Zaburzenia rytmu serca a farmakoterapia nowotworów - Odległe zaburzenia rytmu

Odległe zaburzenia rytmu spotykane u chorych wyleczonych z choroby nowotworowej wynikają z przewlekłego uszkodzenia serca rozwijającego się kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat po zakończonym leczeniu.
Kardiomiopatia rozstrzeniowa rozwijająca się 10-20 lat po zakończeniu terapii antracyklinami może charakteryzować się występowaniem nawracających złośliwych klinicznie arytmii (utrwalony częstoskurcz komorowy, migotanie komór), które bywają przyczyną nagłych zgonów sercowych. Fenotyp kardiomiopatii rozstrzeniowej z klinicznie objawową niewydolnością serca i złośliwymi arytmiami może rozwinąć się także w wyniku uszkodzenia miokardium przez cyklofosfamid oraz cisplatynę. Zdarza się to jednak rzadko.
Te złośliwe arytmie wynikają z przebudowy histologicznej i molekularnej miokardium, do której doszło w wyniku rozwoju fenotypu kardiomiopatii rozstrzeniowej, prowadząc do wytworzenia substratu arytmii. Umarłe kardiomiocyty (w następstwie nekrozy lub apoptozy) zostały zastąpione przez fibroblasty wytwarzające kolagen, co doprowadziło do zwłóknienia miokardium i jego niejednorodności elektrycznej. Daje to substrat dla tworzenia pętli re-entry, będącej podłożem arytmii.
Opisywano także odległe zaburzenia rytmu prowadzące do zgonów arytmicznych po antracyklinach u osób bez klinicznych cech niewydolności serca i bez morfologicznych cech uszkodzenia serca w badaniach obrazowych. W badaniach histopatologicznych miokardium stwierdzano jednak w tych przypadkach zmiany typowe dla uszkodzenia komórek po antracyklinach (wakuolizacja cytoplazmy, destrukcja aparatu kurczliwego, obrzmienie mitochondriów), co wskazuje na morfologiczne podłoże arytmii.
Niewiele wiadomo na temat odległego wpływu trastuzumabu na serce. Ostatnie obserwacje sugerują, że uszkodzenie serca może dotyczyć po pięciu latach nawet 20 proc. pacjentek, u których zastosowano trastuzumab w terapii uzupełniającej (adjuwantowej).
Zwykle w dotychczas stosowanych schematach leczenia raka piersi z nadekspresją receptora HER2 przed trastuzumabem stosowane są inne leki przeciwnowotworowe (antracykliny, cyklofosfamid, 5-fluorouracyl, taksany). Wszystkie, zwłaszcza w dużych dawkach i podczas skojarzonego stosowania, mogą uszkodzić miokardium. Trastuzumab wyłącza układ obronny miokardium/kardiomiocytu zależny od neureguliny, co uwrażliwia miokardium na stres wywoływany przez stosowane leki, zwłaszcza przy obecności innych czynników stresowych (np. czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, dyslipidemia, brak ruchu, tytoń itp.).
Brak jest dokładnych danych na temat odległych powikłań arytmicznych trastuzumabu oraz innych nowych (inhibitorów kinaz tyrozynowych) leków przeciwnowotworowych. Nie opisywano arytmii jako odległych ubocznych następstw leczenia trastuzumabem oraz nie zaobserwowano tendencji do wydłużania odstępu QT po tym leku.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
podyplomie.pl/onkologia/16571,zaburzenia-rytmu-serca-a-farmakoterapia-nowotworow
kredos.pl/artykuly/kardiologia/zaburzenia-rytmu-serca