Radioterapia nowotworów - przebieg, rodzaje oraz skutki napromieniania

Co to jest radioterapia?

Radioterapia to metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego. Stosowana jest w onkologii w celu leczenia nowotworów oraz łagodzenia bólu związanego z rozsianym procesem nowotworowym.
Radioterapia onkologiczna jest samodzielną podstawową specjalnością lekarską, łączącą się ściśle z onkologią kliniczną i chemioterapią. Planowanie radioterapii wymaga współpracy lekarzy rożnych specjalizacji, oraz pomocy średniego personelu medycznego.

Jaki jest przebieg radioterapii?

Radioterapia jest jedną wśród metod leczenia nowotworów, polegająca na użyciu promieniowania jonizującego, która musi być przeprowadzona w warunkach ambulatoryjnych bądź w szpitalu, w specjalnie przystosowanym do tego celu pomieszczeniu wyposażonym w aparat do radioterapii.
Kiedy wyniki badań pacjenta pozwalają na napromieniowanie, na ciele pacjenta zaznacza się obszary napromieniowania i układa na łóżku w specjalnym pomieszczeniu gdzie jest aparat do radioterapii. Obszary ciała, które mają nie być napromieniowane osłania się, co zapobiega zniszczeniu zdrowych tkanek Następnie na aparacie ustawia się odpowiedni program napromieniowania. Podczas zabiegu niszczone są komórki nowotworowe.
Cały zabieg trwa od 15 do 30 min. z czego samo napromieniowanie trwa kilka minut.

Jakie są rodzaje radioterapii?

Radioterapia nie jest jedną wśród metod leczenia  dla wszystkich schorzeń kwalifikujących się do leczenia tą metodą. Podzielić ją można na kilka rodzajów. 

Podział ze względu na sposób promieniowania

Jednym sposobem na podzielenie radioterapii jest podział za względu na sposób napromieniowania niszczący komórki nowotworowe. W tej kategorii znajdują się:

• brachyterapaia;
• teleradioterapia.

Brachyterapia to wyjątkowa, zabiegowa forma radioterapii polegająca na umieszczaniu źródeł promieniotwórczych w obrębie guza nowotworowego w jego bezpośrednim sąsiedztwie lub w miejscu, z którego został on chirurgicznie usunięty. Tkanka znajdująca się w okolicy wprowadzonego izotopu pierwiastka promieniotwórczego otrzymuje bardzo wysoką dawkę promieniowania, ale wysoki gradient (spadek dawki wprost proporcjonalny do kwadratu odległości od źródła promieniowania) powoduje, że tkanki zdrowe, położone dalej, zostają zaoszczędzone.
Brachyterapia jest stosowana głównie w leczeniu ogniska pierwotnego nowotworu. Może być używana jako samodzielne leczenie radykalne w przypadkach wybranych nowotworów we wczesnym stadium rozwoju lub jako leczenie radykalne skojarzone z teleradioterapią (napromienianiem z pól zewnętrznych) w przypadkach guzów o większym zaawansowaniu. Niejednokrotnie wskazana jest również jako terapia uzupełniająca po zabiegach chirurgicznych w celu zabicia komórek nowotworowych, które mogły pozostać w polu operowanym. Brachyterapia stosowana jest także często jako leczenie paliatywne, które ma na celu ograniczenie objawów wynikających z miejscowego naciekania nowotworu. Unikalne właściwości tej metody pozwalają również na użycie jej jako leczenia radykalnego wznów miejscowych u tych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej wysokie dawki promieniowania metodą teleradioterapii (tzw. brachyterapia ratunkowa).
Teleradioterapia – leczenie z zastosowaniem źródła promieniowania umieszczonego w pewnej odległości od tkanek. Do teleradioterapii stosowane są bardzo nowoczesne, bezpieczne urządzenia do radioterapii. Pozwalają na dokładne zaplanowanie leczenia i skierowanie wiązki promieni na obszar zmieniony chorobowo jednocześnie ograniczając do minimum działanie promieni na zdrowe tkanki. Każdy etap planowania i napromieniania kontrolowany jest przez lekarza, fizyka, technika. W zależności od stanu Pacjenta oraz przebiegu jego leczenia możemy wyróżnić trzy metody stosowania radioterapii:

• teleraradioterapia radykalna: polega ona na napromieniowaniu guza lub jego okolicy w celu jego zniszczenia i wyeliminowania ze zdrowego organizmu;
• teleradioterapia paliatywna: ma na celu łagodzenie bólu związanego z rozprzestrzenianiem się nowotworu;
• teleradioterapia objawowa: ma na celu całkowite lub częściowe wyeliminowanie bólu spowodowanego przerzutami nowotworowymi oraz zahamowanie wzrostu komórek nowotworowych.

Podział ze względu na stan pacjenta

Drugim z kolei podziałem jaki można zastosować to podział ze względu na stan pacjenta. Przy takim podziale radioterapii, w grupie tej znalazły się:

• radioterapia objawowa;
• radioterapia paliatywna;
• radioterapia radykalna.

Radioterapia objawowa to jednorazowe napromienianie, które powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych. Bardzo często jest stosowana przy przerzutach do kości.

Radioterapia paliatywna jest metodą leczenia, której celem jest przyniesienie ulgi choremu, zmniejszenie wielkości pierwotnego lub przerzutowego guza, a także zapobieżenie ewentualnemu dalszemu rozsiewowi i tworzeniu przerzutów. Metoda nie jest obojętna dla zdrowia, tym bardziej że w niektórych przypadkach niezbędne jest stosowanie dużych dawek promieniowania.

Radioterapia radykalna ma na celu wyleczenie pacjenta. Aby ten cel osiągnąć stosuje się tu indywidualny dobór dawki promieniowania, ilości zabiegów oraz łączy się z innymi metodami leczenia.

Podział zależny od używanej energii

Inny podział radioterapii to podział ze względu na stosowaną moc. Wyróżnia się tutaj dwa rodzaje:

• radioterapia powierzchniowa (kilowoltowa);
• radioterapia megawoltowa.

Radioterapia powierzchniowa (kilowoltowa)
Radioterapia powierzchniowa (kilowoltowa) to nisko-energetyczna radioterapia sięgająca jedynie wgłąb skóry. Stanowi ona efektywną, bezbolesną i atrakcyjną ze względów kosmetycznych alternatywę dla zabiegów chirurgicznych w przypadku wybranych nowotworów i pacjentów. W odróżnieniu od zabiegów chirurgicznych nie niszczy zdrowych tkanek.

Radioterapia megawoltowa
Radioterapia megawoltowa charakteryzuje się ostrym odgraniczeniem napromienianych obszarów oraz większą przenikliwością, która pozwala na głębszą penetrację tkanek przy oszczędzaniu skóry i narządów o krytycznej promieniowrażliwości. Terapia megawoltowa wykorzystuje:

• elektrony;
• promieniowanie gama;
• promieniowanie X.

Podział ze względu na rodzaj promieniowania generowanego w aparatach do radioterapii
Aparaty do radioterapii dostępne na rynku wykorzystują różne rodzaje promieniowania. Wynika to z ich zastosowania, tzn. w jakim przypadku klinicznym zostaną użyte.

• promieniowanie pośrednio jonizujące, elektromagnetyczne: X i gamma;
• promieniowanie cząstkowe:
• bezpośrednio jonizujące: elektron, proton, cząstka alfa, ciężkie jony (tlenu, węgla);
• pośrednio jonizujące: neutron.

Jakie są skutki radioterapii?

Radioterapia jest bezbolesna i nie pozostawia radioaktywności chorego, ale może wywołać skutki uboczne. Efekty te zależą od miejsca napromienienia. Najczęściej skutki uboczne występują tylko w miejscach poddanych naświetleniu. Najczęstsze skutki uboczne spowodowane przez radioterapię:

• utrata apetytu i smaku;
• podrażnienie gardła;
• suchość w ustach;
• reakcje skórne;
• nudności;
• utrata włosów;
• zmęczenie.

Gdzie w Warszawie konsultuje doświadczony lekarz radioterapeuta?

Bardzo dobry lekarz radioterapeuta w Warszawie konsultuje  w Onkolmed Lecznica Onkologiczna, w której działa Poradnia Radioterapii.

W celu umówienia się na konsultację u radioterapeuty skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
pl.wikipedia.org/wiki/Radioterapia
zwrotnikraka.pl/brachyterapia-co-to-jest
zdrowie.tvn.pl/a/radioterapia-paliatywna-zastosowanie-i-skutki-uboczne
fundacjaonkologicznanadzieja.org/baza-wiedzy/terapia-leczenie-onkologiczne/radioterapia
klinikaambroziak.pl/oferta/dermatologia-kliniczna/radioterapia-sensus-w-leczeniu-nowotworow/
hematoonkologia.pl/radioterapia/artykul/id/3669-skutki-uboczne-radioterapii