Grypa - rozpoznanie i leczenie

Sezon na grypę trwa od września do marca, choć najwięcej przypadków zachorowań obserwuje się w trzech pierwszych miesiącach roku. Grypa od zawsze stwarza pewne problemy diagnostyczne, łatwo pomylić ją z przeziębieniem, anginą czy zapaleniem płuc. Tymczasem właściwa diagnoza to warunek wdrożenia adekwatnego leczenia. W przypadku anginy lub zapalenia płuc konieczna jest antybiotykoterapia. Przy samej grypie jest ona wręcz szkodliwa, ponieważ osłabia organizm i nie wpływa w żaden sposób na szybkość leczenia.

Jak przebiega rozpoznanie grypy?

Badania pomocnicze

1. Badania wirusologiczne
Obejmują m.in. wykrycie materiału genetycznego wirusa (metodą RT-PCR), metodę immunofluorescencji, izolację wirusa w hodowli i szybki test antygenowy w materiale pobranym zarówno z nosa, jak i z gardła (aspirat, popłuczyny, wymaz; próbki z nosa i gardła należy połączyć).
Najdokładniejszą metodą jest RT-PCR (materiał trzeba pobierać wymazówką wykonaną całkowicie ze sztucznego tworzywa, nie może zawierać bawełny, waty i drewna). Na wynik badania wpływa kilka czynników: rodzaj materiału, sposób i czas jego pobrania od początku choroby, warunki przechowywania i transportu. Jakiekolwiek problemy mogą skutkować wynikiem fałszywie ujemnym. W razie mocnego podejrzenia klinicznego należy rozważyć powtarzanie badania. W przypadku zajęcia dolnych dróg oddechowych badanie aspiratu z tchawicy i oskrzeli charakteryzuje się większą wartością diagnostyczną. RT-PCR wykonuje kilka referencyjnych laboratoriów w kraju w niektórych wojewódzkich stacjach sanitarno-epidemiologicznych (Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Łódź, Olsztyn, Poznań, Warszawa, Wrocław) oraz w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie.
Szybkie testy na obecność antygenu wirusa grypy cechują się dużą swoistością, ale umiarkowaną czułością (w przypadku wirusa grypy A/H1N1v waha się ona w granicach 10–70%), dlatego wynik ujemny nie może być podstawą do wykluczenia zakażenia.
Na ogół nie jest konieczne wykonywanie badań wirusologicznych, natomiast należy je rozważyć u chorych z grupy zwiększonego ryzyka powikłań lub w przypadku ciężkiej (powikłania) lub postępującej choroby grypopodobnej lub innych wskazań do hospitalizacji, ponieważ wynik wpływa na sposób leczenia.

2. Badania serologiczne
Nie mają większego znaczenia w praktyce. Można oznaczać miano swoistych przeciwciał przeciwko wirusowi grypy (antyhemaglutyninowych) w surowicy pobranej w trakcie ostrej fazy choroby oraz ≥10–14 dni później, w fazie zdrowienia; za zakażeniem przemawia serokonwersja lub ≥4-krotne zwiększenie miana przeciwciał.

Kryteria rozpoznania

1. Rozpoznanie zakażenia
Podstawowym kryterium rozpoznania zakażenia (grypa potwierdzona laboratoryjnie) jest dodatni wynik badania wirusologicznego. Obraz kliniczny nie pozwala na wiarygodne rozpoznanie zakażenia wirusem grypy, gdyż wiele innych drobnoustrojów powoduje podobne objawy (tzw. choroba grypopodobna). Rozpoznanie grypy należy rozważyć w sezonie epidemicznym u każdego chorego z gorączką i z objawami ze strony układu oddechowego (ból gardła lub kaszel).

2. Klasyfikacja ciężkości choroby
Przypadek ciężki lub powikłania grypy (wskazanie do hospitalizacji) – początkowe objawy (oprócz typowych) obejmują także ≥1 z następujących stanów:

• kliniczne (tachypnoë i inne objawy duszności, hipoksja) i/lub radiologiczne (cechy zapalenia płuc) objawy choroby dolnych dróg oddechowych, objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (drgawki, zapalenie mózgu, encefalopatia), ciężkie odwodnienie;
• wtórne powikłania: niewydolność nerek, niewydolność wielonarządowa, sepsa i wstrząs septyczny, zapalenie mięśnia sercowego, rozpad mięśni szkieletowych (rhabdomyolysis);
• zaostrzenie przewlekłej choroby podstawowej, w tym: astmy, POChP, choroby wieńcowej, przewlekłej niewydolności serca, wątroby lub nerek, cukrzycy;
• inne niż wymienione powyżej wskazania do hospitalizacji;
• którykolwiek z objawów postępującej choroby (p. niżej).

Postępująca (nasilająca się) choroba – pojawienie się objawów alarmowych wskazuje na nasilenie choroby u pacjentów, którzy zgłosili się do lekarza z powodu niepowikłanej grypy. Do pogorszenia stanu chorego dochodzić bardzo szybko (np. w ciągu 24 h), dlatego wystąpienie objawów alarmowych jest wskazaniem do natychmiastowej weryfikacji sposobu leczenia chorego, a w większości przypadków także hospitalizacji (pkt. 1–3 poniżej). Do objawów alarmowych należą:

• objawy podmiotowe i przedmiotowe zajęcia dolnych dróg oddechowych lub niewydolności serca: duszność, sinica, krwioplucie, ból w klatce piersiowej, niskie ciśnienie tętnicze, zmniejszenie wysycenia hemoglobiny tlenem (pulsoksymetria);
• objawy wskazujące na powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego: zaburzenia świadomości, utrata przytomności, patologiczna senność, nawracające lub utrzymujące się napady drgawek, znaczne zmniejszenie siły mięśniowej, porażenie lub niedowład;
• objawy ciężkiego odwodnienia: zawroty głowy i omdlenie podczas próby wstania, senność patologiczna i inne zaburzenia przytomności, zmniejszona diureza;
• laboratoryjne i/lub kliniczne objawy utrzymującego się zakażenia wirusowego lub wtórnego inwazyjnego zakażenia bakteryjnego (np. utrzymywanie się wysokiej gorączki i innych ostrych objawów dłużej niż 3 dni).

Rozpoznanie różnicowe

• choroba przeziębieniowa i inne wirusowe zapalenia dróg oddechowych;
• bakteryjne zapalenia dróg oddechowych.

Jak leczy się grypę?

Leczenie grypy jest zróżnicowane i zależne od objawów i typu choroby.

Antybiotyki

W przypadku zapalenia płuc leczenie empiryczne jest takie samo jak w pozaszpitalnym zapaleniu płuc zgodnie z aktualnymi wytycznymi, do czasu uzyskania wyników badań mikrobiologicznych (np. 2–3 dni); następnie modyfikacja leczenia, jeżeli wykryto jakikolwiek czynnik chorobotwórczy.

Leczenie przeciwwirusowe

W razie wskazań zaleca się wczesne rozpoczęcie terapii oseltamiwirem lub zanamiwirem. Jeśli przebieg choroby jest ciężki, należy rozważyć przedłużone leczenie oseltamiwirem (≥10 dni) oraz zastosowanie większych dawek (u dorosłych do 150 mg co 12 h). Sporadyczne obserwowano oporność na oseltamiwir; należy ją podejrzewać, gdy nie ma odpowiedzi na leczenie.

Glikokortykosteroidy

Nie zaleca się podawania ogólnego GKS w średnich lub dużych dawkach jako leczenia wspomagającego zakażeń wirusem A/H1N1v. Nie udowodniono korzyści z ich stosowania, a ich działanie może być szkodliwe.

Kontrola zakażeń

Standardowe środki ostrożności oraz zapobieganie kontaktowi z kropelkami wydzieliny z dróg oddechowych. Przy zabiegach generujących aerozol tej wydzieliny należy stosować maski ochronne (N95, FFP2 lub tej samej klasy), ochronę oczu, fartuchy, rękawiczki oraz odpowiednią wentylację pomieszczeń (naturalną lub mechaniczną).
NSLPZ, leki Przeciwgorączkowe
Paracetamol p.o. lub p.r. Należy unikać stosowania salicylaów (kwasu acetylosalicylowego) u osób w wieku <18 lat ze względu na ryzyko zespołu Reye’a.

Tlenoterapia

Należy monitorować SpO2 i utrzymywać jego wartość >90% (u kobiet w ciąży 92–95%) przy użyciu kaniul donosowych lub masek twarzowych. W ciężkim przebiegu choroby konieczny może być duży przepływ tlenu (10 l/min).

Postępowanie u kobiety w ciąży

Należy wcześnie rozpocząć terapię oseltamiwirem. Nie stosować rybawiryny. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania większych niż standardowe dawek leków przeciwwirusowych. Należy upewnić się, że leki przeciwdrobnoustrojowe przeciwko wtórnym zakażeniom są bezpieczne w tej grupie chorych. Należy unikać NSLPZ. SpO2 należy utrzymywać w granicach 92–95%. Podczas choroby i terapii przeciwwirusowej nie jest konieczne przerywanie karmienia piersią (kobieta powinna przestrzegać zasad higieny: często myć ręce, nosić maseczkę jednorazową podczas kontaktu z dzieckiem).

Co warto wiedzieć o szczepieniu na grypę?

Szczepienie przeciwko grypie nie chroni w 100 proc. przed zachorowaniem, ale dzięki niemu, nawet w przypadku wystąpienia choroby, jej przebieg będzie łagodniejszy.
Najlepiej zaszczepić się na początku sezonu grypowego, czyli jesienią.
Po podaniu szczepionki odporność rozwija się w ciągu dwóch–trzech tygodni i utrzymuje się 6–12 miesięcy.
Przez dwa dni po szczepieniu możesz mieć miejscowe zaczerwienienie i ogólne złe samopoczucie, które mijają samoistnie. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia po szczepieniu niezbędny jest kontakt z lekarzem.
Ponieważ wirus grypy szybko się zmienia, co roku szczepionka ma nieco inny skład. Jest on opracowywany w oparciu o nowe szczepy wirusa, które wywołują grypę w danym sezonie. Dlatego szczepić się należy co roku.
W tym roku wyszło rozporządzenie na podstawie, którego każda osoba która najpóźniej w dniu szczepienia ukończyła osiemnasty rok życia ma prawo do bezpłatnego szczepienia na grypę. Wystarczy się zapisać w punkcie szczepień (np. w Onkolmed Lecznica Onkologiczna).

W celu umówienia się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod nr tel. +48222902337

Źródła:
mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/79643,grypa