Udar mózgu - rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie

Udar mózgu (incydent mózgowo-naczyniowy, dawniej także apopleksja) to zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, utrzymujący się dłużej niż 24 godziny i niemający innej przyczyny niż naczyniowa.
Udary mózgu dotykają około 0,5 proc. ogólnej populacji. Ponad połowa występuje u osób powyżej 70 roku życia. W Europie rocznie notuje się milion nowych zachorowań na udar mózgu. W Polsce rocznie dosięga około 70 tys. osób, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Ci, którym udaje się przeżyć ostrą fazę choroby, wymagają zwykle opieki bliskich ze względu na występujący po udarze niedowład bądź częściowy paraliż ciała.
Udary mózgu są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności – 70 proc. chorych jest dotkniętych kalectwem o różnym nasileniu. Kolejne incydenty udarowe pogłębiają niepełnosprawność ruchową, intelektualną i językową, a także skracają życie. Po przebytym udarze mózgu 20 proc. pacjentów wymaga opieki stałej, 30 proc. – pomocy w niektórych codziennych czynnościach, natomiast 50 proc. osób odzyskuje niemal pełną sprawność. W okresie 5 lat po pierwszym udarze mózgu, kolejnego zawału mózgu doznaje 30-40 proc. chorych. Powrót do zdrowia zależy jednak od tego, jak szybko choremu została udzielona pierwsza pomoc i kiedy trafił pod specjalistyczną opiekę. Umiejętność szybkiego zareagowania na pierwsze objawy udaru mózgu może ocalić wielu osobom życie.

Udar mózgu - jakie są rodzaje udaru mózgu?

Istnieje kilka podziałów udarów w zależności od aspektu, który obierze się jako kryterium. Jeśli podział udarów opiera się na patomechanizmie, który prowadzi do uszkodzenia tkanki mózgowej, to możemy wyróżnić:
udary niedokrwienne, inaczej zawały mózgu (85-90 proc. przypadków):
zakrzepowo-zatorowe,
zatorowe,
hemodynamiczne – w wyniku obniżenia ciśnienia tętniczego i krytycznego spadku regionalnego przepływu mózgowego (bez przeszkody w naczyniu).
Udary krwotoczne (10-15 proc. przypadków) – krwotoki śródmózgowe.
Jeśli podzielić udary ze względu na dynamikę, można wyróżnić:

• przejściowe napady niedokrwienne (TIA) – objawy ustępują w ciągu 24 godzin;
• udar ustępujący (RIND) – objawy ustępują w ciągu 3 tygodni;
• udar dokonany (CS) – objawy utrzymują się na stałym poziomie lub nasilenie maleje tylko częściowo;
• udar postępujący (PS) – objawy występują nagle, a następnie narastają stopniowo lub w postaci kolejnego zaostrzenia.

Udary mózgu w obszarze unaczynienia przez tętnice szyjne występują u około 85 proc. chorych, a w obszarze zaopatrywanym przez tętnice kręgowe – u 15 proc.

Udar mózgu – jakie są przyczyny i czynniki ryzyka udaru mózgu?

Czynniki ryzyka niemodyfikowalne (nie mamy na nie wpływu):

• wiek (powyżej 55 lat – nie oznacza to, że młode osoby nie zapadają na udar, tylko że częstość występowania udarów rośnie z wiekiem),
• płeć (częściej u mężczyzn).
• rasa (częściej chorują osoby rasy czarnej),
• czynniki genetyczne.

Czynniki ryzyka, na które mamy wpływ

• nadciśnienie tętnicze,
• choroby serca (migotanie przedsionków, wady serca),
• palenie papierosów,
• cukrzyca,
• choroby naczyń (zwłaszcza zaawansowana miażdżyca),
• zaburzenia gospodarki lipidowej,
• otyłość lub duża nadwaga,
• zespół bezdechu sennego,
• nadużywanie alkoholu.

Udar mózgu - jakie są objawy udaru mózgu?

Nie każdy przypadek udaru mózgu daje identyczne objawy. Wiele zależy od tego, czy mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym czy krwotocznym. Ponadto udar lewostronny ma inne skutki niż udar prawostronny (udar prawej półkuli mózgu kontroluje czucie i ruch lewej części ciała i odwrotnie). Udar krwotoczny często ma o wiele cięższy przebieg.
Do najczęstszych objawów udaru zaliczane są:

• osłabienie mięśni twarzy (asymetria twarzy), przejawiające się np. poprzez opadanie kącika ust lub powieki po jednej stronie,
• niedowład kończyny lub obu kończyn po jednej stronie, czasami problemom z poruszaniem się towarzyszy uczucie drętwienia połowy ciała,
• problemy z widzeniem, np. widzenie podwójne, ograniczone pole widzenia, utrata zdolności widzenia w jednym oku,
• trudności z mową i połykaniem,
• problemy z równowagą i koordynacją (potykanie się, upuszczanie przedmiotów),
• nagły i bardzo silny ból głowy,
• zaburzenia lub utrata przytomności.

Zdarza się, że objawy ostrzegawcze, czyli "mały udar" (przemijające niedokrwienie mózgu) występują zanim dojdzie do trwałych objawów neurologicznych. Objawy te są nagłe, trwają zazwyczaj do godziny, ale czasem utrzymują się przez dobę. Mogą być nimi:

• utrata/zaburzenia czucia po jednej stronie ciała,
• osłabienie kończyn prawych lub lewych,
• wykrzywienie twarzy po jednej stronie,
• zaburzenia mowy, widzenia,
• zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi.

Osoby, u których pojawiły się powyższe objawy, są zagrożone udarem mózgu, który może pojawić się w ciągu najbliższych miesięcy. Nawet, jeśli ustąpiły, należy więc jak najszybciej zgłosić je do lekarza.

Udar mózgu – jak przebiega leczenie udaru mózgu?

Prawidłowe funkcjonowanie komórek nerwowych człowieka uzależnione jest m.in. od regularnego dostępu do tlenu – giną już po kilku minutach od jego przerwania. Dlatego właśnie niemożliwe jest ich odtworzenie. Leczenie udaru mózgu polega zatem na zapewnieniu możliwie najlepszych warunków krążenia mózgowego w pobliżu obszaru martwicy. Do leczenia udaru i jego konsekwencji używa się kwasu acetylosalicylowego.
Należy pamiętać o pielęgnacji i rehabilitacji chorych, którzy przebyli udar mózgu. Ważne jest unikanie odleżyn i zapalenia płuc, którym zapobiegać można dzięki częstym zmianom pozycji, oklepywaniu klatki piersiowej i gimnastyce oddechowej. Rehabilitacja chorych z udarem lewej półkuli powinna również obejmować mowę. Odpowiednie ćwiczenia z przygotowanym do tego logopedą pozwolą na znacznie szybszy i pełniejszy powrót zdolności do komunikowania się za pomocą mowy.
Końcowy wynik leczenia udaru mózgu, to znaczy stopień pozostałego niedowładu, zaburzeń mowy i innych funkcji, zależy od bardzo wielu czynników, bardzo trudnych do oceny we wczesnym okresie udaru. Pełna lub znaczna poprawa jest bardziej prawdopodobna, jeśli chory nie miał wcześniej uszkodzeń mózgu, zarówno ogniskowych (przebyty wcześniej udar, także bez objawów klinicznych), jak i uogólnionych (nadciśnienie, cukrzyca, niewydolność krążenia). Rokowanie, które warunkuje intensywność postępowania rehabilitacyjnego, powinno być ustalane bardzo ostrożnie i indywidualnie przez doświadczonego lekarza.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Szanowni Pacjenci,

Przed zapisem do lekarza specjalisty bardzo prosimy o dokładne zapoznanie się z zakresem działalności danego lekarza (każdy lekarz specjalista leczy inną część ciała). W przypadku problemu z wyborem właściwego specjalisty, prosimy o kontakt z Recepcją Onkolmed. Chętnie służymy pomocą. W celu prawidłowego zapisu do specjalisty, przeprowadzamy wywiad z Pacjentem. Mając tę wiedzę łatwiej jest nam zaoferować konkretną pomoc i wybór odpowiedniego lekarza.

Ze względu na długą listę oczekujących w przypadku rezygnacji z wizyty prosimy o wcześniejsze jej odwołanie. 

Szanujmy się wzajemnie.