Rak podstawnokomórkowy - objawy i leczenie

Jaką chorobą jest rak podstawnokomórkowy skóry?

Rak podstawnokomórkowy skóry jest nowotworem miejscowo złośliwym, pojawiającym się najczęściej na skórze twarzy, a w szczególności nosa i małżowiny ucha. Rokowania są bardzo dobre pod warunkiem jego szybkiego rozpoznania i leczenia.
Naskórek to najbardziej zewnętrzna powłoka ciała człowieka. Składa się z kilku warstw. Idąc od zewnątrz, warstwy skóry to: warstwa rogowa (ulegająca złuszczeniu), jasna (obecna tylko w niektórych miejscach), ziarnista, kolczysta i podstawna. Dwie ostatnie stanowią część rozrodczą. Rak podstawnokomórkowy jest nowotworem złośliwym skóry rozwijającym się z warstwy najgłębszej, czyli podstawnej. Najczęściej pojawia się w obrębie skóry odsłoniętych części ciała, czyli twarzy, karku, rąk. Może też pojawić się w innych miejscach na ciele. Nie jest to nowotwór dający przerzuty, jego złośliwość jest miejscowa. Inna nazwa tego nowotworu to nabłoniak.

Jakie są rodzaje raka podstawno komórkowego?

We wczesnym etapie choroby rak podstawnokomórkowy przypomina wyglądem najczęściej drobną grudkę z licznymi małymi naczynkami. W jej środkowej części czasem daje się zauważyć strupek, który odpada np. podczas golenia lub w nocy podczas snu. Towarzyszy temu zazwyczaj niewielkie krwawienie. Charakterystyczną cechą wczesnej postaci BCC jest brak zanikania zmiany pod wpływem stosowania leków w postaci kremów czy maści. Rak podstawnokomórkowy skóry następnie może przybierać kilka postaci, co skłoniło badaczy do podziału nowotworu na kilka podtypów morfologicznych.
Guzkowy rak podstawnokomórkowy. Najczęstsza postać BCC. Pojawia się zwykle na głowie (skrzydełka nosa, czoło), na szyi lub górnej części pleców. Wyglądem przypomina półprzezroczysty guzek o perłowych lub woskowych brzegach. Przy uważnej obserwacji w jego obrębie daje się zauważyć teleangiektazje, tzn. poszerzone drobne naczynka często określane przez pacjentów jako „pajączki naczyniowe”. W środku może pojawić się zagłębienie lub niewielka ranka pokryta strupem. Jego usunięcie powoduje krwawienie. Większe zmiany są związane z centralnie występującym owrzodzeniem.
Naciekający rak podstawnokomórkowy (wrzodziejący). Zmiany nowotworowe przyjmują postać niebolesnego owrzodzenia, które może naciekać i niszczyć okoliczne tkanki, a nawet kości i mięśnie. Granica owrzodzenia jest zwykle niewyraźna, może przypominać łańcuszek pereł. Do tej postaci BCC odnosi się nazwa wrzód drążący (ulcus rodens). Ogniska raka lokalizują się zwykle w okolicy fałdu nosowo-wargowego, kątu oka, wokół uszu.
Powierzchniowy rak podstawnokomórkowy. Zmianą nowotworową jest dobrze odgraniczona plama, najczęściej wieloogniskowa, mająca charakter rumieniowy, często pokryta strupami, która ulega powolnemu wzrostowi. Ten typ najczęściej lokalizuje się na plecach, rzadko w ciemieniowej części głowy. Guz może imitować ognisko łuszczycy.
Barwnikowy rak podstawnokomórkowy. Ognisko nowotworowe przybiera najczęściej postać grudkową lub guzkową, a barwę od sinoniebieskiej do czarnej. Może być mylone z czerniakiem.
Twardzinopodobny rak podstawnokomórkowy. Przyjmuje postać zanikowej blizny w kolorze skóry z nielicznymi drobnymi naczynkami. Umiejscawia się zwykle na twarzy - w okolicy nosa, na czole lub policzkach. Bardzo rzadko może pojawić się owrzodzenie czy pokrycie strupkiem.
Torbielowaty rak podstawnokomórkowy. Ten typ BCC wygląda jak miękka przezroczysta grudka, zlokalizowana zwykle w okolicy oczu.
Mieszany rak podstawnokomórkowy. W obrębie tego samego ogniska występuje utkanie różnych nowotworów skóry. Oprócz raka podstawnokomórkowego mogą pojawić się komórki raka płaskonabłonkowego (SCC) lub raka kolczystokomórkowego. Jest to podtyp o zwiększonej agresywności nowotworowej.
Metastatyczny (ze skłonnością do przerzutów) rak podstawnokomórkowy. Dotyczy zwłaszcza dwóch bardzo rzadkich odmian nowotworu.

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia raka podstawnokomórkowego?

Rak podstawnokomórkowy ma postać niedużego guzka otoczonego wałowatym brzegiem. Uwagę chorego powinna zwrócić niegojąca się ranka pokryta strupem, który cyklicznie odpada, odsłaniając niewielkie owrzodzenie („rankę”), która szybko pokrywa się nowym strupem. Rak podstawnokomórkowy może mieć również postać płaską łub płasko-wyniosłą, łuszczącą się i zaczerwienioną.
Zmiany nowotworowe zlokalizowane są najczęściej w miejscach eksponowanych na słońce, głównie na czole, wargach, nosie, policzkach, szyi, a także udach, ramionach czy okolicach krocza. Umiejscowienie tych nieestetycznych zmian na twarzy często powoduje, że pogarsza się jakość życia chorych. Wyłączają się oni z życia zawodowego i aktywności, zamykają w domu.
Rak podstawnokomórkowy może rozwinąć się też na podłożu uszkodzonej skóry, np. w obrębie blizny poszczepiennej, blizn pourazowych oraz pod protezami.

Jak przebiega diagnostyka i leczenie raka podstawnokomórkowego?

Wygląd schorzenia jest bardzo charakterystyczny. Dzięki temu już obejrzenie skóry pacjenta w większości przypadków daje możliwość stwierdzenie z dużym przekonaniem raka podstawnokomórkowego skóry.
W niektórych przypadkach przydatne jest skorzystanie z urządzenia optycznego o nazwie dermatoskop, które pozwala na obejrzenie zmiany w dużym powiększeniu.
Chorobę bezsprzecznie potwierdza dopiero jej usunięcie. Jeśli zmiana jest niewielkich rozmiarów lekarz chirurg onkolog zaleca jej wycięcie i poddanie badaniu histopatologicznemu. Jeśli jej rozmiar jest znaczny lub znajduje się w lokalizacji, z której usunięcie może być utrudnione, np. powieka oka to lekarz chirurg onkolog rozważa pobranie niewielkiego wycinka w celu potwierdzenia rozpoznania i zaplanowania dalszego leczenia.
Najpowszechniejszą metodą leczenia tego nowotworu jest jego chirurgiczne usunięcie. Konieczne jest wycięcie zmiany z zapasem zdrowej tkanki i poddanie jej badaniu histopatologicznemu, które pomoże również ocenić czy operacja pozwoliła na pozbycie się zmiany w całości.
Jeśli wcześniej dokonano potwierdzenia za pomocą badania histopatologicznego zmiany to można również zastosować leczenie za pomocą:

• laseroterapii,
• krioterapii.

Postać powierzchniowa raka podstawnokomórkowego może być również leczona z zastosowaniem metody fotodynamicznej.

W celu umówienia się na konsultację u chirurga onkologa w Poradni Noowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337