Nowotwory górnej części układu pokarmowego – charakterystyka i leczenie

Jakie są nowotwory górnej części układu pokarmowego?

Nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego obejmują obszar jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, wątroby i trzustki. Miejscem dzielącym układ pokarmowy na odcinek górny i dolny jest więzadło Treitza.

Nowotwory jamy ustnej

Nowotwory atakujące jamę ustną są zróżnicowaną grupą schorzeń dotyczącą ich przebiegu, lokalizacji oraz budowy. Objawy nowotworu są mało specyficzne, a pierwsze symptomy mogą być podobne do zwykłego zakażenia, np. afty. Nowotworem, który jest najczęściej diagnozowany w jamie ustnej jest rak płaskonabłonkowy, atakujący dno jamy ustnej oraz przednią część języka. Jednak nowotwory jamy ustnej nie dotyczą tylko stricte niej, mogą występować również w innych okolicach (np. rak policzka, podniebienia twardego czy wyrostka zębodołowego). Warto również wspomnieć o gruczolakach, które z kolei rozwijają się w niewielkich śliniankach znajdujących się w okolicy całej jamy ustnej. 

Nowotwory gardła

Nowotwory niezłośliwe gardła inaczej brodawczaki, występują stosunkowo rzadko. Mają one charakter łagodnych zmian, które zlokalizowane są najczęściej w przedniej części jamy ustnej. Bardzo rzadko dochodzi do ich zezłośliwienia, ale mają skłonność do nawrotów. Brodawczaki mogą również rozwijać się w jamie nosowej pojedynczo lub mnogo. Oprócz tego odmianą niezłośliwego raka gardła może być naczyniowłókniak. Brodawczak może być:

• wałeczkowatokomórkowy,
• egzofityczny,
• odwrócony.

Nowotwór złośliwy gardła (rak gardła) to nowotwór złośliwy z grupy nowotworów szyi i głowy, który występuje w obrębie górnej, środkowej i dolnej części gardła. Rak gardła najczęściej rozwija się w krtani (rak krtani) oraz w migdałkach, choć może pojawić się w każdej części gardła.
Nowotwór złośliwy gardła zwykle rozwija się w płaskich komórkach, które wyścielają wnętrze gardła. Taki nowotwór nazywa się rakiem płaskonabłonkowym, który charakteryzuje się głębokim miejscowym naciekiem, daje wczesne przerzuty do węzłów chłonnych i często powoduje przerzuty odległe. 

Rak przełyku

Rakiem przełyku nazywamy nowotwór wywodzący się z komórek nabłonkowych, które wyścielają przełyk. Przełyk jest strukturą położoną prawie w całości w klatce piersiowej, której jedyną funkcją jest transport pokarmu z jamy ustnej do żołądka. Dzieli się na część szyjną, piersiową i brzuszną, zgodnie z jego przebiegiem.
Rak przełyku stanowi ok. 2% wszystkich nowotworów złośliwych, a najczęstszą jego postacią jest rak płaskonabłonkowy występujący w ok. 90% przypadków. Ten rodzaj nowotworu wywodzi się z komórek nabłonka płaskiego wyścielającego narząd. Pozostałe 10% stanowi rak gruczołowy (z komórek pełniących funkcję gruczołową, wydzielniczą) powstający głównie w dolnym odcinku przełyku i mający odmienną charakterystykę kliniczną i epidemiologiczną (rozwija się u młodszych chorych, często niepalących, wykazuje tendencję do rozwoju na podłożu patologicznie zmienionego nabłonka). Obserwuje się trend w kierunku zmniejszania liczby zachorowań na raka płaskonabłonkowego przy jednoczesnym wzroście częstości występowania raka gruczołowego. Wśród innych nowotworów złośliwych przełyku, znacznie rzadziej rozpoznawanych, wyróżnia się: mięsakoraki, nowotwory neuroendokrynne, raka drobnokomórkowego i czerniaka. Nowotwory łagodne przełyku występują rzadko i należą do nich: brodawczaki, włókniaki, mięśniaki i gruczolaki.

Nowotwory żołądka

Nowotwory złośliwe żołądka to najczęściej tak zwane gruczolakoraki. Niewielki odsetek nowotworów złośliwych żołądka ma inną budowę komórkową, wśród nich są nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST), nowotwory neuroendokrynne (dawniej określane ogólną nazwą rakowiaków oraz chłoniaki żołądka.
Wszystkie nowotwory złośliwe żołądka mają zdolność tworzenia przerzutów odległych – gruczolakoraki najczęściej tworzą przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych oraz w wątrobie.

Nowotwory trzustki

Nowotwory trzustki wywodzą się w około 95% z komórek tworzących część zewnątrzwydzielniczą, przede wszystkim z komórek wyściełających przewody trzustkowe; nowotwory pozostałe, wywodzące się z części wewnątrzwydzielniczej trzustki, nazywane są guzami neuroendokrynnymi trzustki (NET). Guzy neuroendokrynne dzielą się na wydzielające do krwi hormony, które powodują określone objawy kliniczne, tzw. guzy czynne, oraz na nieprodukujące hormonów (a jest ich większość), tzw. guzy nieczynne. Nowotwory trzustki to najczęściej guzy lite, rzadziej mogą mieć postać zmian torbielowatych, zawierających przestrzenie płynowe. Większość nowotworów trzustki jest wybitnie złośliwa, rozrasta się w miejscu powstania i daje przerzuty. Tylko niektóre z nich, przede wszystkim nowotwory neuroendokrynne i torbiele, mogą być łagodne, jednak część z nich może z czasem ulegać zezłośliwieniu. 
Z uwagi na układ i pochodzenie komórek można dokonać podziału nowotworów trzustki na:

• rak przewodowy trzustki;
• rak zrazikowy trzustki;
• rak endokrynny trzustki.

Rak wątroby

Rak wątroby (rak wątrobowokomórkowy) to podstępna choroba. Jest to złośliwy nowotwór o trudnym przebiegu i niepomyślnym rokowaniu. Małe guzy wątroby zwykle nie dają żadnych objawów. Guzy bardzo często powstają w wątrobie marskiej i wówczas dominuje obraz choroby podstawowej. Nowotwór może pojawić się na skutek wcześniejszej infekcji wirusem typu B lub C, o której często chory mówi w trakcie prowadzonego przez lekarza wywiadu. Do rozwoju nowotworu może przyczynić się także nadużywanie alkoholu czy też rozpoznana hemochromatoza bądź pierwotna marskość żółciowa. 
Jak leczy się nowotwory górnej części układu pokarmowego?

Nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego to wiele chorób występujących na dość sporym odcinku układu pokarmowego. Guzy, które się pojawiają są zmianami o różnym stopniu złośliwości i podłożu histopatologicznym. Dlatego nie ma jednego schematu leczenia wszystkich nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego. Każdy rodzaj nowotworu wymaga innego leczenia.

Rak płaskonabłonkowy

Leczenie chirurgiczne raka płaskonabłonkowego przełyku jest możliwe, jeśli nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium. Chorym na nowotwór w zaawansowanym stopniu proponuje się jedynie radio- lub chemioterapię. Przy raku płaskonabłonkowym jamy ustnej rokowania są lepsze. Szybkie rozpoznanie umożliwia całkowite wyleczenie u prawie 80% chorych.

Gruczolaki

W różnicowaniu tego typu nowotworów musimy uwzględniać: nowotwory złośliwe nosowej części gardła pierwotne czy przerzutowe, naczyniakowłókniaki, przerost migdałka gardłowego, chłoniaki, potworniaki, malformacje naczyniowe, czy różnego rodzaju torbiele.
Leczeniem z wyboru jest całkowite usunięcie guza z marginesem zdrowych tkanek potwierdzone badaniem histopatologicznym, co zmniejsza ryzyko wznowy nowotworowej. Sposób leczenia uzależniony jest od umiejscowienia, rozmiaru i wielkości guza. Radykalne usunięcie guza wraz z szerokim marginesem tkanek wolnych od komórek nowotworowych jest szczególnie ważne u tych pacjentów, u których nie jest zachowana ciągłość torebki guza 

Brodawczaki

Brodawczaki w części górnej przewodu pokarmowego leczy się chirurgicznie poprzez wycięcie i oddanie wycinka na badanie histopatologiczne

Nowotwory neuroendokrynne

Leczenie uzależnione jest od stopnia złośliwości histologicznej, zróżnicowania, stopnia zaawansowania, od obecności ekspresji receptorów somatostatynowych na komórkach guza, od ogólnych zasad dotyczących innych nowotworów. Jeśli mamy do czynienia z rakiem neuroendokrynnym bez przerzutów odległych to leczeniem jest resekcja a następnym etapem leczenie adjuwantowe. W przypadku choroby przerzutowej (M1) podejście terapeutyczne powinno być odmienne dla raka drobnokomórkowego – zgodnie z definicją choroby ograniczonej (LD) i rozległej (ED) – chemioterapia cisplatyna + etopozyd i odmienne dla raka neuroendokrynnego (G3), który nie jest rakiem drobnokomórkowym – zgodnie z zaawansowaniem wg TNM/AJCC – chemioterapia zgodna z lokalizacją narządową pierwotnego guza.
W przypadku łagodnych form bez przerzutów podstawę stanowi resekcja chirurgiczna, także endoskopowa. Wykonywane są też operacje paliatywne, aby zmniejszyć masę guza, bo wtedy uzyskuje się lepszą odpowiedź na leczenie. Leczenie systemowe obejmuje zimne i gorące (PRRT) analogi somatostatyny, klasyczną chemioterapię, leczenie ukierunkowane molekularnie (ewerolimus, sunitynib), przeszczepienie wątroby w razie przerzutów tylko do tego narządu i usunięcia pierwotnego guza. 

Czerniak

Czerniak w górnym odcinku układu pokarmowego jest złośliwym nowotworem błony śluzowej. Podstawą leczenia czerniaka błony śluzowej jest chirurgiczne usunięcie nowotworu z marginesem zdrowych tkanek. Należy jednak pamiętać, że jest to bardzo trudne. Z powodu szybkiego przebiegu choroby i późnego zgłoszenia pacjenta do leczenia bardzo często konieczna jest operacja usunięcia węzłów chłonnych objętych procesem nowotworowym. Leczenie chirurgiczne wspomagane jest chemioterapią, radioterapią oraz immunoterapią. Chociaż komórki czerniaka nie są podatne na działanie radioterapii w dużym stopniu, to wzrost przeżywalności pacjentów po stosowaniu wspomagającej terapii łączącej chemioterapię, radioterapię i immunoterapię. 

Włókniaki

Włókniaki w górnej części przewodu pokarmowego mogą być uciążliwe gdyż są cały czas drażnione co może powodować szybki ich wzrost. Leczenie włókniaków polega na chirurgicznym ich wycięciu.

Nowotwory podścieliskowe (GIST)

Podstawowym elementem leczenia guzów podścieliskowych przewodu pokarmowego jest chirurgia. Wycięcie w całości guza nowotworowego z marginesami zdrowych tkanek jest jak dotąd najlepszym sposobem na uzyskanie szansy na wyleczenie. Niestety, radyklana operacja – to znaczy taka podczas której usuwa się cały nowotwór – nie zawsze jest możliwa. W niektórych sytuacjach guz podścieliskowy może być położony w takim miejscu lub tak bardzo zaawansowany, że operacja nie jest możliwa. Rozważa się wtedy leczenie chemioterapeutyczne. Chemioterapia jest również stosowana przy nawrocie choroby po leczeniu chirurgicznym.
W wyjątkowych przypadkach, kiedy zmiana jest zlokalizowana w przełyku i ma bardzo małe rozmiary, dopuszcza się jako jedyne postępowanie kontrolne badania endoskopowe, a leczenie chirurgiczne przeprowadza się tylko w wypadku stwierdzenia powiększenia się zmiany.

Torbiele

Torbiele w części górnej przewodu pokarmowego mogą mieć różną wielkość i umiejscowienie. Leczenie oparte jest o indywidualną ocenę przypadku. Duże torbiele leczy się operacyjnie.

Gdzie pójść w Warszawie do onkologa?

W Warszawie można pójść do onkologa do wielu ośrodków zdrowia. Może to być szpital lub przychodnia onkologiczna.
Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia onkologiczna w której działa Poradnia Nowotworów Układu Pokarmowego. Pracują w niej bardzo dobrzy specjaliści onkolodzy z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu nowotworów układu pokarmowego (w tym leczenia górnego odcinka przewodu pokarmowego).

W celu umówienia się na konsultację u chirurga, chemioterapeuty, onkologa, radioterapeuty skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Zródła:
medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,nowotwory-jamy-ustnej---przyczyny--objawy-i-leczenie,artykul,1578422.html 
medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,nowotwory-niezlosliwe-gardla---objawy-i-leczenie,artykul,1577536.html
zdrowie.radiozet.pl/Choroby/Nowotwory/Rak-gardla-przyczyny-objawy-leczenie.-Jak-rozpoznac-raka-gardla
onkologia.org.pl/rak-przelyku-2/ 
mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/161997,nowotwory-zlosliwe-zoladka 
zwrotnikraka.pl/pierwsze-objawy-raka-trzustki-symptomy-nowotworu/
medonet.pl/magazyny/ochron-sie-przed-rakiem-,rak-watroby---objawy--rokowanie--leczenie,artykul,1647060.html
hellozdrowie.pl/rak-plaskonablonkowy-przyczyny-objawy-leczenie-jaka-jest-srednia-dlugosc-zycia-przy-tym-nowotworze/#rak-plaskonablonkowy-jamy-ustnej-i-przelyku
zdrowie.tvn.pl/a/brodawczak-odmiany-leczenie-charakterystyka
termedia.pl/poz/Nowotwory-neuroendokrynne-przewodu-pokarmowego-przypadkowe-wykrycie-jakie-leczenie-,24136.html
medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,nowotwory-blony-sluzowej-i-skory---rodzaje--objawy-i-leczenie,artykul,1696007.html#leczenie
mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/show.html?id=165091
kurier.pap.pl/profilaktyka/wlokniaki-najczesciej-spotykane-nowotwory-lagodne-jamy-ustnej
otorynolaryngologia-pk.pl/f/file/orl-16-3-p-jurek.pdf