Zespół Cowdena - choroba która powoduje nowotwory

Czym jest zespół Cowdena i jakie są jego przyczyny?

Zespół Cowdena (CS) znany jest też jako choroba Cowdena (CD) czy zespół polipowatości hamartomatycznych. Definiuje się go jako zbiór zmian o nienowotworowym (tzw. hamartoma zbudowana jest z normalnej tkanki danego narządu, lecz o chaotycznym rozmieszczeniu) i nowotworowym charakterze, które w przeważającej części uwarunkowane są genetycznie. W około 85% przypadków wiąże się z mutacją genu PTEN, który zlokalizowany jest na długim ramieniu chromosomu 10. Zmienione patogennie białko PTEN nie hamuje procesu namnażania się, czyli nie zapobiega podziałom nieprawidłowych komórek. W konsekwencji tego przyczynia się do rozwoju nowotworu. Choroba dziedziczona jest autosomalnie dominująco, to znaczy dziedziczy się prawidłową i wadliwą kopię genu, przy czym ta druga dominuje nad pierwszą. U niemal połowy chorych zespół Cowdena nie jest wykrywany w wywiadzie rodzinnym. W pozostałych 15% przypadków przyczyny powstania choroby Cowdena są znane.
Zespół Cowdena należy do stosunkowo rzadko występujących przypadłości. Szacuje się, że rozwija się u 1 na 200000 osób. W zdecydowanej większości przypadków diagnoza choroby następuje przed ukończeniem 20 lat.
Schorzenie to wiąże się z występowaniem choroby nowotworowej. W jego przebiegu najczęściej stwierdza się raka tarczycy, pęcherza moczowego, jelita grubego czy nerki. Dodatkowo w populacji kobiet raka piersi, sutka i trzonu macicy.

Jakie są objawy choroby Cowdena?

W przypadku tej choroby pojawiają się zmiany, które nazywane są ogniskami hamartoma, a są to zmiany skórne, błon śluzowych, a także narządów wewnętrznych. Te zmiany to guzy, które mają charakter nienowotworowy, które są właśnie zaburzeniem rozwojowym. W większości przypadków pojawiają się zmiany koloru skóry, które dotyczą środkowej części twarzy, a także mogą się pojawiać wokół czerwieni wargowej.
Poza tym mogą się również pojawić włóknisto – torbielowate zmiany w piersi, jajniku, gruczolaki tarczycy albo sutka. U osób dorosłych może się pojawić również móżdżkowy guz dysplastyczny, czyli choroba Lhermitte’a-Duclos. Jednak aż u 30% kobiet z tym zespołem rozwija się rak piersi. W niektórych przypadkach dochodzi również  do opóźnienia umysłowego, czyli IQ ≤75.
Z objawów w przypadku tej choroby wyróżnia się zmiany:

• na skórze i błonach śluzowych, np. rogowacenie skóry oraz zmiany liszajowate na twarzy,
• w sutku, np. rak sutka, dysplazja włóknisto – torbielowata,
• w tarczycy, np. gruczolaki, rak tarczycy,
• w przewodzie pokarmowym, np. polipy jelita oraz rogowacenie przełyku,
• w układzie moczowo – płciowym, np. mięśniaki macicy oraz rak trzonu macicy,
• w obrębie twarzoczaszki i ośrodkowego układu nerwowego, np. duży obwód głowy, czyli makrocefalia oraz choroba Lhermitte’a-Duclos, czyli łagodny guz móżdżku.

Jak lekarze diagnozują zespół Cowdena?

Lekarze diagnozują zespół Cowdena za pomocą kombinacji kryteriów, które zostały pierwotnie ustalone przez Międzynarodowe Konsorcjum Zespołu Cowdena i zostały z czasem nieco poprawione. Różne cechy są pogrupowane w trzy kategorie: kryteria patognomiczna, kryteria główne i kryteria drugorzędne. Kryteria patognomoniczne są najbardziej prawdopodobnymi cechami powiązanymi ze stanem. Kryteria główne i drugorzędne składają się z powiązanych funkcji, które nie są tak specyficzne dla CS. Kategorie pomagają określić, kiedy pacjent naprawdę ma ZS zamiast innego schorzenia, który może mieć podobne cechy. Twój lekarz lub genetyk może przyjrzeć się posiadanym cechom i porównać je z kryteriami diagnostycznymi przy podejmowaniu decyzji, czy CS jest prawdopodobną możliwością. Osoba nie musi mieć wszystkich cech w każdej kategorii, aby zdiagnozować CS, ani też ktoś niekoniecznie musi mieć CS, jeśli ma tylko jedną cechę z dowolnej lub wszystkich kategorii. Stawiając tę ​​diagnozę, ważniejsze jest przyjrzenie się wszystkim cechom, których jednostka doświadcza w czasie.

Kategorie CS:

• Kryteria patognomoniczne,
• Zmiany skórno-śluzówkowe,
• Trichilemmoma twarzy,
• Rogowacenie Acral,
• Zmiany brodawczakowate.

Główne kryteria:

• Rak piersi,
• Rak tarczycy,
• Makrocefalia,
• Choroba Lhermitte-Duclos,
• Rak macicy (endometrium).

Drobne kryteria:

• Strukturalne choroby tarczycy (takie jak wole lub gruczolaki),
• Upośledzenie umysłowe / opóźnienie rozwoju,
• Hamartoma przewodu pokarmowego lub łagodne guzy,
• Fibrocystic Breast Disease,
• Tłuszczaki,
• Włókniaki.

Czy są dostępne testy genetyczne na zespół Cowdena?

Testy genetyczne genu PTEN mogą zidentyfikować, czy ktoś ma mutację powodującą zespół Cowdena. Usługi te są odpłatne, jeśli są świadczone przez laboratoria zatwierdzone klinicznie. Opłaty te mogą, ale nie muszą być objęte ubezpieczeniem i należy je omówić z lekarzem lub doradcą genetycznym.
Zwykły test na CS nazywa się sekwencjonowaniem genów. Podczas sekwencjonowania poszczególne składniki („litery”) genu PTEN są szczegółowo badane pod kątem mutacji. Ten test jest bardzo dokładny, ale tylko około 40-80 procent osób spełniających kryteria CS ma możliwą do zidentyfikowania mutację. Oznacza to, że 20-60 procent osób, które spełniają kryteria CS, nie będzie miało możliwej do zidentyfikowania mutacji i będzie miało normalny wynik testu, mimo że mają zespoł Cowdena. Może to być spowodowane ograniczeniem testu, a niektóre laboratoria oferują dodatkowe testy w celu wykrycia rzadkich mutacji pominiętych podczas sekwencjonowania. Możliwe jest również, chociaż nie zostało to udowodnione, że CS może być spowodowany mutacją w innym genie, który nie został jeszcze zidentyfikowany.
Testy PTEN mogą być również dostępne w ramach badań naukowych. W przeciwieństwie do testów klinicznych, testy oparte na badaniach mogą trwać wiele miesięcy lub lat, ale zwykle odbywa się to bez żadnych kosztów. Może również dostarczać informacji i wyników, które nie są dostępne z klinicznego punktu widzenia. Możesz rozważyć te kwestie, decydując, czy chcesz przeprowadzić testy kliniczne, czy badania naukowe. Twój lekarz i doradca genetyczny mogą Ci pomóc, jeśli jesteś zainteresowany udziałem w badaniu.

Jakie jest leczenie choroby Cowdena?

Pacjenci z chorobą Cowdena muszą co roku przechodzić badania lekarskie i fizyczne oraz odpowiednie badania laboratoryjne i radiograficzne w celu wykrycia nowotworów wewnętrznych. Poradnictwo genetyczne krewnych jest bardzo ważne, zwłaszcza kobiet, które są najbardziej narażone na złośliwe powikłania.

Leczenie zmian skórnych obejmuje:

• Doustne retinoidy , zwykle  acytretyna , które mogą tymczasowo łagodzić niektóre zmiany skórne. Zmiany często pojawiają się ponownie po przerwaniu leczenia.
• Chirurgiczna pielęgnacja grudek twarzy za pomocą peelingów chemicznych , laserowego odnawiania powierzchni , operacji i / lub wycinania golenia .

Co najmniej 40% pacjentów z chorobą Cowdena ma co najmniej jednego raka. W przypadku wczesnego wykrycia raka wskaźnik wyleczenia jest wysoki przy odpowiednim leczeniu. Pacjenci muszą być regularnie kontrolowani przez multidyscyplinarny zespół lekarzy.

Gdzie można pójść do genetyka i zrobić badania genetyczne?

W Onkolmed Lecznica Onkologiczna działa Poradnia Genetyczna, w której przyjmuje bardzo dobry genetyk dr Dorota Nowakowska.
Podczas wizyty pani doktor przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem i dokonuje wnikliwej analizy już posiadanych wyników bań. Na podstawie zebranych informacji kieruje pacjenta na badania genetyczne.

W celu umówienia się na konsultację u genetyka, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

zdrowie.tvn.pl/a/czym-jest-zespol-cowden-objawy-i-przyczyny-zespolu-polipowatosci-hamartomatycznych
stolicazdrowia.pl/516/zespol-cowden-objawy-przyczyny-leczenie-zespolu-cowdena/ 
uihc.org/health-topics/cowden-syndrome-guide-patients-and-their-families
dermnetnz.org/topics/cowden-disease/