/ml) stwierdzono szybszy rozwój guzów (średnio o 80%) w stosunku do zwierząt z prawidłowymi stężeniami 25(OH)D3. Z kolei wyniki badań na myszach z knockoutem genu VDR sugerują, że niedobór witaminy D nie wywołuje rozwoju nowotworów per se, a raczej stanowi czynnik promujący nowotworzenie — u zwierząt tych nie stwierdzono spontanicznego rozwoju nowotworów, natomiast obserwowano zwiększoną podatność na rozwój między innymi raka sutka, skóry i białaczek pod wpływem znanych kancerogenów i onkogenów.
W badaniach epidemiologicznych przeprowadzonych w populacji Stanów Zjednoczonych, w których dodatkowo uwzględniono wpływ innych czynników ryzyka rozwoju nowotworów, takich jak między innymi: spożycie alkoholu, palenie tytoniu, status ekonomiczny i zanieczyszczenie środowiska stwierdzono, że niezależnie od działania innych potencjalnych kancerogenów, zapadalność na raka jelita grubego, żołądka, płuc i sutka była odwrotnie proporcjonalna do ekspozycji na promieniowanie UVB. Podobnych wyników dostarczyły badania przeprowadzone w latach 1989–1991 w Europie.
Prowadzi się również badania epidemiologiczne dotyczące związku niedoborów witaminy D z przeżywalnością w przebiegu chorób nowotworowych. Istnieją pojedyncze doniesienia sugerujące, że wśród osób zapadających na choroby nowotworowe w sezonie letnio-jesiennym, kiedy jest większa ekspozycja na światło słoneczne i tym samym aktywniejsza synteza witaminy D w skórze, stwierdza się dłuższą przeżywalność w przebiegu nowotworów sutka, jelita grubego i prostaty, w stosunku do osób zdiagnozowanych w okresie zimowo-wiosennym. Wśród chorych operowanych z powodu nowotworów płuc, zaobserwowano wyższy odsetek przeżyć 5-letnich u osób z prawidłową zawartością witaminy D w diecie (72%), w stosunku do osób z niedoborami (29%). Obecnie zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie prowadzi się badania epidemiologiczne mające na celu zbadanie związku między ekspozycją na promieniowanie UVB a przeżywalnością w przebiegu nowotworów (EUROCARE, SEER).

Jakie jest zastosowanie witaminy D3 w terapii nowotworów?

Wyniki badań potwierdzających antyproliferacyjne i proapoptotyczne właściwości cholekalcyferolu dają nadzieję na możliwość wykorzystania tych związków w terapii nowotworów. Poważnym ograniczeniem stosowania pochodnych witaminy D w monoterapii chorób nowotworowych jest ich działanie kalcemiczne, dlatego w większości przypadków znajdują one zastosowanie w terapii łączonej, co pozwala na użycie mniejszych dawek. W warunkach in vitro, jak i in vivo opisano bowiem wiele potencjalnych interakcji z lekami stosowanymi w leczeniu chorób rozrostowych, w wyniku których dochodzi do potencjalizacji działania pochodnych witaminy D, między innymi z deksametazonem, taksanami, docetakselem i paclitakselem, pochodnymi platyny, tamoksyfenem i retinoidami. Stwierdzono również, że analogi witaminy D, na drodze różnych mechanizmów (np. poprzez indukcję ekspresji p21), mogą zwiększać radioczułość, na przykład komórek raka prostaty (LNCaP) i sutka (MCF-7).
W pilotażowych badaniach klinicznych przeprowadzonych na 7 chorych z rakiem prostaty, u których zastosowano 1,25(OH)2 D3 w dawce 0,5–2,5 µg/d przez okres 6–15 miesięcy, u wszystkich stwierdzono obniżenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA, prostate specific antigen), przy czym u 6 pacjentów był on znamienny statystycznie. W innym badaniu, 37 chorym z niewrażliwym na androgeny rakiem prostaty, podawano w 1. dobie 1,25(OH)2 D3 w dawce 0,5 µg, w 2. dobie — docetaksel (36 mg/m2 ) i leczenie to powtarzano przez kolejnych 6 tygodni. Podczas badania chorzy pozostawali na diecie zawierającej 400–500 mg wapnia/d. Po 8 tygodniach od wdrożenia leczenia u 30 (81%) chorych uzyskano znamienne statystycznie obniżenia stężenia PSA i jest to odsetek wyższy niż w grupie chorych otrzymujących wyłącznie docetaksel. Te obiecujące wyniki wstępnych obserwacji klinicznych były podstawą do zaplanowania wieloośrodkowych badań przeprowadzonych metodą podwójnie ślepej próby nad zastosowaniem pochodnych cholekalcyferolu w terapii łączonej z docetakselem w raku sutka i trzustki (OHSU Cancer Institute). Trwają również badania nad zastosowaniem 1,25(OH)2 D3 z deksametazonem, paclitakselem i karboplatyną.
W związku z ograniczeniem w stosowaniu 1,25(OH)2 D3 jakie stanowi hiperkalcemia, trwają intensywne prace nad syntezą analogów witaminy D, równie skutecznych w swoim działaniu antynowotworowym, a o zmniejszonym potencjale kalcemicznym. Dotychczas poznano kilkaset pochodnych cholekalcyferolu, z których część jest już w fazie badań klinicznych, na przykład kalcipotriol, który podawany miejscowo znajduje zastosowanie w leczeniu skórnych przerzutów raka sutka.

Jak suplementować witaminę D3?

Witaminę D3 można suplementować na różne sposoby:

• poprzez witaminę kupioną w aptece,
• przebywanie na słońcu,
• z pożywienia.

Do produktów spożywczych zawierających witaminę D3 zaliczyć można:

• mleko 3,5%,
• śmietana 30%,
• masło,
• jajka,
• wątroba wieprzowa
• ryby,
• grzyby.

Należy pamiętać, że przed suplementacją witaminy D3 należy zbadać jej poziom by móc dobrać jej właściwą dawkę w suplementach i pożywieniu.

Gdzie można zbadać poziom witaminy D3?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia, w której można wykonać badanie witaminy D3 a następnie razem z lekarzem ustalić sposób jej dawkowania i ilość.

W celu umówienia się na badania poziomu witaminy D3 skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
zywienie.abczdrowie.pl/czym-jest-witamina-d
journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/viewFile/25645/20467