Terapia protonowa nowotworów głowy i szyi

Co to jest protonoterapia?

W terapii protonowej wykorzystywane jest promieniowanie protonowe o energii ok. 230 elektronowoltów (jest to znacznie wyższa dawka niż ta stosowana w radioterapii standardowej) - dzięki temu możliwe jest uszkodzenie DNA guza, który znajduje się na głębokości do ok. 30 cm.
Ogromną zaletą terapii protonowej w porównaniu do radioterapii konwencjonalnej jest to, że zdrowe tkanki otaczające nowotwór nie ulegają nadmiernemu napromienianiu. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia powikłań po terapii oraz zapewnia lepszą kontrolę miejscową nowotworu.

Terapia protonowa ma więc ogromne znaczenie w leczeniu nowotworów zlokalizowanych głęboko w organizmie - umożliwia ona skierowanie wiązki promieniowania protonowego bezpośrednio w miejsce, gdzie znajduje się guz i osiągnięcie pożądanego efektu terapeutycznego. Wskazaniem do radioterapii protonowej są takie przypadki, gdy narażenie na napromieniowanie zdrowych, otaczających zmianę nowotworową tkanek może stanowić poważne zagrożenie dla chorego - dotyczy to przede wszystkim dzieci, których organizm nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, a tym samym bardziej podatny na szkodliwe efekty promieniowania, takie jak zaburzenia oddychania czy zaburzenia wzrostu.

Jaka jest zaleta protonoterapii nowotworów?

Główną zaletą terapii protonowej jest bardzo duża precyzja z jaką wiązka promieniowania dociera do guza nowotworowego. Dzieje się tak za sprawą właściwości fizycznych samych protonów oraz ze względu na rozkład dawki w tkankach. Przewaga protonoterapii nad promieniowaniem konwencjonalnym wynika z faktu, że maksimum dawki terapeutycznej występuje dla protonów na określonej głębokości, zależnej od energii wiązki, a nie na skórze pacjenta. Protony przyspieszane są w cyklotronie do prędkości bliskiej połowie prędkości światła. W ten sposób uzyskuje się energię rzędu 230 megaelektronowoltów, która umożliwia skuteczne uszkodzenie guza nowotworowego na głębokości do około 30 cm z jednoczesnym uniknięciem nadmiernego napromienienia zdrowych tkanek otaczających (w tym często narządów krytycznych dla zdrowia i życia pacjenta). Dzięki temu protonoterapia (terapia protonowa) umożliwia lepszą miejscową kontrolę nowotworu i mniejsze ryzyko wystąpienia powikłań. Ma to szczególne znaczenie w przypadku nowotworów umiejscowionych głęboko (np. guzy wewnątrzczaszkowe), gdzie poprzez wysoki gradient dawki oraz wybór odpowiedniego kąta pod jakim wiązka kierowana jest na ciało pacjenta, możliwe jest zaaplikowanie promieniowania protonowego bezpośrednio w wybrane miejsce i osiągnięcie dobrego efektu terapeutycznego. Zastosowanie protonoterapii (terapii protonowej) warto rozważyć szczególnie w tych przepadkach, kiedy narażenie zdrowego sąsiedztwa nowotworu na napromieniowanie może być dla pacjenta szkodliwe i niebezpieczne. Dotyczy to w dużym stopniu dzieci – młody organizm, który dopiero się rozwija jest bardziej narażony na negatywne skutki promieniowania.

Jaka jest zaleta protonoterapii nowotworów głowy i szyi?

Leczenie protonowe dla różnych rodzajów raka głowy i szyi

Guzy głowy i szyi są zlokalizowane obok ważnych struktur; niekontrolowany wzrost guza może być katastrofalny. W zależności od stadium raka głowy, szyi, gardła, jamy ustnej lub języka, w przypadku niektórych nowotworów może być konieczne skojarzone leczenie chirurgiczne, chemioterapia i radioterapia. Na opcje leczenia wpływa również rodzaj i rozległość raka, ogólny stan zdrowia pacjenta i osobiste preferencje.

Gardło

Rak gardła obejmuje guzy nowotworowe, które rozwijają się w gardle lub migdałkach. U pacjentów otrzymujących terapię protonową liczba pacjentów, u których nastąpiła znaczna utrata masy ciała lub wymagających sondy do karmienia, zmniejszyła się o prawie 50%. Trzy miesiące po leczeniu pacjenci z rakiem gardła leczeni protonami również zgłaszali znacznie mniej suchości w ustach.

Jama ustna

Nowotwory jamy ustnej zwykle rozpoczynają się w płaskich, cienkich komórkach wyściełających usta i wnętrze jamy ustnej, w tym policzków, podniebienia i podłogi jamy ustnej. Terapia protonowa w przypadku raka jamy ustnej może zmniejszyć dawkę promieniowania do normalnych tkanek innych niż docelowe podczas leczenia guzów jamy ustnej.

Język

Ten typ raka jamy ustnej tworzy się w podstawie lub w przedniej części języka i zwykle rozwija się w cienkich, płaskich komórkach powierzchniowych. Guzy te zwykle wymagają dużych dawek promieniowania. Terapia protonowa w przypadku raka języka może pomóc w zapobieganiu uszkodzeniom ust, ślinianek, kości szczęki, tarczycy i rdzenia kręgowego. W niektórych przypadkach może również zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaburzeń smaku, połykania, jedzenia i mówienia.

Nos

Nowotwory nosa zwykle rozpoczynają się w komórkach płaskonabłonkowych, które wyścielają wilgotne, śluzowe powierzchnie nosa i jam zatok. Terapia protonowa może lepiej celować w guzy w tych ciasnych przestrzeniach głowy i nosa, ponieważ oczy, usta, mózg oraz ważne nerwy i naczynia krwionośne znajdują się zwykle w pobliżu guza. Większa precyzja promieniowania może również zmniejszyć ryzyko upośledzenia zmysłów, takich jak zdolność węchu, smaku, połykania i mówienia. W niektórych przypadkach terapia protonowa poprawiła kontrolę choroby i przeżycie u pacjentów z guzami zatok przynosowych.

Leczenie nawrotów nowotworów głowy i szyi

Leczenie miejsc wcześniej napromieniowanych może być trudne, zwłaszcza w okolicy głowy i szyi. Druga runda radioterapii rentgenowskiej może być zbyt niebezpieczna, ponieważ zdrowe tkanki wokół nawracającego guza nie „zapominają” w pełni o poprzedniej dawce promieniowania. Niestety, każda dodatkowa dawka może zwiększyć ryzyko uszkodzenia normalnej tkanki. Terapia wiązką protonów w tym ustawieniu może umożliwić lekarzom lepsze skoncentrowanie dawki na docelowej i ograniczenie jej w innym miejscu, co może pozwolić na ponowne leczenie radioterapią u wybranych pacjentów.

Długotrwałe skutki protonoterapii nowotworów głowy i szyi

Terapia protonowa w leczeniu raka głowy i szyi może zmniejszyć ryzyko i / lub nasilenie długotrwałych skutków ubocznych, takich jak uszkodzenie wzroku, słuchu i smaku. Promieniowanie protonowe może również obniżać ryzyko wtórnych nowotworów, ponieważ jest mniej promieniowania dostarczanego do zdrowych normalnych tkanek. Jednak wszystkie metody leczenia raka głowy i szyi mają zalety i wady, które różnią się w zależności od wyjątkowej sytuacji pacjenta. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie raka głowy lub szyi, nie zapomnij omówić z onkologiem wszystkich potencjalnych zagrożeń, a także opcji leczenia.

Gdzie pójść na konsultację do radioterapeuty?

Jest wiele ośrodków zdrowia gdzie można pójść na konsultację do radioterapeuty. Najważniejsze by przyjmował tam bardzo dobry specjalista. Jednym z takich miejsc jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie, gdzie w Poradni Nowotworów Głowy i Szyi przyjmuje pacjentów bardzo dobry radioterapeuta.

W celu umówienia się na konsultację do radioterapeuty, skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod nr tel. +48222902337

Źródła:
californiaprotons.com/pl/head-neck-cancers/#nasal
zwrotnikraka.pl/protonoterapia-raka-terapia-protonowa/
zdrowegeny.pl/poradnik/protonoterapia-innowacyjne-narzedzie-do-walki-z-nowotworami