Jakie są zaburzenia snu i jak się je leczy?

Czy zdarza ci się, że pomimo tego, że sypiasz regularnie po 7-8 godzin dziennie czujesz się zmęczony? Z kolei czasami po przespaniu nawet 6 godzin wstajesz w znakomitym nastroju z chęcią do wszelkich aktywności? Ile snu potrzebuje zatem człowiek i jak spać, aby być wypoczętym? 
Na samym początku warto wiedzieć, że nasz sen nie jest tak naprawdę stanem jednorodnym. W istocie składa się on z kilku stadiów, które następują po sobie, a obudzenie się w trakcie nieodpowiedniej fazy może mieć istotny wpływ na nasze późniejsze samopoczucie i aktywność. Choć na zdrowy sen nie ma reguły i jest to właściwie indywidualna sprawa każdego człowieka, to jest jednak kilka wspólnych cech, o których powinniśmy wiedzieć. Oprócz samego czasu nie bez znaczenia dla jakości zdrowego snu jest także to, jak się do niego przygotujemy i jakie będziemy mieć do niego warunki.

Z jakimi zaburzeniami sennymi się spotykamy?

Istnieje kilka klasyfikacji zaburzeń snu. W Polsce powszechnie obowiązująca jest klasyfikacja wg ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych opracowywanej przez WHO). Dzieli ona zaburzenia snu na dwa rodzaje:

• organicznie zaburzenia snu (G47) – są jednym z objawów innego schorzenia psychicznego lub somatycznego, np. zaburzenia w rozpoczęciu i trwaniu snu, bezdech senny, narkolepsja i katalepsja;
• nieorganiczne zaburzenia snu (F51) – są postrzegane jako odrębne schorzenie wywołane czynnikami emocjonalnymi, np. bezsenność nieorganiczna, somnambulizm, lęki nocne, koszmary senne.

Obecnie psychiatrzy do podziału schorzeń związanych ze snem częściej stosują amerykańską Międzynarodową Klasyfikację Zaburzeń Snu (ICSD), której utworzenie stało się zarazem początkiem nowej dziedziny nauki zwanej somnologią. Uwzględnione w tej klasyfikacji jednostki chorobowe dzielą się na pierwotne i wtórne. Zaburzenia wtórne towarzyszą innym chorobom psychicznym i somatycznym lub są następstwem wcześniej przyjmowanych substancji chemicznych (leków, używek). Zaburzenia pierwotne dzielą się na dyssomnie i parasomnie.
Dyssomnie to zaburzenia polegające na nieprawidłowej ilości lub jakości snu. Sen może trwać zbyt krótko (bezsenność), zbyt długo (hipersomnia) lub mieć nieprawidłowy przebieg (narkolepsja, zaburzenia rytmu snu i czuwania).
Wśród dyssomni wyróżnia się:

• bezsenność – diagnozowana jest wówczas, gdy pacjent ma problemy z zaśnięciem lub utrzymaniem snu przez więcej niż 3 noce w ciągu tygodnia. Kiedy sytuacja taka trwa dłużej niż miesiąc, mamy do czynienia z bezsennością przewlekłą. Najczęstszą przyczyną bezsenności są zaburzenia i choroby psychiczne (50-60%), szczególnie
• depresja i stany lękowe. Schorzenie to może być też następstwem zespołu niespokojnych nóg (RLS).
• hipersomnię – jest to zbyt długi sen (powyżej 9 godzin) lub nadmierna senność, która pojawia się w ciągu dnia mimo przespanej nocy. Hipersomnia to częsty objaw depresji oraz zażywania zbyt dużych dawek leków psychotropowych lub alkoholu.
• narkolepsję – jest to choroba, na którą składa się kilka objawów:
  -napady senności (choremu wystarczy zaledwie 5 minut, aby zasnąć w dowolnej sytuacji, nawet takiej, która wymaga utrzymania koncentracji, np. podczas rozmowy);
  -katapleksja – nagły spadek napięcia mięśniowego, skutkiem czego chory bezwładnie osuwa się na ziemię;
  -omamy senne – występowanie bardzo realistycznych wyobrażeń podczas snu;
  -paraliż przysenny – uczucie całkowitego paraliżu ciała z jednoczesnym zachowaniem świadomości, które pojawia się przy zasypianiu lub w trakcie budzenia się.
  -zaburzenia rytmu snu i czuwania – rodzaj dyssomni, który występuje na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu wewnętrznego zegara biologicznego. Polega na braku synchronizacji między własnym rytmem snu a wymogami otoczenia. Często powodowana przez zmianę stref czasowych lub pracę zmianową.

Z parasomnią mamy do czynienia wtedy, gdy czas trwania snu jest prawidłowy, ale w jego trakcie występują niepożądane zachowania, np. chory lunatykuje, ma koszmary senne, doznaje paraliżu sennego lub nagle zaczyna krzyczeć, płakać, wymachiwać rękami przez sen.
Do częściej spotykanych parasomni należą:

• lunatyzm – siadanie na łóżku, wstawanie i chodzenie podczas snu bez udziału świadomości,
• upojenie przysenne – uczucie dezorientacji zaraz po wybudzeniu się, któremu towarzyszy bełkotanie, chaotyczne ruchy, chwilowy brak kontaktu z otoczeniem,
• lęki nocne – uczucie silnego strachu przerywające sen, objawiające się krzykiem, płaczem, niekiedy agresją,
• koszmary senne – bardzo realistyczne, wywołujące silny lęk wyobrażenia senne, które śniący pamięta jeszcze długo po wybudzeniu.

Kiedy dochodzi do zaburzeń snu?

Kłopoty ze snem mogą:

• mieć podłoże psychiczne lub somatyczne,
• być wynikiem, np. depresji, uzależnienia od leków i używek, zaburzeń metabolicznych oraz endokrynologicznych (np. nadczynność tarczycy) czy zespołów bólowych.
• Na występowanie zaburzeń snu bardzo duży wpływ mają też:
• uwarunkowania genetyczne,
• indywidualne czynniki psychofizjologiczne (np. trudna sytuacja życiowa, długotrwały stres),
• nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny snu (np. zasypianie o różnych porach, późne jedzenie kolacji, czytanie lub oglądanie telewizji w łóżku).

Jak diagnozuje się i leczy zaburzenia snu?

Diagnoza zaburzeń snu wymaga przeprowadzenia badania polisomnograficznego. Polisomnografia to badanie, które pozwala na wykrycie zaburzeń snu. Badanie polisomnograficzne pozwala na wyrycie  bezdechu sennego, który może mieć bardzo poważne skutki dla zdrowia i życia. Polisomnografia ocenia stadia snu, wzorzec oddychania (bezdechy), pozom tlenu we krwi, czynność serca oraz reakcje fizjologiczne organizmu na bezdechy.
Na badanie polisomnograficzne składają się cztery podstawowe badania, takie jak:

• elektroencefalografia (EEG)- na głowie pacjenta zostają umieszczone elektrody w celu oceny bioelektrycznej czynności mózgu;
• elektrokardiografia (EKG)- na klatce piersiowej pacjenta zostają umieszczone elektrody w celu oceny aktywności elektryczną serca;
• elektrookulografia (EOG) - przy oczach pacjenta zostają umieszczone elektrody w celu z badania zmian prądów czynnościowych powstających podczas ruchów gałki ocznej i po działaniu błysków świetlnych;
• elektromiografia (EMG)- na ciele pacjenta zostają umieszczone elektrody w celu oceny funkcji mięśni i nerwów.

Jeśli chodzi o leczenie zaburzeń snu, nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Podobnie jak każdy problem medyczny, diagnoza i leczenie zalecane i monitorowane przez specjalistę są kluczem do przezwyciężenia wyzwań związanych z zaburzeniami snu. Istnieją jednak pewne rodzaje leczenia, które dotyczą różnych zaburzeń snu. Oto 4 najczęściej spotykane.

Farmakoterapia

Na podstawie informacji dostarczonych przez National Sleep Foundation (NSF), najczęstszym leczeniem wszystkich poważnych zaburzeń snu, z wyjątkiem bezdechu sennego, jest farmakoterapia. Chociaż rodzaje leków stosowanych w leczeniu różnych zaburzeń różnią się, stosowanie leków w połączeniu z innymi rodzajami leczenia jest bardzo powszechne. Oto główne zaburzenia snu, które wykorzystują leki jako główną opcję leczenia i krótkie wyjaśnienie każdego z nich.
Bezsenność – rodzaj lekarstw stosowanych w leczeniu tego zaburzenia nazywa się nasennymi które mogą pomóc ludziom w zasypianiu.
Narkolepsja – leki pobudzające stosowane są w celu zmniejszenia skutków senności w ciągu dnia, podczas gdy leki przeciwdepresyjne są stosowane w celu zwalczania innych objawów narkolepsji, takich jak katapleksja, paraliż senny i halucynacje hipnogeniczne.
Ruch kończyn – leki są skuteczne w leczeniu tego schorzenia, ale zwykle stosuje się je tylko wtedy, gdy towarzyszy im inne zaburzenie.
Zaburzenia REM – leki takie jak Clonazepam prawie zawsze skutecznie eliminują to zaburzenie, a kiedy nie, inne leki mogą być używane do kontrolowania zaburzenia.
Zespół niespokojnych nóg (RLS) – istnieją leki specjalnie stworzone do leczenia RLS, które można stosować w połączeniu z innymi lekami, które, jak wykazano, łagodzą objawy RLS.
Lunatykowanie – leki takie jak środki uspokajające i antydepresyjne mogą być skuteczne w leczeniu lunatyków.
Relaksacja, medytacja i ćwiczenia

Objawy kilku zaburzeń snu, w tym bezsenności i RLS, można zminimalizować u niektórych osób, stosując techniki relaksacyjne, ćwicząc jogę, medytując i stosując ćwiczenia z obrazowaniem z przewodnikiem. Wykazano, że wysiłek fizyczny poprawia jakość snu u osób bez zaburzeń snu, kiedy jest wykonywany na początku dnia i może być stosowany, aby pomóc osobom cierpiącym na bezsenność zasnąć i zmniejszyć stres.
W sytuacji wystąpienia problemów ze snem należy w pierwszej kolejności skontaktować się ze swoim lekarzem rodzinnym, który po przeprowadzeniu wywiadu zastosuje leczenie a w sytuacji, kiedy to potrzebne, skieruje do odpowiedniego lekarza specjalisty na dalsze leczenie. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna jest możliwe też odbycie psychoterapii podczas której pacjent nauczy się jak radzić sobie i jak kontrolować sen.

W celu umówienia się na konsultację u lekarza rodzinnego  lub u neurologa,  psychoterapeuty skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337