Skąpodrzewiak - rodzaje, diagnostyka, leczenie

Jakim nowotworem jest skąpodrzewiak?

Nowotwory gleju skąpowypustkowego do których zaliczamy skąpodrzewiaka to jedyne nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) pochodzenia glejowego, dla których istnieje efektywna chemioterapia. Dlatego też prawidłowa diagnostyka tych guzów mózgu jest niezwykle istotna i stanowi obiekt zainteresowań wielu badaczy.
Skąpodrzewiaki stanowią około 5-20% wszystkich nowotworów glejowych; co roku w Europie rozpoznaje się około 1500 nowych przypadków tych guzów mózgu. Zapadalność na oligodendroglioma szacuje się na 0,2 na 100 000 mieszkańców. Guz ten występuje najczęściej w wieku dorosłym ze szczytem zachorowań pomiędzy 40. a 64 rokiem życia.
Najczęściej skąpodrzewiaki umiejscowione są w półkulach mózgu, szczególnie w okolicy czołowo-skroniowej. Około 50-65% skąpodrzewiaków zajmuje płat czołowy. Nierzadko spotyka się skąpodrzewiaki zajmujące więcej niż jeden płat mózgu. Rzadziej spotyka się je w móżdżku i rdzeniu kręgowym.
Skąpodrzewiaki zajmują zazwyczaj korę i istotę białą podkorową. Nierzadko widuje się naciek opon i przestrzeni podpajęczynówkowej. Nowotwór jest zwykle dobrze odgraniczony, szaro-różowego koloru o dość miękkiej konsystencji. Obrzęk wokół guza mózgu jest zwykle niewielki. Niekiedy liczne zwapnienia powodują, że guz ma „żwirowatą” konsystencję. Skąpodrzewiaki mogą czasem wykazywać cechy zwyrodnienia torbielowatego oraz zmiany krwotoczne.

Skąpodrzewiak - jakie są podtypy i rodzaje skąpodrzewiaka?

Wyróżnia się kilka podtypów skąpodrzewiaka:

• Skąpodrzewiak anaplastyczny (anaplastyczny oligodendroglioma) – według definicji WHO skąpodrzewiak anaplastyczny to nowotwór gleju skąpowypustkowego z ogniskowymi lub rozlanymi cechami złośliwości histologicznej. Cechuje go różnorodność obrazu mikroskopowego. Zwykle jest to obraz gęstokomórkowego nowotworu, który może być zbudowany zarówno z klasycznych komórek skapodrzewiaków, jak i z silnie eozynochłonnych komórek o okrągłych, hiperchromatycznych jądrach, nierzadko z licznymi ogniskami martwicy.
• Skąpodrzewiakogwiaździak – nazywany też glejakiem mieszanym, jest nowotworem złożonym z dwóch komponentów – astrocytarnego i oligocytarnego, które mogą występować w osobnych obszarach, albo być wymieszane w tym samym obszarze. Skąpodrzewiakogwiaździak rozwija się zazwyczaj u osób między 25., a 45 rokiem życia, nieco częściej u mężczyzn. Najczęstsza lokalizacja nowotworów tej grupy to półkule mózgu, zwykle płat czołowy, a następnie – kolejno – skroniowy, ciemieniowy i potyliczny.
• Skąpodrzewiakogwiaździak anaplastyczny jest nowotworem złożonym z dwóch komponentów, oligodendrocytarnego i astrocytarnego, wykazującym cechy złośliwości histologicznej. W klasyfikacji WHO skąpodrzewiakogwiaździak anaplastyczny ma przypisany III stopień złośliwości. Średnia wieku chorych wynosi 44 lata.
• Glioblastoma z komponentem oligodendrocytarnym – W nowej klasyfikacji WHO pojawił się termin glejak wielopostaciowy z komponentem oligodendrocytarnym. Jest to podtyp glejaka wielopostaciowego, w którym stwierdza się ogniska o morfologicznych cechach skąpodrzewiaka. Obecność martwicy jest tu ważnym czynnikiem prognostycznym, choć wiadomo, że guz ten rokuje lepiej niż klasyczny glejak wielopostaciowy.

Skąpodrzewiak - jak przebiega diagnostyka i leczenie skąpodrzewiaka?

Objawy kliniczne skąpodrzewiaków zwykle są niecharakterystyczne. Podstawą rozpoznania są badania obrazowe tj. tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (MR). Ostatecznym badaniem potwierdzającym skąpodrzewiaka jest badanie histopatologiczne.
Leczenie skąpodrzewiaków zależy od stanu pacjenta. Przy niskiej złośliwości guza i odpowiednim leczeniu objawowym chory pozostaje jedynie pod stałą obserwacją. W przypadku postępu choroby nowotworowej, nasilania się objawów i niebezpiecznej lokalizacji procesu zalecanym leczeniem jest chirurgiczne usunięcie guza, chemioterapia i radioterapia.Skąpodrzewiaki cechują się dobrą odpowiedzią szczególnie na chemioterapię (np. winkrystyna, prokarbazyna, CCNU-lomustyna). Ponadto istnieje możliwość nawrotu choroby (często po 5 latach), dlatego chorzy powinni wykonywać systematyczne badania kontrolne. Po skutecznym leczeniu 5-letnie przeżycie wynosi 50-70 proc.

Czym charakteryzują się skąpodrzewiaki w badaniach tomografi komputerowej i rezonansu magnetycznego?

Skąpodrzewiak stanowi około 4% wszystkich guzów mózgu i 5– –18% nowotworów pochodzenia glejowego. Występuje głównie u osób dorosłych — przede wszystkim w półkulach mózgu, zwłaszcza w płatach czołowych i skroniowych, z wyraźną predylekcją do obwodowych obszarów kresomózgowia. W istocie białej skąpodrzewiaki szerzą się zwykle wzdłuż dróg nerwowych w kierunku kory. W przypadku regresji pojawiają się formy torbielowate i krwawienia. W około 60% przypadków w ścianach naczyń i miąższu guza ujawniają się liczne zwapnienia, co tłumaczy się skłonnością do mikrokrwotoków, które dość szybko ulegają zwapnieniom. W obrazie TK skąpodrzewiaki charakteryzują się niskim, niejednolitym współczynnikiem osłabienia liniowego, niewyraźnie zarysowanymi granicami i obecnością zwapnień. Obrzęk okołoguzowy jest niewielki. W obrazie MR skąpodrzewiaki o niskiej złośliwości cechuje obniżony sygnał w obrazach T1 -zależnych, podwyższony w obrazach PD- i T2 - -zależnych oraz w sekwencji FLAIR. Zwapnienia w ich obrębie są bezsygnałowe lub ubogosygnałowe (ryc. 9A–D). Wzmocnienie kontrastowe jest zwykle niewielkie.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa, neurochirurga skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337