Torbiel pilonidalna - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest torbiel pilonidalna?

Torbiel pilonidalną definiuje się jako chorobę zapalną skóry i tkanki podskórnej okolicy krzyżowo-ogonowej. Występuje u ok. 0,7% populacji. Dotyczy głównie osób młodych w drugiej i trzeciej dekadzie życia, częściej mężczyzn (stosunek mężczyzn do kobiet wynosi 3-4:1), o obfitym owłosieniu, z ciemną karnacją skóry i nadmierną potliwością. Ponadto za czynniki sprzyjające rozwojowi torbieli uważa się głęboką szparę pośladkową związaną z otyłością i osobniczą budową anatomiczną, a także niski poziom higieny i powtarzające się otarcia tej okolicy. Istnieją także badania potwierdzające rodzinne występowanie choroby. Na początku XX wieku większość badaczy skupiała swoją uwagę na embriologicznej teorii występowania choroby, czego dowodem miało być występowanie torbieli w szparze pośladkowej zawsze w linii pośrodkowej ciała. Leczenie było skoncentrowane na rozległym usunięciu torbieli ze wszystkimi pozostałościami embriologicznych tkanek. W czasie II Wojny Światowej na tę chorobę zachorowało około 80 tysięcy młodych żołnierzy, co doprowadziło do poszukiwania nowych, mniej rozległych technik leczenia torbieli pilonidalnej, charakteryzujących się szybszym okresem rekonwalescencji. Zaobserwowano dużą liczbę zachorowań u kierowców, co doprowadziło do nazwania tej choroby „chorobą kierowców jeepów” i ponownego zwrócenia uwagi na patofizjologię powstawania choroby. Długie okresy w siedzącej pozycji predysponowały do patologicznego wnikania włosów w mieszki włosowe i inicjowania reakcji zapalnej, a w rezultacie do powstawania ropni.

Co powoduje torbiele pilonidalne?

Nikt nie wie dokładnie, co powoduje chorobę włosową. Niektórzy sugerowali, że mieszki włosowe w środkowej linii dolnej części pleców ulegają zablokowaniu i powodują cykl zapalny i infekcję prowadzącą do powstania ropnia i przewlekłej rany. Inni sugerują, że kawałki włosów z innych części ciała mogą zostać uwięzione w małym otworze w skórze dolnej części pleców i wywołać ten sam cykl zapalenia i infekcji.
Bez względu na przyczynę, pacjenci z chorobą włosową mogą mieć wiele, nawracających napadów infekcji i dyskomfortu. Niektóre przechodzą powtórne drenaże ropni. Niektóre przechodzą wiele operacji, aby usunąć ropnie lub torbiele z dotkniętego obszaru. Zbyt często te operacje nie są w stanie w pełni zwalczyć choroby. 

Jakie są objawy torbieli pilonidalnych?

Objawy torbieli pilonidalnych to:

• ból w miejscu,
• obrzęk, zaczerwienienie,
• odprowadzanie ropy lub krwi z otworu w skórze; może śmierdzieć,
• włosy wystające z torbieli,
• gorączka (niezbyt często).

Jak wygląda leczenie torbieli pilonidalnej?

Sposób leczenia zależy od: stanu miejscowego, ogólnego stanu chorego, współwystępowania innych chorób, a także preferencji chorego oraz umiejętności lekarza i możliwości, jakimi dysponuje. Leczenie przewlekłej torbieli włosowej obejmuje wiele opcji. W przypadku niepowikłanych przewlekłych torbieli pilonidalnych (pojedyncza przetoka okresowo wydzielająca treść, bez ropnia) możliwe jest: leczenie ambulatoryjne – debridement kanału przetoki (pit-picking), oszczędne wycięcie torbieli z nacięcia wykonanego bocznie od linii pośrodkowej z pierwotnym zszyciem rany, wstrzyknięcie fenolu do światła przetoki, lub nacięcie i marsupializacja. W przypadku nawrotowych lub powikłanych torbieli krzyżowych zaleca się doszczętne wycięcie z plastyką miejscową płatem zrotowanym bądź przesuniętym, co umożliwia nie tylko pokrycie ubytku tkanek bez napięcia, lecz także dodatkowo spłyca szparę międzypośladkową, zmniejszając ryzyko nawrotu.

Leczenie nieoperacyjne

Debridement torbieli pilonidalnej
W latach 80. XX wieku Bascom popularyzował metodę miejscowego oczyszczania torbieli włosowych (pit-picking) u pacjentów z niepowikłanymi torbielami. Zabieg polegał na poszerzeniu ujścia zatoki włosowej i wyłyżeczkowanie kanału i torbieli. Wykonany dokładnie przez doświadczonego chirurga umożliwiał wyleczenie do 80% chorych. W świetle badań technika ta sprawdza się jednak najlepiej, zanim dojdzie do powstania ropnia, u pacjentów płci żeńskiej oraz mężczyzn bez nadwagi.

Wstrzyknięcie fenolu

Jamę ropnia oczyszcza się z dostępu przez kanał przetoki, skrupulatnie usuwając włosy i martwe tkanki (należy też bardzo dokładnie ogolić okolicę zatoki), po czym do światła kanału wstrzykuje się 1–2 ml 80% lub 40% roztworu fenolu. W razie konieczności iniekcje należy powtarzać co 4–6 tygodni. Skóra w okolicy torbieli wymaga bardzo starannej ochrony przed działaniem fenolu. Większość chorych przebywa w szpitalu przez jeden dzień z powodu silnego miejscowego odczynu zapalnego. Całkowite zagojenie rany następuje po upływie 1–2 miesięcy, a odsetek wyleczeń po zastosowaniu tej metody wynosi około 70%. Obecnie z uwagi na toksyczne działanie fenolu metoda ta jest coraz mniej chętnie wykorzystywana.
Rzadziej stosowane terapie obejmują: leczenie oparte na ozonoterapii, która utrudnia rozwój bakterii beztlenowych, zwykle znajdujących dobre warunki rozwoju w szczelinie międzypośladkowej. Prędzej czy później jednak konieczne może się okazać zabiegowe usunięcie zawartości torbieli (włosów i złuszczonych nabłonków). Niektórzy z powodzeniem stosują krioterapię, usuwając za pomocą odpowiedniego krioaplikatora zawartość torbieli włosowej.

Leczenie operacyjne

Wycięcie oszczędne
Wycięcie oszczędne można dokonać poprzez nacięcie bocznie od linii pośrodkowej. Po usunięciu torbieli i przetok wycina się ujścia zewnętrzne przetok, pozostawiając je do wyziarninowania. Cięcie boczne zszywa się szwami pierwotnymi. Odsetek wyleczeń po zastosowaniu tej metody wynosi 85%, a jako jej zalety wymienia się niewielką ranę, możliwość wykonania zabiegu w warunkach ambulatoryjnych, brak konieczności częstych zmian opatrunku oraz szybkie gojenie się rany. Ten sposób postępowania jest leczeniem z wyboru w przypadku przewlekłych niepowikłanych torbieli oraz niektórych nawrotowych torbieli zatok włosowych.

Nacięcie i marsupializacja
Nacięcie i marsupializacja to metoda polegająca na otwarciu kanału w linii środkowej i usunięciu łyżeczką martwych tkanek. Tkanki włóknistej kanałów się nie wycina, lecz zszywa ją z brzegami rany, która staje się przez to mniejsza i płytsza niż po rozległym wycięciu (marsupializacja zewnętrzna). Zabieg można wykonać w warunkach ambulatoryjnych. Gojenie trwa zwykle 6 tygodni, a epizody nawrotów należą do rzadkości (4–13% w ciągu długiego okresu obserwacji).

Rozległe wycięcie miejscowe z plastyką miejscową
Rozległe wycięcie miejscowe z plastyką miejscową polega na usunięciu w jednym bloku torbieli i wszystkich kanałów wraz z marginesem prawidłowej tkanki (wynoszącym ok. 5 mm). Cięcie sięga w głąb aż do powięzi krzyżowo-guzicznej, przy czym w kierunku bocznym nie należy przekraczać powięzi pośladkowej. Powstały ubytek można zaopatrzyć na kilka sposobów, które opisano poniżej.

Płat zrotowany Limberga i jego modyfikacje
Przed rozpoczęciem zabiegu należy zaplanować cięcie w formie rombu o kątach odpowiednio 60° i 120°, wraz z przylegającym doń płatem romboidalnym o tych samych wymiarach.
Technika ta jest skuteczna zwłaszcza w przypadku rozległych, rozgałęzionych torbieli, wymagających szerokiego wycięcia.7 Istnieje również kilka modyfikacji tego zabiegu: w zmodyfikowanej technice Dufourmentela płat przesunięty rozrysowywany jest bardziej pionowo, a w modyfikacji zwanej cięciem typu „S” forma romboidalna zmienia się w cięcie w kształcie grubej litery „S”. Oczywiście kształt płata rotowanego również wtedy się zmienia.

Gdzie pójść na konsultację do lekarza zajmującego się torbielami w odbycie?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia zatrudniająca jednych z najlepszych specjalistów zajmujących leczeniem się chorób onkologicznych u dzieci i dorosłych. Wśród nich jest też onkolog dziecięcy czy proktolog zajmujący się nowotworami w odbytu, u których można odbyć konsultację między innymi z torbielą pilonidalną.

W celu umówienia się na konsultację do proktologa lub onkologa dziecięcego skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod nr tel.: +48222902337

Źródła:
mp.pl/chirurgia/proktologia/91711,torbiel-pilonidalna
nowamedycyna.pl/wp-content/uploads/2015/04/nm_2015_024-027.pdf
luriechildrens.org/en/specialties-conditions/pilonidal-cyst/