Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)

Co to jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)?

ADHD to skrót od angielskiego "attention deficit hyperactivity disorder", co po polsku oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Termin ADHD pojawił się po raz pierwszy w medycznym świecie w 1902 roku – zaproponował go brytyjski pediatra George Still. Wraz z upływającym czasem różnie nazywano te zaburzenia – określano je jako "minimalną dysfunkcję mózgu", "reakcję hiperkinetyczną w dzieciństwie" czy "deficyty uwagi z lub bez nadaktywności".
Obecnie diagnoza ADHD widnieje w amerykańskiej klasyfikacji psychiatrycznej DSM-V. W drugim z dostępnych systemów klasyfikacji schorzeń – ICD 10 – analogiczne problemy określane są jako zaburzenia hiperkinetyczne.
ADHD uznawane jest za jedną z najczęściej spotykanych w psychiatrii dziecięcej jednostek. Szacuje się, że w populacji dzieci i młodzieży stwierdzać objawy tego problemu można u nawet powyżej 5% z nich.
W przeszłości uznawano, że ADHD zdecydowanie częściej występuje u chłopców. Obecnie jednak pogląd ten ulega zmianie – otóż coraz więcej badaczy przekonuje, że u dziewcząt przebieg ADHD jest po prostu nieco inny i u nich problem może być po prostu nie zawsze rozpoznawany. Tacy uczeni sugerują, że w rzeczywistości zaburzenia hiperkinetyczne mogą występować u chłopców i dziewcząt z podobną częstością.

Jakie są rodzaje zespołu nadpobudliwości psychoruchowej ADHD?

ADHD z przewagą nadruchliwości i impulsywności

Pierwszy typ ADHD, z przewagą nadpobudliwości, przeważa zazwyczaj u chłopców. Są nadruchliwi, impulsywni, nie mogą usiedzieć w ławce na lekcjach, "wszędzie jest ich pełno". To nie tylko problem w szkole, lecz także wszędzie, gdzie wymagana jest dłuższa chwila wytrzymania w jednym miejscu, np. w podróży samochodem.
Są niecierpliwi, przerywają, gdy inne osoby mówią, na pytania nauczyciela mogą "rzucać" odpowiedzi bez zgłaszania się, podnoszenia ręki i czekania na swoją kolej. Nie zastanawiają się także nad tym, jak ich zachowanie wpływa na innych, czy może komuś sprawić przykrość. Mogą wydawać się bardziej agresywni niż ich rówieśnicy.

ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi

Jednak ADHD to także zaburzenia uwagi i koncentracji. To właśnie te składowe przeważnie wychodzą na pierwszy plan u chorych dziewczynek.
Charakteryzują się one trudnościami w utrzymaniu uwagi na jednym zadaniu, czynności, łatwością rozpraszania uwagi przez zewnętrzne czynniki, rozpoczynaniem wykonywania kolejnych zadań bez wcześniejszego ukończenia poprzednich, trudnościami w słuchaniu innych osób, słuchaniu i wykonywaniu poleceń, trudnościami w planowaniu zadań ukierunkowanych na osiągnięcie jakiegoś celu.
Dziewczynki z ADHD szybko się nudzą wieloma czynnościami, rozmowami. Gubią swoje zabawki, rzeczy. Zapominają, gdzie zostawiły jakieś przedmioty, że mają odrobić pracę domową, a gdy ją zrobią, to zapominają zabrać ją do szkoły.
W takim typie ADHD nadpobudliwość i impulsywność schodzi na plan dalszy lub w ogóle trudno ją dostrzec w obrazie choroby. Stąd też wynika czasem trudność rozpoznania ADHD, gdy większość problemów nie będzie skupiać się wokół zachowania dziecka w szkole, ale najczęściej wokół jego problemów z nauką. A wydawać się nawet może, że nikt nie ma większych zastrzeżeń co do jego zachowania.

Typ mieszany ADHD

Oczywiście, występuje także typ mieszany ADHD, w którym wszystkie te objawy są wyraźnie zaznaczone. Czasem też trudno jednoznacznie danego chorego przypisać do jednego typu, ponieważ u każdego może to wyglądać zupełnie inaczej. Dziewczynka z ADHD może być nadpobudliwa, a chłopiec z przewagą objawów zaburzeń uwagi. Wszystko jest problemem indywidualnym.
Jednak to ważne, by pomóc swoim dzieciom rozpoznawać ADHD, ponieważ jest to zaburzenie, które poddaje się leczeniu. Wtedy może się okazać, że np. trudności z nauką, które były dla dziecka bardzo dużym problemem, wynikają z chorowania na ADHD. Można rozwiązać te problemy i pomóc je złagodzić odpowiednią terapią i leczeniem.

Jakie są przyczyny ADHD?

Na występowanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej wpływa kilka czynników:

• predyspozycje genetyczne (gen kodujący receptor D4 i D5);
• mała aktywność dopaminy w strukturach mezolimbicznych i korowych;
• urazy w ciąży;
• mała waga urodzeniowa;
• niedotlenienie dziecka podczas porodu;
• osłabione procesy hamowania neuronalnego;
• zatrucia metalami ciężkimi;
• uszkodzenie centralnego układu nerwowego;
• palenie papierosów przez kobiety w ciąży;
• urazy głowy;
• zaniedbanie (np. brak pomocy dziecku w nauce);
• nieprawidłowa dieta zawierająca zbyt dużą ilość konserwantów, węglowodanów prostych lub sztucznych barwników;
• zażywanie w trakcie ciąży substancji psychoaktywnych;
• zespół FAS - występujący u kobiet w ciąży nadużywających alkoholu.

Jakie są objawy ADHD?

Rozpoznanie ADHD stawia się najczęściej na podstawie kryteriów diagnostycznych klasyfikacji ICD-10. Aby spełnić kryteria rozpoznania objawy muszą wystąpić przed 7 rokiem życia dziecka, trwać przez co najmniej 6 miesięcy, utrudniać codzienne funkcjonowanie i pojawiać się przynajmniej w dwóch różnych środowiskach, w których dziecko funkcjonuje (np. w domu i w szkole).

Objawy ADHD dzieli się na trzy główne grupy:

• objawy nadruchliwości:
  -dziecko jest pobudzone: ciągle się wierci, porusza rękami, nogami,
  -nadmierną ruchliwość obserwuje się w różnych sytuacjach i miejscach, dziecko nie umie dostosować swojego zachowania do okoliczności,
  -nie potrafi „wysiedzieć w jednym miejscu“, gdy się tego od niego oczekuje,
  -jest nadmiernie ruchliwe lub gadatliwe nawet w sytuacjach, gdy takie zachowanie jest niewłaściwe,
  -podczas zabawy często zachowuje się nieadekwatnie głośno, nie umie odpoczywać w ciszy i spokoju.
  -nastolatków objawy nadmiernej aktywności ruchowej często są mniej widoczne niż u dzieci, ponieważ w miarę dorastania łatwiej jest im opanować potrzebę bycia w ruchu. Zamiast tego przeżywają uczucie wewnętrznego niepokoju.
• objawy zaburzeń koncentracji uwagi:
  -podczas nauki, odrabiania zadań, wykonywania obowiązków dziecko nie zwraca uwagi na szczegóły, popełnia błędy wynikające „z niedopatrzenia“,
  -nie potrafi skoncentrować się nieciekawym dla niego zadaniu, choć zwykle bez problemu skupia się na czynności, która go interesuje (np. zabawa, oglądanie telewizji, gra -na komputerze lub nauka przedmiotu, który je ciekawi),
  -wygląda, jakby nie słuchało, co się do niego mówi; często trzeba kilkakrotnie powtórzyć komunikat lub polecenie, żeby dziecko zareagowało,
  -ma trudności w postępowaniu według instrukcji, przerywa wykonywanie zadań lub obowiązków i nie kończy ich,
  -ma problemy z zaplanowaniem aktywności i zadań, zwleka z ich rozpoczęciem lub odkłada ich wykonanie na ostatnią chwilę,
  -unika lub z dużą niechęcią podejmuje zadania wymagające długotrwałego wysiłku umysłowego,
  -gubi rzeczy – zabawki, przybory szkolne, narzędzia; często nie pamięta, gdzie zostawiło dany przedmiot,
  -łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych,
  -często zapomina o codziennych obowiązkach, np.: pościeleniu łóżka, wyprowadzeniu psa.
• objawy nadmiernej impulsywności:
  -dziecko często odpowiada na pytanie, zanim pytająca osoba skończy je zadawać,
  -w sytuacjach grupowych (np. w grach i zabawach) nie umie spokojnie czekać na swoją kolej,
  -przerywa innym rozmowę lub czynność, „wtrąca się“ w wypowiedzi i aktywności innych,
  -jest gadatliwe, mówi to co myśli bez zastanowienia i nie zważając, czy w danej sytuacji tak „wypada“.

Jak leczy się zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)?

Terapia ADHD jest wielokierunkowa. Oznacza to, że w jej skład wchodzi leczenie dziecka, jak również działania edukacyjne skierowane do rodziców oraz nauczycieli. Warto jest przede wszystkim uzmysłowić sobie, jakie są cele leczenia. Ogólnie mówiąc, ma ono doprowadzić do zmniejszenia objawów ADHD, zmniejszenia objawów współistniejących (np. dysleksji, dysgrafii) oraz zmniejszenia ryzyka późniejszych powikłań. W skład terapii ADHD wchodzą:

• terapia behawioralna – celem tej terapii jest modyfikowanie zachowań dziecka, co ma w efekcie doprowadzić do wyciszenia złych zachowań, a wzmocnienia dobrych; jedna z najbardziej skutecznych terapii;
• psychoedukacja na temat przyczyn, objawów, leczenia ADHD, co ma pomóc dziecku w zdjęciu z siebie poczucia winy;
• praca na pozytywnych wzmocnieniach ma pomóc dziecku w podwyższeniu własnej samooceny) oraz zwiększeniu motywacji do pracy;
• ustalenie systemu zasad oraz konsekwencji ich nieprzestrzegania w różnych środowiskach (np. dom, szkoła);
• nauczanie wyrównawcze – są to dodatkowe zajęcia, które mają pomóc dziecku wyrobić w sobie pewne nawyki, które będą mu pomagały w uczestniczeniu w zajęciach;
• stworzenie strategii ułatwiających radzenie sobie z objawami chorobowymi;
• zajęcia z logopedą – często wśród dzieci z nadpobudliwością występują zaburzenia mowy, takie jak jąkanie – w takich przypadkach terapia mowy jest niezbędna;
• terapia zajęciowa – ukierunkowana z reguły na rozwój motoryczny dziecka;
• trening umiejętności społecznych;
• terapia zaburzeń uwagi;
• terapia indywidualna – może się okazać potrzebna w przypadku dzieci, u których dołączają się objawy depresyjne lub nerwicowe; niekiedy pomocna okazuje się terapia rodzinna, trening umiejętności rodzicielskich i poradnictwo rodzinne, jeżeli wyraźne są nieprawidłowości dotyczące relacji poszczególnych jej członków oraz funkcjonowania rodziny jako całości;
• farmakoterapia – terapia za pomocą leków nie jest stosowana jako metoda samodzielna. Jeżeli jest wprowadzona, a nie dzieje się tak zawsze, powinna być połączona z psychoterapią. Istnieje kilka grup leków stosowanych w terapii ADHD. Należą do nich: leki psychostymulujące, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, alfa-mimetyki.

Gdzie pójść na konsultację u lekarza neurologa?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia prywatna, gdzie można przyjść na konsultację do lekarza neurologa. Działa w niej Poradnia Neurologiczna, w której przyjmowani są dorośli i Poradnia Neurologii Dziecięcej gdzie leczone są dzieci. Pracują w niej bardzo dobrzy neurolodzy z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu chorób centralnego układu nerwowego i nerwów obwodowych u dorosłych i dzieci.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/psychiatria/adhd-zespol-nadpobudliwosci-ruchowej-przyczyny-objawy-rozpoznanie-i-leczenie-aa-NQ3G-4b6K-HSdp.html
portal.abczdrowie.pl/adhd
medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-wieku-rozwojowego,adhd---objawy--leczenie--przyczyny-i-diagnostyka--test--u-dzieci,artykul,1587459.html
mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/psychiatria/78868,zespol-nadpobudliwosci-psychoruchowej-adhd
portal.abczdrowie.pl/leczenie-adhd