Przerzuty do wątroby - objawy, rokowania i leczenie

Wątroba jest bardzo ważnym i wyjątkowym narządem, a przy tym największym gruczołem w organizmie człowieka. Narząd ten odgrywa kluczową rolę w wielu procesach życiowych: m.in. w metabolizmie substancji odżywczych, trawieniu tłuszczów, syntezie białek krwi i w gospodarce hormonalnej. Ponieważ pełni wiele istotnych funkcji, wątroba jest nieodzowna do życia.

Wątroba to także  najczęstsze po węzłach chłonnych miejsce występowania przerzutów, do którego nowotwory rozsiewają się drogą naczyń krwionośnych. Szacuje się, że przerzuty do wątroby występują nawet u 40 proc. pacjentów onkologicznych i stanowią do 98 proc. wszystkich guzów tego narządu. Ich obecność świadczy o rozsiewie choroby, a więc pogarsza rokowanie, lecz w niektórych przypadkach nie wyklucza wielomiesięcznego przeżycia.

Które nowotwory dają  przerzuty do wątroby?

Według opublikowanej w 2016 roku holenderskiej pracy porównującej dane ponad 23 tysięcy pacjentów z przerzutami do wątroby, 92,4 proc. wtórnych nowotworów tego narządu stanowią raki, czyli złośliwe guzy pochodzenia nabłonkowego, 2,4 proc. – czerniaki, około 1 proc. – mięsaki, a w 4,1 proc. przypadków nie udaje się określić typu nowotworu. Publikacja nie brała jednak pod uwagę białaczek i chłoniaków, na przykład ziarnicy złośliwej, które również mogą wtórnie zajmować wątrobę.
Spośród raków do wątroby najczęściej przerzutują złośliwe nowotwory przewodu pokarmowego : jelita grubego, żołądka i przełyku. Wynika to ze spływu krwi żylnej z tych okolic anatomicznych przez żyłę wrotną do wątroby. Na kolejnych miejscach plasują się raki trzustki, piersi, płuc i układu moczowo-płciowego (nerki, prostaty, jajnika czy jądra). Histologicznie najczęstszym typem wtórnego guza wątroby jest gruczolakorak.

Jaka jest częstość występowania i rokowanie w leczeniu przerzutów w guzach wątroby z przewodu pokarmowego?

Przerzuty do wątroby z jelita grubego występują u około połowy pacjentów z nowotworem tego narządu, z czego u 20–25 proc. są rozpoznawane równocześnie z ogniskiem pierwotnym, a u 25–30 proc. pojawiają się później. Nie podjęcie leczenia skutkuje śmiercią w ciągu 5–20 miesięcy, natomiast najlepsze rokowanie mają pacjenci po doszczętnym chirurgicznym usunięciu przerzutu w wątrobie, u których 5-letnie przeżycie wynosi 25–44 proc. po pierwszej i 15–40 proc. po kolejnej tego typu operacji.
Nawet 78 proc. przypadków pierwotnego raka trzustki przebiega z zajęciem wątroby. Przerzuty w tym narządzie dodatkowo pogarszają i tak nie najlepsze rokowanie, skracając całkowite przeżycie do średnio 4,7 miesiąca (jedynie 14 proc. pacjentów dożywa roku).
Na drugim miejscu postawić można przerzuty nowotworów neuroendokrynnych, wywodzących się w ok. 70 proc. z jelita cienkiego i trzustki. Choć świadczą o późnym stadium choroby, ich odpowiednie leczenie często zapewnia wieloletnie przeżycia wolne od dolegliwości.

Jaka jest częstość występowania i rokowanie w leczeniu przerzutów do wątroby w rakach z innych lokalizacji?

Pozawęzłowe przerzuty raka piersi stwierdza się u 30 proc. pacjentek, a wątroba stanowi trzecie co do częstości (po płucach i kościach) miejsce ich występowania. Czas przeżycia zależy od skuteczności zastosowanego leczenia i wynosi średnio 13 miesięcy po chemioterapii, 13,9 miesiąca po hormonoterapii i 4,2 miesiąca, gdy pacjentka nie odpowiada na żadną metodę. Najlepsze wyniki (roczne przeżycie równe 63,04 proc., a 3-letnie – 13,01 proc.) obserwuje się po skutecznej przeztętniczej chemoembolizacji. Niestety korzystne rezultaty osiąga się jedynie w 7,1 proc. przypadków zastosowania tej techniki.

Ogniska przerzutowe w wątrobie stwierdza się u 17,5–20,3 proc. chorych na raka drobnokomórkowego płuc oraz u 2,9–4,1 proc. pacjentów z innym typem histologicznym nowotworu tego narządu. Rozsiew do wątroby uważany jest za najgorszy czynnik prognostyczny w raku drobnokomorkowym i gruczolakoraku płuc, prowadzący do śmierci po średnio 3 miesiącach.
Od 9,3 proc. do 18 proc. pierwotnych raków z komórek nerkowych daje przerzuty do wątroby, które rokują znacznie gorzej niż rozsiew do innych narządów. Całkowite przeżycie w takich przypadkach wynosi 7,6–12 miesięcy, lecz może ulec wydłużeniu nawet do ponad 20 miesięcy po całkowitej chirurgicznej resekcji przerzutu.

Jakie objawy dają przerzuty do wątroby?

Do najczęstszych objawów rozsiewu choroby nowotworowej do wątroby należą:

• złe samopoczucie, 
• uczucie zmęczenia,
• utrata apetytu i spadek masy ciała,
• uczucie pełności lub ból (wywołany rozciąganiem torebki wątroby) w nadbrzuszu,
• nudności,
• żółtaczka (przy uciśnięciu dróg żółciowych lub niewydolności wątroby) i wywołany nią świąd skóry,
• stany podgorączkowe,
• obrzęk kończyn dolnych (przy ucisku na żyłę główną dolną),
• wodobrzusze (przy niewydolności wątroby lub zakrzepicy żyły głównej dolnej).

Jak przebiega diagnostyka i jakie wykonuje się badania kiedy podejrzewa się przerzuty do wątroby?

Diagnostyka opiera się głównie na badaniach obrazowych (USG, tomografia komputerowa i angio-TK, rezonans magnetyczny, PET). W badaniach laboratoryjnych obserwuje się zazwyczaj wzrost aktywności aminotrasferazy asparaginianowej (AST) i alaninowej (ALT), fosfatazy zasadowej (ALP) oraz dehydrogenazy mleczanowej (LDH) w surowicy, podczas gdy stężenie bilirubiny pozostaje bez zmian (jednak zwiększa się ono w przypadkach przebiegających z żółtaczką). Wzrost stężenia antygenu rakowo-płodowego (CEA) we krwi budzi silne podejrzenie przerzutu raka jelita grubego do wątroby.

W niektórych przypadkach (np. gdy nie można zidentyfikować ogniska pierwotnego, a istnieją przeciwwskazania do operacji) konieczna bywa biopsja cienko- lub gruboigłowa guza.

Jak wygląda leczenie przerzutów nowotworów złośliwych do wątroby?

Wybór terapii wtórnych nowotworów wątroby zależy od pochodzenia ogniska pierwotnego, stanu pacjenta, liczby i lokalizacji przerzutów oraz ich obecności w innych narządach. Najlepsze wyniki daje leczenie chirurgiczne, polegające na całkowitym wycięciu zmiany wraz z fragmentem wątroby (resekcja wątroby). Resekcja wątroby możliwa jest jedynie w przypadku nielicznych, stosunkowo niewielkich przerzutów, które nie naciekają dużych naczyń czy przewodów żółciowych wątroby ani sąsiednich narządów i które można bezpiecznie usunąć, nie narażając pacjenta na ciężkie powikłania.
Leczenie chirurgiczne można uzupełnić krioterapią, która polega na niszczeniu tkanki nowotworowej niską temperaturą uzyskiwaną dzięki specjalnej sondzie, lub termoablacją, która z kolei opiera się na działaniu wysokiej temperatury.

Wskazania do resekcji wątroby

U chorych na raka wątroby resekcja wątroby wykonywana jest tylko wtedy, gdy w narządzie znajduje się jeden lub dwa małe guzy, a wątroba doskonale spełnia swoje funkcje. Niestety nie jest to częsta sytuacja. W rezultacie bardzo niewielu pacjentów z rakiem wątroby poddawanych jest temu zabiegowi. Największym problemem jest rozwinięcie się pooperacyjnej niewydolności wątroby. Pojawia się ona wtedy, gdy pozostała część wątroby jest niewystarczająca (np. z powodu marskości), by spełniać swoje funkcje. Nawet wśród starannie wybranych pacjentów około 10% z nich umrze wkrótce po operacji, zwykle w wyniku niewydolności wątroby.

Przerzuty nowotworowe do wątroby – leczenie paliatywne i leki

U pacjentów z nieresekcyjnymi lub mnogimi guzami przerzutowymi stosuje się leczenie paliatywne: chemioterapię lub hormonoterapię i leki uśmierzające ból. Cytostatyki (leki stosowane w chemioterapii) można podać bezpośrednio do gałęzi tętnicy wątrobowej zaopatrującej guz. Metoda ta zwykle obejmuje również zamknięcie światła naczyń nowotworu i jest nazywana chemoembolizacją przeztętniczą. Niestety rzadko przynosi ona oczekiwane efekty.
W leczeniu guzów neuroendokrynnych oprócz metod chirurgicznych stosuje się leki z grupy analogów somatostatyny, interferon oraz terapie radioizotopowe i celowane.
Konsultacje dotyczące chirurgicznego leczenia wątroby, połączone z termoablacją guza wątroby prowadzi doświadczony chirurg onkolog  dr n. med. Michał Skalski.

Gdzie mogę umówić się na konsultację z chirurgiem onkologiem?

Na konsultację z chirurgiem onkologiem  dr n. med. Michałem Skalskim umówisz się w Onkolmed Lecznica Onkologiczna na Ursynowie w Warszawie.

W celu umówienia się na konsultację u chirurga, onkologa, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
portal.abczdrowie.pl/resekcja-watroby
wylecz.to/uklad-pokarmowy/przerzuty-do-watroby-jakie-sa-objawy-rokowania-i-leczenie/