Czy nadmierne opalanie szkodzi zdrowiu?

Sezon urlopowy już zaraz się zacznie. Zapewne wielu z nas wyjedzie by odpocząć i skorzystać z ładnej pogody. W końcu któż z nas nie lubi się godzinami wylegiwać na słońcu, ale czy zastanawiamy się nad tym jaki to ma wpływ na nasze zdrowie i na ile jest bezpieczne?
Okazuje się że to co nam sprawia tyle przyjemności wcale nie jest zdrowe dla nas i może wiązać się z wieloma chorobami skóry, w tym nowotworami a nawet udarem. Postaramy się omówić najbardziej pospolite z nich i poradzimy co zrobić gdy wystąpią niepokojące objawy.
Choroby skóry wywołane przez słońce to zwykle niegroźne schorzenia, takie jak świerzbiączka letnia, wielopostaciowe osutki świetlne czy trądzik wiosenny. Jednak niektóre chorobyskóry wywołane promieniowaniem słonecznym mogą zagrażać nie tylko zdrowiu, lecz także życiu. Należą do nich nowotwory skóry, z których za najgroźniejszy uznaje się czerniaka.

Świerzbiączka letnia

Świerzbiączka letnia charakteryzuje się wywołanymi przez światło słoneczne (fotodermatoza) wykwitami o charakterze grudkowym lub guzkowym, z towarzyszącym świądem i stanem zapalnym zajętej okolicy. Promieniowanie UV-A i UV-B wydają się być głównym czynnikiem prowokującym. Zmiany zazwyczaj pojawiają się kilka godzin lub dni po ekspozycji powierzchni skóry na promieniowanie ultrafioletowe.
Schorzenie ma charakter przewlekły, z nasileniem objawów wiosną i latem. Obecnie nie istnieje specyficzne lekarstwo – leczenie jest objawowe i koncentruje się na łagodzeniu objawów skórnych, poprzez miejscowe stosowanie preparatów zawierających steroidy i leki immunosupresyjne oraz unikanie ekspozycji na światło słoneczne. Zaleca się także stosowanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV nawet w pochmurne dni, gdyż promieniowanie UV-A w przeciwieństwie do UV-B przenika przez zachmurzenie.

Osutki świetlne

Wielopostaciowe osutki świetlne (PLE) to kolejna z najpowszechniejszych postaci alergii na słońce. Zmaga się z nimi większość (około 90 proc.) osób z uczuleniem na słońce. Osutki świetlne mają postać różowych lub czerwonych plamek o wielkości 2-5 mm, pęcherzyków czy rumienia. Objawy te  pojawiają się dzień lub dwa dni po ekspozycji na słońce na dekolcie, ramionach, plecach rękach, udach oraz na twarzy. Zmiany skórne zwykle znikają samoistnie w ciągu kilku dni po zaprzestaniu ekspozycji na słońce.

Trądzik wiosenny

Trzecią z kolei najczęściej występujących chorób skóry związanych z opaleniem jest trądzik wiosenny, nie jest on trądzikiem w ścisłym tego słowa znaczeniu. Schorzenie należy do kręgu fotodermatoz i jest wynikiem nadwrażliwości mieszków włosowych na promienie UV.
Dolegliwość ta objawia się wysypem małych, czerwonych zrogowaciałych grudek przymieszkowych, które pojawiają się kilka dni po pierwszej ekspozycji na słońce. Zmiany występują na odsłoniętych częściach ciała, głównie na twarzy, szyi i dekolcie i mogą delikatnie swędzieć. Nie towarzyszą im zaskórniki i krosty typowe dla trądziku pospolitego.
Trądzik wiosenny częściej występuje u kobiet z cerą łojotokową. Ustępuje dopiero po zaprzestaniu ekspozycji na słońce.
Reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne
Nadmierna ekspozycja naszej skóry na działanie promieni słonecznych może wywołać u nas reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Mogą się pojawić po połączeniu działania słońca i niektórych składników kosmetyków oraz leków. Jak dochodzi do takich reakcji? Lek lub składnik kosmetyku, który normalnie nie wywołuje wrażliwości, przechodzi fotoaktywację pod wpływem światła słonecznego przenikającego przez skórę, co daje nieprzyjemne objawy skórne. Powszechnie stosowane leki fotoaktywne to antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki moczopędne, statyny, retinoidy i leki przeciwgrzybiczne.
Reakcje fototoksyczne różnią się tym od fotoalergicznych tym, że w przebiegu tych pierwszych nie bierze udział układ odpornościowy organizmu. Różnica ta jest widoczna także w wyglądzie zmian. Reakcje fototoksyczne przeważnie wyglądają jak poważne poparzenia, które ograniczają się do występowania na skórze poddanej ekspozycji na słońce. Natomiast reakcje fotoalergiczne przypominają z wyglądu atopowe zapalenie skóry i mogą występować także na obszarach skóry, które nie miały kontaktu ze słońcem.
Powyżej omówiliśmy najczęstsze choroby dermatologiczne mogące wystąpić po nadmiernej ekspozycji naszej skóry na słońce. Jeśli występują któreś z wyżej wymienionych objawów bądź coś nas niepokoi w wyglądzie naszej skóry, powinniśmy jak najszybciej udać się do swojego lekarza rodzinnego w Poradni Lekarza POZ w celu konsultacji. Lekarz po obejrzeniu i przeprowadzeniu wywiadu zastosuje odpowiednie leczenie bądź skieruje do Poradni Dermatologicznej ewentualnie do onkologa w Poradni Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków.
Teraz zajmiemy się omówieniem chorób, które mogą zagrażać naszemu życiu. Do tej grupy zaliczamy nowotwory.

Rogowacenie skórne – ketoza

Rogowacenie słoneczne (rogowacenie skórne) to powszechne schorzenie skóry. Rozwija się ono wtedy, gdy komórki skóry (keratynocyty) zaczynają rozrastać się nieprawidłowo, tworząc łuszczące się, przebarwione punkty. Plamy na skórze mogą mieć kolor brązowy, beżowy, szary lub różowy. Zwykle pojawiają się na częściach ciała najbardziej ekponowanych na słońce, jak ręce, ramiona, twarz, skóra głowy i szyja.
Rogowacenie słoneczne (rogowacenie skórne) może być wczesnym rakiem kolczystokomórkowym (SCC in situ). Termin in situ (w miejscu) oznacza zmianę skórną ograniczoną do jednego miejsca, nie naciekającą innych tkanek. W większości przypadków zmiany skórne w przebiegu rogowacenia słonecznego są stosunkowo łagodne. Jednak każda zmiana ma mniej więcej 10-procentowe prawdopodobieństwo przekształcenia się w bardziej inwazyjną postać SCC. Dlatego wszelkie plamy należy regularnie monitorować pod kątem podejrzanych zmian.

Rak podstawnokomórkowy

Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.

Rak kolczystokomórkowy

Rak kolczystokomórkowy (ang. SCC – squamous cell carcinoma, łac. carcinoma spinocellulare) jest to złośliwy nowotwór nabłonka płaskiego rozwijający się w obrębie skóry lub błon śluzowych. Należy on, obok raka podstawnokomórkowego, raka brodawkującego i rogowiaka kolczystokomórkowego, do grupy tzw. nieczerniakowych raków skóry (NMSC), które stanowią najczęstsze przypadki nowotworów złośliwych u ludzi. SCC wywodzi się z komórek warstwy kolczystej naskórka.
Charakterystyczną lokalizacją raka kolczystokomórkowego jest pogranicze skóry i błon śluzowych – często rozwija się na wardze dolnej (lokalizacja ta uznawana jest jedną za najczęstszych, lecz niekorzystną rokowniczo), języku, w okolicy oczodołów, nosa oraz zewnętrznych narządach płciowych. Inwazyjny rak kolczystokomórkowy może dawać nawroty oraz przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych (5-30% przypadków, zwłaszcza w przypadku długotrwałych, rozległych zmian), rzadziej do odległych narządów (np. płuc).
W przypadku braku leczenia lub wdrożenia leczenia niewłaściwego, rak kolczystokomórkowy w miarę powiększania swoich rozmiarów, może powodować rozległe zniszczenie tkanek. Wzrasta również ryzyko wystąpienia przerzutów.

Czerniak

Prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski specjalista zajmujący się tego typu nowotworami wyjaśnia nam to w następujący sposób: „Czerniaki należą do nowotworów skóry, choć nie są najczęstszymi nowotworami tego rodzaju. Najczęściej występują raki kolczystokomórkowe albo podstawnokomórkowe. Z czerniakami mamy do czynienia rzadziej, ale z kolei odpowiadają one za największą liczbę zgonów u wszystkich chorych na nowotwory skóry. Czerniak najczęściej występuje u rasy kaukaskiej, czyli u osób o białej karnacji. Najbardziej zagrożone są osoby o tzw. fototypie pierwszym lub drugim skóry, czyli takie, które się najsłabiej opalają i łatwo dochodzi u nich do poparzeń słonecznych czy zaczerwienienia skóry. Bardziej narażone są także osoby, które mają dużo znamion, są rude lub piegowate.”
Innym wybitnym specjalistą od nowotworów skóry jest dr n. med. Maciej Krzysztof Sałamacha.
Prof. dr hab. n. med Piotr Rutkowski i dr n. med. Maciej Krzysztof Sałamacha konsultują w najlepszej przychodni Onkolmed Lecznica Onkologiczna na warszawskim Ursynowie. Oprócz konsultacji przeprowadzają rownież zabiegi usunięcia drobnych zmian skórnych.
Teraz gdy zapoznaliśmy się z tymi najgroźniejszymi chorobami dermatologicznymi i nowotworami skóry, pójdziemy na plażę i będziemy z rozsądkiem korzystać z dobrodziejstwa słońca. Zanim zaczniemy opalanie zabezpieczmy naszą skórę odpowiednim filtrem. W innym przypadku zwiększamy szansę na spotkanie się z lekarzem rodzinnym a w gorszym przypadku z dermatologiem a nawet onkologiem.
Gdy okaże się, że czeka nas wizyta u lekarza, pamiętajmy, że najlepsi specjaliści dermatolodzy i onkolodzy konsultują na Ursynowie w przychodni Onkolmed Lecznica Onkologiczna.

W celu umówienia się na konsultację u chirurga, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337