Wodogłowie u płodu, noworodka i niemowlęcia

Wodogłowie to niebezpieczny stan, który u płodu może doprowadzić do jego obumarcia, a u niemowląt - do zahamowania rozwoju.

Co to jest wodogłowie?

Wodogłowie oznacza nadmierne gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komorowym mózgu. Prawidłowo płyn mózgowo-rdzeniowy jest wytwarzany w splotach naczyniówkowych komór mózgu (w ilości około pół litra płynu na dobę). Krąży on pomiędzy nimi oraz w przestrzeni podpajęczynówkowej mózgu i rdzenia kręgowego, gdzie dostarcza komórkom nerwowym substancji odżywczych, a także chroni mózg przed czynnikami mechanicznymi i utrzymuje prawidłowe ciśnienie wewnątrz czaszki. Gdy spełni swoją rolę, jest wchłaniany do krwi. Wówczas dochodzi do wytworzenia się kolejnej porcji płynu. Jednak gdy równowaga między wytwarzaniem a wchłanianiem płynu zostanie zachwiana (dojdzie do nadmiernego wydzielania płynu mózgowo-rdzeniowego lub niedostatecznej jego resorpcji) albo na drodze krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego pojawi się jakaś przeszkoda, dochodzi do rozwoju wodogłowia. 

Wodogłowie u płodu, noworodka i niemowląt

Wodogłowie u płodu
Jakie są przyczyny wodogłowia u płodu?
Wodogłowie nie jest jednolitą jednostką chorobową, a jedynie objawem patologicznym, powstającym na skutek zaburzenia rόwnowagi między wytwarzaniem a wchłanianiem płynu mόzgowo-rdzeniowego (PMR). Zaburzenie cyrkulacji PMR jest przyczyną wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, co prowadzi do ventrikulomegalii a następnie wystąpienia objawόw wodogłowia u płodu. Znane są trzy patomechanizmy tworzenia się wodogłowia u płodu:

• zaburzenie cyrkulacji PMR w układzie komorowym mόzgu, gdzie do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego dochodzi na skutek ucisku drόg odpływu PMR przez guzy wewnątrzczaszkowe (teratoma, astrocytoma, torbiel splotu naczyniόwkowego);
• nieprawidłowy rozwόj mόzgu, gdzie za powstanie wodogłowia odpowiada nieuporządkowana neurogeneza struktur OUN, ktόra czasami związana jest z rzadkimi wadami genetycznymi: wodogłowie sprzężone z chromosomem X, stenoza akweduktu;
• wewnątrzmaciczne uszkodzenie mόzgu wywołane infekcją (toksoplazmoza, cytomegalia, rόżyczka, świnka, herpes virus), bądź krwawieniem wewnątrzczaszkowym.

Jakie są objawy wodogłowia u płodu?

Wodogłowie u płodu nie daje żadnych zauważalnych objawów. Wykrywane jest w badaniu USG, zauważalne są nieprawidłowości w rozwoju płodu takie jak powiększona główka.

Jak leczy się wodogłowie u płodu?

W trakcie kontrolnych badań USG w ciąży możliwe jest wczesne wykrycie wodogłowia u płodu, co jednocześnie umożliwia leczenie już w łonie matki. Sytuacja ta wymaga chirurgicznej interwencji, która polega na wewnątrzmacicznym założeniu zastawki komorowo-owodniowej. To skuteczny ratunek dla płodu i zapobiega powikłaniom wodogłowia jak zaburzenia budowy czaszki czy zahamowanie rozwoju dziecka.
Leczenie wodogłowia u dzieci nie kończy się jednak na samej operacji założenia zastawki. Życie ze sztuczną przetoką wymaga od dziecka i jego otoczenia przestrzegania pewnych reguł, żeby maluch był bezpieczny. Zarówno rodzina, jak i inne osoby dorosłe z otoczenia dziecka powinny wiedzieć i umieć szybko rozpoznać niepokojące objawy nieprawidłowego działania zastawki. Objawy te mogą do złudzenia przypominać zwykłe przeziębienie czy zatrucie pokarmowe, dlatego konieczna jest wzmożona czujność.

Wodogłowie u noworodka i niemowlęcia
Jakie są przyczyny wodogłowia u noworodka i niemowlęcia?
Wodogłowie u noworodka i niemowlęcia może być spowodowane wieloma czynnikami, jak chociażby:

• wadami cewy nerwowej: rozszczep kręgosłupa, przepuklina mózgowa;
• izolowanym wodogłowiem, jako skutkiem zwężenia wodociągu Sylwiusza odprowadzającego płyn mózgowo-rdzeniowy do rdzenia kręgowego: postuluje się tu infekcje wewnątrzmaciczne, dyskusyjna jest rola stosowania antydepresantów przez matkę w okresie ciąży;
• wodogłowiem związanym z chromosomem X (X-linked hydrocephalus): najczęstsza przyczyna genetyczna wodogłowia, występuje zwężenie wodociągu mózgu, około 50 proc. chłopców rodzi się z przywiedzeniem kciuka, co może nasuwać podejrzenie tego zespołu chorobowego;
• malformacjami centralnego systemu nerwowego:
  
  • malformacje Chiariego I i II,
  • malformacja Dandy-Walker,
  • manifestacja żyły Galena,
• zespołami wrodzonych wad genetycznych;
• infekcjami wewnątrzmacicznymi: różyczka, cytomegalia, toksoplazmoza, kiła, wirus Zika, limfocytowe zapalenie opon i splotów naczyniowych (LCM);
• guzem lub nowotworem splotów naczyniowych.

Jakie są objawy wodogłowia u noworodka i niemowlaka?
Do głównych objawów wodogłowia u niemowląt zalicza się nieproporcjonalny przyrost wielkości czaszki w stosunku do reszty ciała. Szwy czaszkowe rozchodzą się, obserwuje się nabrzmienie żył na głowie i zwrócenie gałek ocznych ku dołowi tak, że nie widać tęczówek. Co więcej, źrenice u niemowląt z wodogłowiem słabiej reagują na światło, a tzw. odruchy niemowlęce są nieprawidłowe. Świadomość niemowląt bywa zaburzona – są one nadmiernie senne lub pobudzone i rozdrażnione. 

Jak leczy się wodogłowie u noworodka i niemowlaka?
Zwykle konieczne jest leczenie operacyjne. Jeśli płyn produkowany jest w nadmiarze, zabieg polega na założeniu zastawki, która umożliwi odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego. Wszczepiona zastawka łączy komorę mózgu z jamą otrzewną (zastawka komorowo-otrzewnowa), w obrębie której płyn mózgowo-rdzeniowy zostaje wchłonięty do krwioobiegu. Jednak taki zabieg niesie za sobą ryzyko powstania powikłań, takich jak zakażenie lub niedrożność zastawki.
Jeżeli krążenie płynu jest utrudnione, np. przez guz mózgu, wykonuje się endoskopową wentrykulostomię, czyli dodatkowy kanał, którym płyn będzie mógł odpływać.
Inne metody leczenia polegają na założeniu drenażu zewnętrznego lub na podskórnym wszczepieniu tzw. zbiornika Rickhama połączonego z układem komorowym.

Jakie mogą być powikłania leczenia wodogłowia?

Zabieg leczenia wodogłowia jest bezpieczny dla dziecka i daje dobre wyniki. Jednak w czasie zakładania zastawki może dojść do kolonizacji niezbyt groźnym gronkowcem. Mnożą się one bardzo powoli i zabezpieczają przed siłami obronnymi organizmu i antybiotykami dzięki produkcji śluzu. U dzieci, nawet po kilku latach od zabiegu, mogą pojawić się gorączka, wymioty, ból głowy i objawy niedrożności zastawki. Niedrożność może mieć też związek ze wzrostem dziecka, gdy cewnik odprowadzający nie sięga już do otrzewnej. Chorzy wymagają okresowych badań sprawdzających usytuowanie cewników i zastawki metodą tomografii komputerowej. 

Gdzie pójść z dzieckiem do neurologa dziecięcego?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia prywatna, gdzie można przyjść na konsultację do lekarza neurologa dziecięcego. Działa w niej Poradnia Neurologii Dziecięcej gdzie leczone są dzieci. Pracują w niej bardzo dobrzy neurolodzy z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu chorób centralnego układu nerwowego i nerwów obwodowych u dorosłych i dzieci.

W celu umówienia się na konsultację u neurologa dziecięcego, skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-nerwowy/wodoglowie-przyczyny-i-objawy-leczenie-wodoglowia-aa-WJdC-WRVk-iqbG.html
drmax.pl/blog-porady/wodoglowie-leczenie-u-dzieci-i-niemowlat/
ournals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45792/32592
wylecz.to/choroby-u-dzieci/wodoglowie-u-dziecka-przyczyny-objawy-rodzaje-leczenie-rokowanie/
kobieta.onet.pl/zdrowie/psychologia/zdrowie-psychiczne/wodoglowie-u-dzieci-niemowlat-i-plodu/89h1dtd
mjakmama24.pl/dziecko/zdrowie/wodoglowie-u-dziecka-przyczyny-objawyleczenie-aa-x7yr-8WKw-14qz.html