Czerniak paznokcia i podpaznokciowy - przyczyny, rozpoznanie

Czym jest czerniak paznokcia i czy to powszechna dolegliwość?

Czerniak zaliczany jest do grupy nowotworów złośliwych, a swoje źródło ma w komórkach barwnikowych naszego organizmu. W większości przypadków rozpoznać go można na podstawie niepożądanych zmian skórnych i właśnie w tym kontekście temat najczęściej nagłaśniany jest w mediach, szczególnie w okresie wakacji. Czerniak paznokcia może dotyczyć zarówno paznokci u rąk, jak i paznokci u stóp. Najczęściej pojawia się na paznokciu palca wskazującego, kciuka i palucha stopy.
Czerniak paznokcia oraz czerniak podpaznokciowy nie są dolegliwościami częstymi. Tę chorobę diagnozuje się corocznie u około 2500 osób. Zgodnie ze statystykami czerniak paznokcia stanowi od około 1 do 4 procent wszystkich zachorowań na czerniaka. Statystyki wskazują, że szczególnie narażeni na rozwój czerniaka paznokcia są mężczyźni, którzy ukończyli pięćdziesiąty rok życia. Czerniak paznokcia dotyczy częściej osób o ciemnym kolorze skóry, a także chorujących – obecnie lub w przeszłości – na czerniaka skóry.

Jakie są przyczyny czerniaka paznokcia?

Za główny czynnik wpływający bezpośrednio na powstawanie nowotworów skóry, w tym większości czerniaków, uważa się przewlekłą ekspozycję na promieniowanie słoneczne. Promienie UVA i UVB, wnikając w głębsze warstwy skóry, uszkadzają ludzkie DNA, powodując powstawanie mutacji onkogennych, czyli takich, które w przyszłości mogą doprowadzić do rozwoju nowotworu.
Wydaje się jednak, że negatywne działanie słońca nie odgrywa tak istotnej roli w powstawaniu czerniaka paznokcia, ponieważ to właśnie paznokcie pełnią skuteczną funkcję ochronną.
Udowodniono, że płytka keratynowa całkowicie blokuje promieniowanie z zakresu UVB, a przepuszcza zaledwie od 0,5 do 2,5% UVA, nie dopuszczając reszty spektrum do wnikania do warstw macierzy i łożyska paznokcia.
Za czynniki ryzyka wystąpienia czerniaka paznokcia uważa się:

• uraz mechaniczny,
• zaburzenia odporności lub przewlekłe infekcje,
• ciemny fenotyp skóry (szczególnie u ras Afro-Amerykanów),
• podeszły wiek.

Na przestrzeni ostatnich lat pojawiły się również doniesienia o podwyższonym ryzyku powstawania czerniaka paznokcia u osób regularnie wykonujących manicure żelowy lub hybrydowy. Lampy, które wykorzystywane są podczas tych zabiegów do utwardzania lakieru, faktycznie emitują promieniowanie UV. Niezależne grupy naukowców udowodniły jednak, że nie ma jednoznacznych dowodów świadczących o szkodliwości tego rodzaju zabiegów kosmetycznych, a dawka promieniowania UV przyjmowana w trakcie jednego seansu jest porównywalna z tą jaką otrzymują nasze dłonie podczas na przykład spaceru w słoneczny, letni dzień.

Co może wskazywać na czerniaka paznokcia?

Objawem, który powinien zaniepokoić jest ciemno zabarwiony prążek przebiegający wzdłuż płytki paznokciowej (melanonychia). To zabarwienie wynika z odkładania się w płytce paznokciowej melaniny produkowanej przez melanocyty (są to komórki, z których może powstać czerniak). Oczywiście nie każdy prążek jest objawem czerniaka. W przypadku tego nowotworu, prążek zmienia się – staje się szerszy, ciemniejszy, zmienia kształt. Proces ten trwa zwykle wiele miesięcy. Czerniak wykryty na tym etapie to nowotwór wczesny, dobrze rokujący (wyleczalny). Kolejne objawy, niestety związane z większym zaawansowaniem nowotworu (możliwość przerzutów) to deformacja płytki paznokciowej, przebarwienie tkanek otaczających płytkę (wałów paznokciowych) oraz obecność guza

Jak rozpoznać czerniaka paznokcia?

Czerniak paznokcia i czerniak podpaznokciowy jest bardzo trudny do rozpoznania. Bardzo przypomina krwiak pod paznokciem, dlatego też niejednokrotnie jest lekceważony. Czasami bardzo przypomina grzybicę płytki paznokcia. Celem rozpoznania wykonuje się badanie dermatoskopowe lub videoskopowe. Czerniak paznokcia (podobnie jak czerniak występujący na stopie) coraz częściej oceniany jest według innych, nowych kryteriów.

• Reguła CUBED
• C (coloured lesion where any part is not skin colour) – znamię o innym niż skóra kolorze;
• U (Uncertain diagnosis) – niepewna diagnoza;
• B (Bleeding lesions on the foot or under the nail, whether the bleeding is direct bleeding or oozing of fluid. This includes chronic „granulation tissue”) – krwawiące znamię,
• sączące się, w tym chroniczna tkanka ziarninująca;
• E (Enlargement or deterioration of a lesion or ulcer despite therapy) – powiększanie się znamienia lub owrzodzenie pomimo leczenia;
• D (delay in healing of any lesion beyond 2 months) – opóźnienie w gojeniu powyżej dwóch miesięcy.

Zmiana łagodna ma w obrazie videospokowym szarobrązową barwę, ma jednolite zabarwienie. Umiarkowane zmiany mają zabarwienie dużo ciemniejsze, od ciemnobrązowych po czarne. Pojawiają się również nieprawidłowe struktury naczyniowe i krwiaki. Zmiany naczyniowe mają następujące cechy. Szeroka zmiana barwnikowa wynosząca więcej niż 6 mm. Zmiana ma poszarpane brzegi, bardzo często trójkątny kształt. Ponadto pojawiają się pęknięcia w płytce paznokciowej.
Zmiany podpaznokciowe lub w paznokciu diagnozuje się przede wszystkim poprzez pobranie wycinków z brzegu zmian. Cechy histopatologiczne różnicują zmianę łagodną od złośliwej.

Jakie jest postępowanie w przypadku podejrzenia czerniaka podpaznokciowego?

W przypadku stwierdzenia opisanych wcześniej cech nasuwających podejrzenie czerniaka podpaznokciowego, w każdym przypadku należy wykonać biopsję diagnostyczną lub całkowite wycięcie zmiany. Ponadto Grazzini i wsp. sugerują wykonanie biopsji w każdym przypadku zajęcia jednej płytki paznokciowej oraz utrzymywania się zmiany powyżej 6 miesięcy. Jellinek zaproponował autorski algorytm postępowania w przypadku melanonychii oparty na analizie następujących cech: umiejscowienia w części bocznej lub środkowej paznokcia, szerokości prążka barwnikowego oraz cech sugerujących obecność czerniaka lub czerniaka inwazyjnego. Jeżeli przebarwienie dotyczy części bocznej płytki paznokciowej, to zaleca się wykonanie bocznego podłużnego wycięcia zmiany. Jeżeli prążek barwnikowy jest węższy niż 3 mm i zajmuje środkową linię paznokcia oraz obejmuje przyłożyskową lub podpowierzchniową część płytki paznokciowej w jej wolnym brzegu, to w każdym z wymienionych przypadków postępowaniem z wyboru jest biopsja ścinająca macierzy (matrix shave biopsy). W przypadku melanonychii przekraczającej 3 mm szerokości i usytuowanej tuż pod powierzchnią płytki paznokciowej można wykonać zarówno biopsję ścinającą macierzy albo biopsję sztancą o średnicy 3 mm (punch excision). Jeżeli melanonychia występuje przyłożyskowo i przekracza szerokość 3 mm, to zawsze należy wykonać 3-milimetrową biopsję sztancową. W przypadku podejrzenia czerniaka lub jego postaci inwazyjnej postępowaniem z wyboru jest całkowite wycięcie zmiany o pełnej grubości lub biopsja jeżeli zmiana jest bardzo rozległa. W przypadku rozpoznania czerniaka podpaznokciowego należy wykonać amputację paliczka. Sureda i wsp. proponują w czerniakach wczesnych, klinicznie opisywanych jako izolowana melanonychia striata wycięcie ogniska z marginesem o szerokości 5-10 mm tkanki wolnej od zmian, bez resekcji kości, z nałożeniem przeszczepu skóry pełnej grubości.
Dermoskopię wykorzystuje się również w  czasie diagnostyki śródoperacyjnej zmian barwnikowych. Hirata i wsp. wyróżnili cztery główne wzorce dermoskopowe w melanonychii ocenianej śródoperacyjnie w dermoskopii, potwierdzonej następnie w badaniu histopatologicznym: regularny szary wzorzec był typowy dla przebarwień, regularny brązowy wzorzec występował w  łagodnych rozrostach melanocytowych, regularny brązowy wzorzec z obecnością brązowych ciałek barwnikowych lub obszarów homogennych stwierdzano w znamionach melanocytowych, natomiast wzorzec nieregularny był typowy dla czerniaka.

Gdzie w mieście Warszawa jest dobry chirurg onkolog?

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna w mieście Warszawa można przyjść na konsultację do Poradni Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, w której przyjmuje bardzo dobry chirurg onkolog.

W celu umówienia się na konsultację u chirurga onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
stronazdrowia.pl/czerniak-paznokcia-objawy-przyczyny-diagnostyka-leczenie-i-rokowanie-czy-czarne-kreski-pod-paznokciem-zawsze-swiadcza-o/ar/c14-15066864
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/czerniak-paznokcia-przyczyny-objawy-diagnostyka-leczenie-aa-qz4b-za8s-gSmJ.html
mp.pl/pacjent/dermatologia/wywiady/276410,popatrz-na-paznokcie
phmd.pl/api/files/view/29107.pdf