ANTYOKSYDANTY – bardzo ważne w diecie antyrakowej!

Antyoksydanty, czyli przeciwutleniacze to naturalne substancje chroniące przed nowotworami i spowalniające procesy starzenia się organizmu, dlatego są jednym z najważniejszych składników diety antyrakowej.

Czym są antyoksydanty?

Antyoksydanty (przeciwutleniacze) są grupą związków chemicznych, które mają zdolność neutralizowania wolnych rodników. Wolne rodniki w naszym organiźmie tworzą się pod wpływem: promieniowania ultrafioletowego, działania hormonów, zanieczyszczenia środowiska, stresu, spożywania niektórych pokarmów, palenia papierosów czy procesów starzenia. Wolne rodniki powodują uszkodzenia błon komórkowych, a także DNA i białek wchodzących w skład enzymów. Antyoksydanty (przeciwutleniacze) to związki chemiczne hamujące reakcje utleniania w organizmie, oznacza to, że niewielkie ich dawki powstrzymują proces powstawania wolnych rodników. Zadaniem przeciwutleniaczy jest ochrona organizmu człowieka przed stresem oksydacyjnym. Stres oksydacyjny to taki stan organizmu, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy wytwarzaniem wolnych rodników a ich zwalczaniem przez przeciwutleniacze.  W przypadku znacznego niedoboru przeciwutleniaczy przedłużający się stres oksydacyjny może przyczynić się do rozwoju wielu chorób, przede wszystkim miażdżycy, chorób serca, udarów mózgu, nowotworów, cukrzycy, zwyrodnienia plamki żółtejoraz do przyspieszenia procesów starzenia organizmu. Lawinowemu powstawaniu wolnych rodników zapobiegają antyoksydanty endogenne (produkowane przez organizm) i egzogenne (z pożywienia).

Jakie są najważniejsze antyoksydanty i ich źródła?

Działanie antyoksydacyjne mają witaminy C, E, A oraz flawonoidy i karotenoidy zawarte przede wszystkim  w owocach i warzywach o intensywnej barwie.
Witamina A – poza walką z wolnymi rodnikami, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku i kondycji skóry. Jej źródłem są zarówno produkty roślinne, jak i zwierzęce. Najbezpieczniejsza dla człowieka jest, występująca w warzywach i owocach, prowitamina A (beta-karoten), która w organizmie przekształcana jest w witaminę A. Najbogatsze w beta-karoten są: marchew, boćwina, szczaw, szpinak, papryka czerwona, dynia, mango, papaja, morele, melon, cykoria, brokuły, por, pomidory, szparagi   i brzoskwinie. Pamiętajmy, że do wchłaniania prowitaminy A potrzebny jest chociaż mały dodatek tłuszczu, dlatego surówki zawsze warto skrapiać oliwą.
W produktach zwierzęcych witamina A występuje również w postaci retinolu, a jej najlepsze źródła to: wątróbka, masło, margaryna, żółtko jaja, ryby (węgorz, makrela, tuńczyk), tłusty twaróg, pełnotłuste mleko.
Witamina E – to najsilniejszy witaminowy przeciwutleniacz. Nie bez racji opisywana jako „witamina młodości”. Utrzymuje prawidłowe nawilżenie skóry, zapobiega szkodliwym zmianom w tkankach i komórkach. Witamina E występuje głównie w olejach roślinnych (słonecznikowym, rzepakowym), orzechach, nasionach zbóż, kiełkach pszenicy.
Witamina C –pobudza syntezę kolagenu, wpływając korzystnie na stan skóry i błon śluzowych, zwiększa odporność organizmu, działa w środowisku wodnym komórki i w płynach międzykomórkowych, gdzie unieczynnia wolne rodniki. Bierze też udział w regeneracji witaminy E. Jej źródłem są warzywa i owoce, a zwłaszcza papryka, brokuł, kapusta, brukselka, aronia, czarne porzeczki, owoce cytrusowe.
Witaminy A, C i E wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają swoje działanie antyoksydacyjne. Pomocna w „walce” z wolnymi rodnikami jest także odpowiednia dawka innych składników, niezbędnych do właściwego działania enzymów przeciwutleniających m.in.cynku i selenu.
Flawonoidy, zwane katechinami, występują w herbacie (w największej ilości w zielonej).
Do flawonoidów walczących z wolnymi rodnikami należy również likopen. Jest jednym z barwników karotenoidowych, którego głównym źródłem są pomidory, arbuzy, czerwone grejpfruty. Zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, oraz hamuje powstawanie komórek nowotworowych w jelicie grubym i wątrobie. Likopen dobrze rozpuszcza się w tłuszczu, dlatego jest lepiej przyswajany z czerwonych warzyw przygotowanych na ciepło z oliwą lub olejem, a także z przetworów, takich jak sok i koncentrat pomidorowy czy ketchup.
Podstawowym źródłem karotenoidów w diecie człowieka są żółto oraz czerwono zabarwione warzywa i owoce oraz ciemnozielone warzywa liściaste. Najbogatszym naturalnym źródłem karotenoidów są: marchew, słodkie ziemniaki, dynia, pietruszka, jarmuż, szpinak, papryka, morele, brokuł i pomidor. O przeciwutleniacze w diecie dbaj przez cały rok
Latem, kiedy sezonowych warzyw i owoców jest pod dostatkiem, nie grozi nam niedobór antyoksydantów. Zimą wybór rodzimych jarzyn i owoców jest co prawda ubogi, a wielomiesięczne przechowywanie zmniejsza ilość znajdujących się w nich przeciwutleniaczy, ale przecież możemy korzystać z mrożonek. Podczas procesu zamrażania warzywa i owoce nie tracą swoich przeciwutleniających właściwości. Na przednówku warto też sięgać po owoce: jabłka, cytrusy, granaty, winogrona, kiwi. Jedzmy rośliny strączkowe, np. fasola ma wysoki wskaźnik antyoksydacyjny (tzw. ORAC) oznaczający zdolność neutralizowania wolnych rodników przez dany produkt. Urozmaicajmy dietę szklarniową sałatą, importowaną papryką, pomidorami. Poza tym chrupmy orzechy, migdały, pijmy sok z aronii, zieloną herbatę i gorzkie kakao z mlekiem. A przede wszystkim starajmy się, aby nasze menu było urozmaicone, a na talerzu było kolorowo. Jeśli do każdego posiłku będziemy dodawać warzywa i owoce, antyoksydantów nam nie zabraknie.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337