Chemioterapia nowotworów mózgu

Czy chemioterapia ma zastosowanie w leczeniu guzów mózgu?

Chemioterapia guzów mózgu ma ograniczone zastosowanie w porównaniu z nowotworami znajdującymi się w innych lokalizacjach. Choć możliwości i zakres wskazań dla chemioterapii pierwotnych nowotworów centralnego układu nerwowego poszerzyły się w ostatnich latach, to nadal kluczową rolę w leczeniu odgrywa w zabieg chirurgiczny (usunięcie guza) oraz radioterapia. Chemioterapia guzów mózgu stosowana jest natomiast szerzej w przypadku przerzutów niektórych nowotworów do centralnego układu nerwowego – tzw. nowotworów chemiowrażliwych. Perspektywy chemioterapii guzów mózgu związane są z zastosowaniem leków cytotoksycznych w skojarzeniu z metodami miejscowego leczenia. Wspomniana metoda może dotyczyć w przyszłości np. leków ukierunkowanych molekularnie (terapia celowana molekularnie).

Chemioterapia guzów mózgu – jakie ma zastosowanie chemioterapia w leczeniu nowotworów mózgu?

Charakterystyka biologiczna większości pierwotnych złośliwych nowotworów centralnego układu nerwowego (naciekający charakter) jest przyczyną częstego braku możliwości doszczętnego wycięcia guza i ogranicza zastosowanie wysokiej dawki promieniowania. Równocześnie rokowanie chorych poddawanych jedynie leczeniu chirurgicznemu i/lub radioterapii guzów mózgu nie jest zadowalające.
Możliwości wykorzystania chemioterapii są bardzo różne w odniesieniu do poszczególnych typów i rodzajów nowotworów centralnego układu nerwowego. Chemioterapia guzów mózgu stanowi podstawową metodę leczenia u chorych z rozpoznaniem pierwotnego chłoniaka OUN, jest uzasadniona w przypadku niektórych nowotworów pochodzenia neuroepitelialnego (skąpodrzewiaki, glejak wielopostaciowy oraz nowotworów pochodzenia embrionalnego i w przypadku przerzutów do mózgu. W kontekście pozostałych nowotworów neuroepitelialnych oraz nowotworów nerwów czaszkowych lub korzeni rdzeniowych i opon systemowych nie stosuje się chemioterapii. 

Chemioterapia guzów mózgu – jakie są ograniczenia w chemioterapii nowotworów mózgu?

Stosunkowo niewielka skuteczność chemioterapii w wypadku większości nowotworów ośrodkowego układu nerwowego (OUN) wynika przede wszystkim z pierwotnej lub wcześnie nabytej chemiooporności oraz trudności w penetracji większości leków cytotoksycznych przez barierę krew-mózg, czyli ściśle przylegające komórki śródbłonka naczyń mózgowych. Dodatkowe utrudnienie stanowi szereg mechanizmów, które uczestniczą w usuwaniu cząsteczek wnikających do śródbłonka drobnych naczyń mózgowych.
Bariera krew-mózg powoduje, że leki docierają do nowotworu w drodze dyfuzji. W związku z powolnym przebiegiem tego procesu warunkiem osiągnięcia odpowiednio wysokich stężeń terapeutycznych leków w obrębie nowotworu byłaby konieczność długotrwałego utrzymywania wysokich stężeń leków w osoczu, co z kolei wiązałoby się z bardzo dużą toksycznością dla całego organizmu.
Stosunkowo najwyższy stopień przekraczania bariery krew-mózg i związaną z tym największą aktywność antynowotworową wykazują pochodne nitromocznika: karmustyna, lomustyna, nimustyna, prokarbazyna i fotemustyna oraz temozolomid (temodal).
Inne leki cytotoksyczne mają mniejszą aktywność, ale mimo to są stosowane. Do tej grupy należą: winkrystyna, cisplatyna, irynotekan i topotekan.
Niekorzystny wpływ na wyniki chemioterapii guzów mózgu mają niekiedy negatywne reakcje stosowanych często leków przeciwdrgawkowych i niektórych leków cytotoksycznych, a także neurotoksyczne działanie chemioterapii – szczególnie w wypadku kojarzenia z radioterapią.
Istnieje przynajmniej kilka mechanizmów pierwotnej oporności guzów mózgu na leki cytotoksyczne. W wypadku leków o działaniu alkilującym (np. Temodal – temozolomid) oporność może być związana z zachowaną aktywnością metylotransferazy metylguaniny (MGMT), która jest enzymem odpowiedzialnym za naprawę uszkodzeń polekowych. Inaktywacja promotora MGMT wskutek metylacji promotora genu MGMT zwiększa skuteczność leków  o działaniu alkilującym u chorych z rozpoznaniem: glejak wielopostaciowy (glioblastoma).
Chemioterapia guzów mózgu i jej skuteczność jest trudna do oceny ze względu na istnienie wielu innych czynników mających wpływ na przeżycie chorego (np. wcześniejsze leczenie chirurgiczne lub napromienianie) oraz na interpretację wyników badań obrazowych. Zmiany obszaru wzmocnienia w przypadku tomografii komputerowej głowy mogą być związane z obiektywną regresją nowotworu, jak i wywołane zmianami przepuszczalności naczyń mózgowych w wyniku przebytej radioterapii (przełamanie bariery krew-mózg).
najlepszych specjalistów w chemioterapii nowotworów głowy można znaleść w Onkolmed Lecznica Onkologiczna gdzie działa Poradnia Nowotworów Głowy i Szyi.

W celu umówienia się na konsultację u chemioterapeuty skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337