Jakie objawy wskazują, że to rak wątroby? Jak i gdzie go leczyć?

Co to jest rak wątroby?

Na raka wątroby chorują przede wszystkim mężczyźni. U osób młodych rak wątroby występuje rzadko. Gdy jest wykryty we wczesnym stadium, leczenie operacyjne pozwala na całkowite wyzdrowienie.

Jakie są przyczyny i objawy raka wątroby? Jak przebiega jego leczenie?

Rak wątroby każdego roku rozpoznawany jest u około pół miliona osób na świecie, z czego 80 procent zachorowań przypada na kraje azjatyckie. Ale sporo przypadków odnotowuje się też w krajach śródziemnomorskich. Nowotwory wątroby dzieli się na pierwotne (rak wątrobowokomórkowy, czyli wywodzący się z komórek wątroby lub dróg żółciowych) i wtórne (guzy powstające wskutek przerzutów z innych narządów).
Rak pierwotny (wątrobowokomórkowy) znajduje się na piątym miejscu pod względem częstości występowania nowotworów złośliwych oraz na trzecim w kolejności przyczyn zgonów z powodu wszystkich nowotworów złośliwych. Na tę postać raka wątroby trzy razy częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Rak wtórny wątroby rozwija się zazwyczaj wtedy, gdy dojdzie do przerzutów z okrężnicy i odbytnicy. Wątroba może być zaatakowana także komórkami nowotworowymi pochodzącymi z płuc, układu moczowo-płciowego lub piersi.
Wątroba często porównywana jest do fabryki, w której produkuje się żółć niezbędną do trawienia tłuszczu, gdzie pokarmy przekształca się w składniki odżywcze (np. skrobię na cukier), gdzie powstają związki potrzebne do krzepnięcia krwi. To w wątrobie magazynowane są żelazo, witaminy i substancje energetyczne (tłuszcze, węglowodany). Wątroba usuwa lub neutralizuje szkodliwe substancje (trucizny, leki, alkohol), które trafiają do naszego organizmu. Gdy prawidłowo się odżywiamy, wykonywanie tych funkcji przebiega bez zakłóceń. Ale kiedy jemy byle co, przejadamy się, nadużywamy alkoholu lub leków, pojawiają się kłopoty.

Jakie są przyczyny raka wątroby?

Do przyczyn raka wątroby zaliczamy:

• wirusowe zapalenie wątroby typu B i C,
• hemochromatozę,
• pierwotną żółciową marskość wątroby,
• niedobór alfa1-antytrypsyny,
• marskość wątroby,
• zażywanie środków anabolicznych,
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
• alkohol,
• aflatoksyny,
• palenie papierosów.

Najważniejszym czynnikiem powodującym raka wątroby jest wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Są to choroby wywołane zakażeniem wirusami WZW typu B i C (HBV i HCV). Jeśli zakażenie tymi wirusami utrzymuje się długotrwale, doprowadza do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby czy rak wątrobowokomórkowy. Szacuje się, że 15–40% zakażonych HBV będzie miało raka.
Ryzyko rozwoju raka wątroby u chorych z przewlekłym zakażeniem HCV jest niższe i wynosi 5%. Do zakażenia może dojść przez kontakty seksualne lub przez kontakt z zakażoną krwią. Matka, nosicielka wirusa typu B, może zakazić dziecko w trakcie porodu. Innymi czynnikami mogącymi powodować rozwój tego raka są substancje chemiczne, takie jak aflatoksyny, czyli toksyny wytwarzane przez grzyby mogące znajdować się w produktach spożywanych pochodzenia roślinnego. Aflatoksyny działają toksycznie na wątrobę i są związkami rakotwórczymi.  
Alkohol, doustne środki antykoncepcyjne oraz substancje zawarte w dymie tytoniowym także przyczyniają się do rozwoju raka. U kobiet przez wiele lat stosujących doustne środki antykoncepcyjne wzrasta ryzyko rozwoju gruczolaka wątrobowokomórkowego, nowotworu łagodnego, który jednak w około 13% przypadków może ulec przemianie w raka wątroby. Mężczyźni stosujący środki anaboliczne (np. w celu zbudowania masy mięśniowej) również narażeni są na rozwój gruczolaka, który może ulec przemianie w nowotwór złośliwy. Alfa1-antytrypsyna jest białkiem osocza krwi.
Jednym z czynników rozwoju raka jest marskość wątroby czyli jej nadmierne włóknienie, które doprowadza w konsekwencji do nieodwracalnych zaburzeń w funkcjonowaniu narządu. Do rozwoju marskości może doprowadzić długotrwałe i nadmierne spożywanie alkoholu. Do przyczyn marskości zaliczamy także niedobór jednego z białek osocza krwi jakim jest alfa1-antytrypsyna. W przypadku osób, u których występuje jednocześnie kilka czynników, np. współistnieje marskość wątroby i zakażenie wirusem typu B czy C, ryzyko powstania nowotworu jest wyższe.

Jakie są objawy raka wątroby?

Rak wątroby zazwyczaj nie daje charakterystycznych objawów i rozwija się w wątrobie uszkodzonej przez przewlekłe procesy chorobowe i zapalne. Małe guzy nowotworowe zwykle nie dają żadnych objawów, a gdy powstają w wątrobie marskiej, to jedynym sygnałem dla lekarza obserwującego u pacjenta objawy przewlekłej choroby wątroby może być pogorszenie samopoczucia, żółtaczka i utrata wagi ciała. Od momentu rozpoznania guza przebieg choroby jest zazwyczaj bardzo szybki, szybko też występują przerzuty do węzłów chłonnych po prawej stronie, do mózgu, płuc i kości. Rak wątroby jest jednym z szybciej rosnących i źle rokujących nowotworów. Do wczesnego wykrycia raka wątroby, stwarzającego szansę skutecznego leczenia dochodzi rzadko i zwykle przez przypadek, w trakcie diagnozowania innych jednostek chorobowych. Typowymi objawami, które powinny zaniepokoić są:

• ogólne zmęczenie
• nudności
• wymioty
• brak apetytu trwający kilka tygodni
• postępujące wyniszczenie organizmu
• dalszy niezamierzony spadek wagi
• bóle w prawym podżebrzu
• uczucie pełności
• wodobrzusze (nagromadzenie się wody w podbrzuszu)
• żółtaczka
• obrzęki nóg

Pojawiają się smoliste stolce i fusowate wymioty, które są konsekwencją krwawienia do górnego odcinka przewodu pokarmowego. Niekiedy może wystąpić krwotok do jamy brzusznej.

Jakie są objawy raka z komórek przewodów żółciowych?

Ten typ stanowi 20% złośliwych nowotworów wątroby. Rozwija się u obu płci głównie po 60 roku życia. W odróżnieniu od raka wątrobowokomórkowego występuje w wątrobie nieuszkodzonej przez procesy przewlekłe. Czynnikami zwiększającymi ryzyko powstania tego nowotworu mogą być choroby pasożytnicze, zwężające zapalenie dróg żółciowych czy przyjmowanie preparatów anabolicznych. Objawami najczęściej spotykanymi są żółtaczka i świąd skóry, następnie:

• utrata masy ciała
• jasne stolce
• dyskomfort i ból brzucha
• nudności i wymioty
• ból pod prawym łukiem żebrowym
• gorączka
• powiększona wątroba i powiększony pęcherzyk żółciowy.

Przebieg choroby określa się jako podstępny i podobnie jak w innych przypadkach raka wątroby, objawy w początkowym okresie choroby są mało charakterystyczne, co opóźnia rozpoznanie.

Jak lekarz stawia diagnozę raka wątroby?

Diagnozę lekarz stawia w oparciu o: 
badania ultrasonograficzne
tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny
badanie poziomu markera nowotworowego AFP
biopsję, wycinek poddany jest badaniu cytologicznemu
badanie przesiewowe wykonywane co 6 miesięcy u wszystkich pacjentów z marskością wątroby - USG.

Jak wygląda leczenie raka wątroby?

Podstawową metodą terapii raka wątroby i jedyną dającą szansę na trwałe wyleczenie pozostaje leczenie operacyjne lub przeszczepienie wątroby. Po wycięciu części wątroby szanse na przeżycie 5 lat wynoszą 25%, zaś po przeszczepieniu wątroby aż 70–80%. Zdecydowanie większe szanse (przeżycie 5 lat po zabiegu u około 90% chorych) mają pacjenci z wczesnym rakiem wątroby, czyli ci, u których średnica guza nie przekracza 2 cm. Dlatego tak ważne jest stałe monitorowanie pacjentów z marskością wątroby, aby uchwycić moment, gdy zwykły guzek regeneracyjny staje się rakiem! W tym celu co pół roku powinno się wykonywać USG i oznaczać stężenie AFP. Radykalne leczenie operacyjne to doszczętne wycięcie zmiany z 0,5–1 cm marginesem tkanek zdrowych, z wymogiem wykonania śródoperacyjnego USG oraz usunięcia węzłów chłonnych więzadła wątrobowo-dwunastniczego. Maksymalnie można usunąć do 80% miąższu wątroby. Wśród metod operacyjnych wyróżniamy usunięcie prawego lub lewego płata wątroby (oba zabiegi mogą być poszerzone) oraz usunięcie poszczególnych segmentów wątroby. Metody ułatwiające przeprowadzenie operacji to zastosowanie noża ultradźwiękowego lub argonowego. Do przeszczepienia wątroby może być kwalifikowany chory, u którego nie można przeprowadzić zabiegu operacyjnego, nie ma przeciwwskazań internistycznych, a chory ma pojedynczy guz wątroby (do 5 cm) lub 2–3 guzy o średnicy do 3 cm każdy i nie ma cech naciekania naczyń ani przerzutów odległych.
Inne stosowane metody leczenia to terapie paliatywne (spowalniające postęp choroby) np. zabiegi termoablacyjne z wykorzystaniem krioterapii (zamrażanie) lub hipertermii (przegrzanie) generowanej prądem o wysokiej częstotliwości (RFA). Krioterapia wymaga otwarcia jamy brzusznej, za to umożliwia destrukcję dużych guzów, nawet do 12 cm średnicy. Hipertermia RFA może być stosowana drogą przezskórną pod kontrolą USG, laparoskopowo lub z otwarciem jamy brzusznej, służy do destrukcji guzów wątroby mniejszych (6–7 cm).
Alkoholizacja polega na wstrzykiwaniu alkoholu bezpośrednio do guza wątroby. W ten sposób można leczyć zmiany o średnicy do 5 cm. Zabiegi takie należy kilkakrotnie powtarzać.
Metody embolizacji polegają na zamknięciu tętnicy doprowadzającej krew do tkanek nowotworu, w wyniku czego zablokowana zostaje dostawa substancji odżywczych i tlenu do komórek guza wątroby. Techniki embolizacyjne są różne: od zwykłego podwiązania tętnicy, przez podawanie substancji zamykających naczynie (kleje tkankowe), po tzw. radioembolizację, czyli podawanie do gałęzi tętnicy wątrobowej cząsteczek radioaktywnego itru, który niszczy tkanki guza. Wyróżniamy również chemoembolizację, która polega na dotętniczym podaniu chemioterapeutyku (doksorubicyny, która zaburza podział komórkowy i prowadzi do śmierci komórki) w połączeniu z klejem tkankowym. Wielkie nadzieje budzi technologia Cyber Knife. Jest to nieinwazyjna metoda leczenia pacjentów cierpiących nie tylko na raka wątroby, ale także guzy innych narządów (mózgu, trzustki, płuc, nerek). Cyber Knife to zintegrowany komputerowo system medyczny, w skład którego wchodzi akcelerator liniowy, kamery promieniowania X oraz robot, który precyzyjnie dozuje dawki promieniowania dokładnie w tkanki guza wątroby, oszczędzając tkanki zdrowe. Dokładność systemu Cyber Knife szacuje się na 0,7±0,3 mm. System śledzi naturalne ruchy pacjenta (np. związane z oddychaniem) i na bieżąco koryguje ustawienie wiązki promieniowania. Pewna grupa chorych może być kwalifikowana do operacji za pomocą robota da Vinci. Da Vinci to system operacyjny, który umożliwia precyzyjne operacje w trudno dostępnych regionach ludzkiego ciała (np. miednica mała czy region podstawy czaszki). Interwencje prowadzone przy użyciu tego systemu w minimalny sposób uszkadzają otaczające guz tkanki zdrowe, powodują niewielkie krwawienie okołooperacyjne i pozwalają na szybką rekonwalescencję. Robot da Vinci wspomaga zabieg operacyjny, stanowi niejako przedłużenie rąk chirurga, nadal operuje człowiek, a nie robot.
Chemioterapia systemowa polega na podawaniu leków cytotoksycznych o działaniu ogólnoustrojowym (zazwyczaj dożylnie, niekiedy możliwe jest podawanie doustne). Chemioterapeutyk działając na różne fazy wzrostu i rozwoju komórki – niszczy ją i uniemożliwia jej podział na komórki potomne. W tego typu terapii najczęściej stosuje się równocześnie kilka leków o różnych mechanizmach działania, aby zniszczyć wszystkie komórki nowotworu pozostające w różnych fazach rozwoju. W przypadku raka wątrobowokomórkowego stosuje się schematy oparte na doksorubicynie, cisplatynie i fluorouracylu. Terapia taka jest bardziej skuteczna w powiązaniu z leczeniem miejscowym choroby (termoablacje, embolizacje i inne techniki). Chemioterapia lokoregionalna to podanie chemioterapeutyków (antracykliny, mitomycyny, fluorouracylu) bezpośrednio do układu tętniczego wątroby. Zaletą tej metody jest wydłużenie działania oraz uzyskanie wyższego stężenia i aktywności leku w guzie wątroby przy mniejszej toksyczności ogólnoustrojowej dla reszty organizmu. Terapia celowana to próba bezpośredniej ingerencji w molekularne podstawy powstawania nowotworu. Rejestrację do leczenia paliatywnego chorych na zaawansowanego raka wątrobowokomórkowego uzyskał sorafenib. Jest to inhibitor różnych kinaz (enzymów) szlaku Raf oraz receptorów dla czynników wzrostowych (tzw. czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego – VEGF i płytkowy czynnik wzrostu – PDGF). Jego działanie polega na hamowaniu namnażania komórek raka i tworzenia naczyń krwionośnych w guzie. Wydłuża życie chorych na raka wątrobowokomórkowego, jednak, jak każdy lek, może powodować działania niepożądane. Należą do nich: zespół wyczerpania, nadciśnienie tętnicze, działanie kardiotoksyczne, mielosupresja, krwawienia, wysypki, zaburzenia czynności wątroby.

Gdzie jest dobry onkolog, który leczy raka wątroby?

Jest wielu specjalistów zajmujących się leczeniem raka wątroby. Jedną z najlepszych przychodni jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna, gdzie w Poradnii Nowotworów Układu Pokarmowego przyjmuje lek. med. Mariusz Bednarczyk oraz dr n. med. Rafał Sopyło – bardzo dobrzy specjaliści. Leczeniem chirurgicznym nowowtworów wątroby i przeszczepem wątroby zajmuje się dr n. med. Michał Skalski. Wszystkich lekarzy specjalistów znajdą Państwo w zakłdce poradni.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa, chemioterapeuty, chirurga skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337