Nowotwory jelita cienkiego - rozpoznanie

Co to są nowotwory jelita cienkiego?

Przez nowotwór jelita cienkiego rozumiemy zarówno złośliwe, jak i niezłośliwe guzy nowotworowe umiejscowione w jelicie cienkim. Guzy nowotworowe w jelicie cienkim mogą być pierwotne, to znaczy wywodzić się z jelita cienkiego lub przerzutowe, to znaczy wywodzić się z innych narządów, np.: jelita grubego, żołądka, trzustki, gruczołu krokowego, pęcherza moczowego czy narządów płciowych (jajników, macicy). Centralne położenie jelita cienkiego w jamie brzusznej powoduje, że narząd ten jest często wciągany w naciek nowotworowy guzów narządów, z którymi sąsiaduje w jamie brzusznej i miednicy.
Nie ustalono jednoznacznych czynników wpływających na powstanie nowotworów jelita cienkiego. Do najczęściej wymienianych zalicza się palenie tytoniu i spożywanie alkoholu. Zauważono, że nowotwory jelita cienkiego pojawiają się częściej u osób, u których stwierdza się występowanie innych chorób przewodu pokarmowego, w tym: choroby Leśniowskiego i Crohna, celiakii, obecność polipów i zespołów polipowatości przewodu pokarmowego, takich jak zespół Gardnera, polipowatość rodzinna, zespół Peutza i Jeghersa. Nowotwory jelita cienkiego mogą występować również u chorych, u których stwierdza się jednoczesne występowanie nowotworów innych narządów - dotyczy to kobiet chorych na raka piersi, raka endometrium oraz mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego. Rak jelita cienkiego może współwystępować u chorych na raka jelita grubego.

Jak rozpoznaje się nowotwory jelita cienkiego?

Ogólne zasady

Raki jelita cienkiego długo przebiegają bezobjawowo, dlatego we wczesnych stadiach rozpoznaje się je przypadkowo. Z upływem czasu połowa złośliwych i większość niezłośliwych nowotworów staje się guzami objawowymi. Objawy przez długi czas są niespecyficzne, co powoduje opóźnienie postawienia prawidłowej diagnozy zwykle o 6–8 miesięcy.
Przedoperacyjne rozpoznanie tego nowotworu dotyczy około 50% chorych; pozostali są leczeni według wskazań nagłych lub poddawani zabiegom diagnostycznym — laparotomii bądź laparoskopii zwiadowczej.
Nowotwory jelita cienkiego często powodują zwężenie światła jelita, a także wgłobienie i niedrożność, rzadziej — napadowe (poposiłkowe) bóle brzucha oraz jawne lub utajone krwawienia do przewodu pokarmowego. U części chorych występuje utrata masy ciała, a w badaniu przedmiotowym wyczuwa się ruchomy guz w jamie brzuszne. U około 10% chorych (najczęściej z chłoniakami lub mięsakami) dochodzi do perforacji guza.
W diagnostyce różnicowej tego nowotworu należy uwzględnić rakowiaka i wykonać badania laboratoryjne, w tym oznaczenie kwasu 5-hydroksyindolooctowego w moczu.

Diagnostyka endoskopowa

W diagnostyce endoskopowej od niedawna są dostępne dwie metody: kapsułka endoskopowa oraz enteroskopia balonowa.
Badanie z wykorzystaniem kapsułki endoskopowej polega na połknięciu kapsułki, która wykonuje 4–16 zdjęć na sekundę i wysyła uzyskane obrazy drogą radiową do czytnika umieszczonego przy chorym. Kapsułka przemieszcza się ponad 10 godzin przez przewód pokarmowy. Z wykonanych zdjęć powstaje film obrazujący jelito cienkie — obecnie nie ma możliwości uzyskania tym sposobem materiału do badania histologicznego. Metodę tę wykorzystuje się głównie w diagnostyce niewyjaśnionego krwawienia z przewodu pokarmowego, ale także w diagnozowaniu nowotworów jelita cienkiego. Jest ona nieinwazyjna i bezpieczna, a jedyny problem może stanowić zatrzymanie kapsułki u osób ze zwężeniem, związane z koniecznością planowej operacji (zwykle i tak niezbędnej).
Enteroskopia dwubalonowa to inwazyjny zabieg endoskopowy przeprowadzany za pomocą długiego endoskopu z systemem balonowym na końcu, umożliwiającym wprowadzenie aparatu przez znaczną część jelita cienkiego. Przy wprowadzeniu endoskopu od strony jamy ustnej i przy drugim podejściu przez odbyt można uwidocznić całe jelito cienkie. Endoskop umożliwia pobieranie wycinków, usuwanie polipów i tamowanie krwawienia. Jednak jest to procedura czasochłonna (trwa ok. 2 h), trudna technicznie i wymagająca znieczulenia.
W Polsce są dostępne oba opisane typy zabiegów.

Badania obrazowe

Podobnie jak w przypadku raka żołądka, jednym z najczęściej stosowanych badań obrazowych w ocenie stopnia zaawansowania nowotworów dwunastnicy i jelita cienkiego jest komputerowa tomografia (KT). Obszar badania powinien obejmować jamę brzuszną i miednicę. Istotna jest technika badania pozwalająca uwidocznić ścianę jelita cienkiego — jest to możliwe przy odpowiednim wypełnieniu jelita środkiem kontrastowym (w praktyce najczęściej jest to woda), podawanym przez cewnik położony w dwunastnicy (enterokliza KT) lub doustnie (enterografia KT). Badanie należy wykonać w hipotonii farmakologicznej (podanie hioscyny) oraz po dożylnym podaniu kontrastu. Odpowiednia technika badania umożliwia ocenę nacieku ściany jelita i szerzenia się guza na otoczenie oraz wykrycie obecności powiększonych węzłów chłonnych, rozsiewu śródotrzewnowego oraz przerzutów krwiopochodnych.
W wyspecjalizowanych ośrodkach diagnostycznych można osiągnąć wyniki podobne do uzyskanych w KT, stosując rezonans magnetyczny (MR).
Zastosowanie konwencjonalnych badań radiologicznych (pasaż jelita cienkiego) jest ograniczone do oceny czynnościowej przechodzenia zawiesiny barytu przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego i nie umożliwia określenia stopnia zaawansowania.
Ustalenie prawidłowego rozpoznania nowotworów jelita cienkiego nadal jest trudne i często możliwe dopiero podczas diagnostycznej laparotomii lub laparoskopii, choć wprowadzenie endoskopii kapsułkowej przyczyniło się do poprawy sytuacji.

Ocena zaawansowania

Podział na stadia zaawansowania pozwala lekarzowi określić, czy i jak daleko rozprzestrzenił się nowotwór.  Jest to wiedza niezbędna do podjęcia właściwego leczenia i wyboru najlepszej metody. Przy niewielkim stopniu zaawansowania operacja może być w pełni wystarczająca, przy wyższych stopniach konieczne może okazać się stosowanie metod uzupełniających, takich jak radio- czy chemioterapia.
Zaawansowanie nowotworu określa się na podstawie systemu TNM zgodnie z klasyfikacją Union for International Cancer Control / American Joint Comittee on Cancer (UICC/AJCC).

System TNM polega na ocenie trzech składowych:

• cecha T (tumor) – wielkość i rozległość pierwotnego guza,
• cecha N (lymph nodes) – brak lub obecność przerzutu do regionalnych węzłów chłonnych,
• cecha M (metastasis) – brak lub obecność przerzutów nowotworu do odległych narządów.

Zaawansowanie kliniczne procesu według systemu TNM (lub cTNM) określa się na podstawie badania przedmiotowego, badań obrazowych i endoskopowych, biopsji oraz innych badań diagnostycznych. Klasyfikację patologiczną pTNM oznacza się na podstawie badania histopatologicznego materiału pooperacyjnego.
Po skompletowaniu informacji i określeniu wszystkich cech nowotworu lekarz może zakwalifikować chorego do danego stopnia zaawansowana. Stopnie określa się cyframi rzymskimi od najmniej (I stopień) do najbardziej zaawansowanego (IV stopień).
W bardzo dużym uproszeniu stopnie I i II są to synonimy miejscowego rozrostu guza, stopień III mówi o zajęciu węzłów chłonnych, a stopień IV oznacza już przerzuty do innych narządów.
W celu dokładniejszego omówienia stopniowania choroby zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Gdzie mogę sprawdzić czy mam nowotwór jelita cienkiego?

Jest wiele ośrodków zdrowia gdzie można odbyć konsultację u onkologa. Jednym z takich miejsc jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna, w której konsultują jedni z najlepszych specjalistów w Polsce, zajmujących się diagnostyką i leczeniem nowotworów jelita cienkiego. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna oprócz konsultacji można wykonać badania (w tym USG).

W celu umówienia się na konsultację u chirurga, chemioterapeuty, onkologa, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_04_Nowotwory_ukladu_pokarmowego_20151202.pdf
onkologia.org.pl/nowotwory-jelita-cienkiego/#g