Rak trzonu macicy (endometrium) - przyczyny, objawy, leczenie oraz rokowania

Co to jest rak trzonu macicy (endometrium)?

Rak trzonu macicy (endometrium) - przyczyny, objawy, leczenie oraz rokowania
Rak endometrium (rak błony śluzowej trzonu macicy), to nowotwór złośliwy  żeńskiego układu rozrodczego. Jest drugim po raku szyjki najczęściej wykrywanym nowotworem złośliwym kobiecych płciowych narządów żeńskich. Rak endometrium  najczęściej jest rozpoznawany u kobiet w okresie okołomenopauzalnym, a więc pomiędzy 55. a 64. rokiem życia. Ryzyko zachorowania na ten nowotwór w największym stopniu dotyczy kobiet po menopauzie. 

Jak rozwija się rak endometrium?

Endometrium to  błona śluzowa wyścielająca od wewnątrz trzon macicy. Jej budowa oraz funkcjonowanie podlegają regulacji hormonalnej. Zmiany stężeń hormonów płciowych, towarzyszące kolejnym fazom cyklu miesiączkowego, powodują comiesięczne złuszczanie i  ciągłą przebudowę endometrium.
Rak endometrium rozwija się na skutek niekontrolowanego rozrostu komórek nowotworowych, które  są odporne na biologiczne mechanizmy kontrolne. Potrafią namnażać się w dużym tempie i  naciekać okoliczne tkanki. W bardziej zaawansowanych stadiach rak endometrium może rozsiewać się do innych narządów drogą naczyń chłonnych. Raka endometrium zaliczamy do grupy tak zwanych nowotworów hormonozależnych, ponieważ  rozrost komórek błony śluzowej trzonu macicy pobudzają żeńskie hormony płciowe - estrogeny. Jego rozwój jest ściśle związany z gospodarką estrogenową organizmu kobiety. Ryzyko raka błony śluzowej trzonu macicy rośnie wraz z wiekiem.

Główne przyczyny (czynniki ryzyka) raka trzonu macicy :

• wiek kobiety: ryzyko zachorowania na raka trzonu macicy wzrasta wraz z wiekiem;
• geny: kobiety z zespołem dziedzicznego raka okrężnicy niezwiązanego z polipowatością (zespół Lyncha) mają zwiększone ryzyko wystąpienia raka okrężnicy i raka endometrium;
• wczesna miesiączka i późna menopauza
• większa liczba cykli miesiączkowych u kobiety -zwiększa ryzyko raka endometrium z powodów hormonalnych;
• niepłodność (występowanie cykli bezowulacyjnych);
• brak ciąży;
• występowanie raka trzonu macicy w rodzinie;
• nadwaga i otyłość (zmieniają się stężenia estrogenów);
• przerost endometrium;
• zaburzenia hormonalne spowodowane guzami jajnika;
• ekspozycja na estrogeny (na przykład stosowanie leków hormonalnych zawierających  wyłącznie estrogeny, bez progesteronu);
• zespół policystycznych jajników (wiąże się ze zwiększonym stężeniem estrogenów);
• nadciśnienie tętnicze;
• cukrzyca (zmienia stężenie estrogenów).

Rak endometrium - objawy

Istotną cechą raka błony śluzowej trzonu macicy jest fakt, że ten nowotwór stosunkowo szybko staje się objawowy. Pierwszym i najważniejszym objawem raka endometrium są nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. Zwykle pojawiają się one już we wczesnych fazach rozwoju choroby. Ponieważ najczęściej dotyczy ona pacjentek w wieku pomenopauzalnym, każde krwawienie z dróg rodnych u kobiety, która przestała już miesiączkować, powinno być powodem szybkiego zgłoszenia się do lekarza. W przypadku młodszych pacjentek, objawem alarmującym są krwawienia międzymiesiączkowe. Pozostałe objawy raka endometrium są niespecyficzne i mogą towarzyszyć wielu innym schorzeniom a  należą do nich upławy, bóle podbrzusza oraz ogólne osłabienie.

Diagnostyka raka jajnika

Diagnostyka raka endometrium opiera się na kilku rodzajach badań. Zwykle rozpoczyna się od zebrania dokładnego wywiadu lekarskiego oraz badania ginekologicznego. W niektórych przypadkach w badaniu fizykalnym daje się wyczuć guz nowotworowy w podbrzuszu. Bardzo ważne jest również zbadanie węzłów chłonnych pod kątem cech występowania ewentualnych przerzutów.
Do znacznie dokładniejszych metod oceny endometrium należy ultrasonografia (USG), wykonywana za pomocą specjalnej głowicy przezpochwowej. W tym badaniu lekarz mierzy grubość endometrium, a także poszukuje zmian jego struktury. Jeżeli błona śluzowa macicy jest pogrubiona, lub widoczne są inne nieprawidłowości, konieczna może być diagnostyka histopatologiczna, która polega na pobraniu fragmentów endometrium i ich ocenie mikroskopowej.
Materiał do badania histopatologicznego można uzyskać na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest łyżeczkowanie jamy macicy, czyli pobranie tzw. zeskrobin za pomocą specjalnych narzędzi chirurgicznych. Całość uzyskanych tkanek przesyła się następnie do oceny histopatologicznej. Warto podkreślić, że endometrium ma duży potencjał odnowy i po zabiegu łyżeczkowania goi się samoistnie w ciągu 5 dni.
Innym sposobem pozyskania wycinka endometrium jest biopsja endometrium, czyli celowane pobranie za pomocą specjalnej igły. Aby pobrać wycinek z konkretnego miejsca endometrium, biopsję wykonuje się zwykle podczas zabiegu histeroskopii. Histeroskopia polega na wprowadzeniu wziernika z kamerką do jamy macicy. Oprócz kontroli nad miejscem pobrania wycinka, kamerka umożliwia dokładniejszą ocenę wyglądu endometrium w porównaniu z badaniem USG.
W przypadku rozpoznania raka trzonu macicy wykonuje się dodatkowe badania obrazowe, aby ocenić stopień jego zaawansowania i obecność odległych przerzutów (np. tomografia komputerowa jamy brzusznej i klatki piersiowej).

Metody leczenia raka endometrium

Sposób leczenia raka trzonu macicy jest dobierany indywidualnie w przypadku każdej pacjentki. Najważniejszą metodę stanowi zabieg operacyjnego usunięcia nowotworu, choć jego przeprowadzenie nie zawsze jest możliwe (na przykład u pacjentek w podeszłym wieku, które nie mogą zostać poddane znieczuleniu ogólnemu).
Jeśli natomiast nie ma przeciwwskazań do operacji, przeprowadza się zabieg histerektomii, czyli usunięcia macicy. W zdecydowanej większości przypadków jednocześnie usuwa się również przydatki (jajniki i jajowody).
Z onkologicznego punktu widzenia najważniejsze jest wycięcie nowotworu z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek - daje ono nadzieję, że wszystkie komórki nowotworowe zostały usunięte. Jeżeli nowotwór zajmuje także okoliczne węzły chłonne, przeprowadza się zabieg ich usunięcia czyli zabieg limfadenektomii. Po zabiegu operacyjnym wszystkie wycięte tkanki poddawane są badaniu histopatologicznemu. Jego wynik decyduje o zastosowaniu dodatkowych metod leczenia.
W terapii uzupełniającej stosuje się chemioterapię i/lub  radioterapię.  Z powodu specyficznej lokalizacji raka endometrium, w jego leczeniu bywa stosowany specjalny rodzaj radioterapii - brachyterapia. Istotą brachyterapii jest umieszczenie źródła promieniowania bezpośrednio wewnątrz guza. Dzięki temu możliwa jest ochrona pobliskich narządów (jelito, pęcherz moczowy) przed niszczącym działaniem promieniowania.
Ostatnią z uzupełniających metod leczenia jest hormonoterapia, polegająca na podawaniu pochodnych progesteronu. Hormonoterapię stosuje się również w przypadkach młodych pacjentek z nisko zaawansowanym rakiem endometrium, które pragną zachować płodność.
Rokowanie w raku trzonu macicy jest uzależnione od stopnia zaawansowania. W przypadku nowotworu wykrytego wcześnie i ograniczonego wyłącznie do trzonu macicy, wskaźnik 5-letnich przeżyć osiąga ponad 90 %. Obecność przerzutów w węzłach chłonnych, jak i w narządach odległych pogarsza rokowanie. Z tego powodu bardzo istotna jest znajomość wczesnych objawów raka trzonu macicy oraz szybkie zgłaszanie się do lekarza w przypadku zauważenia niepokojących objawów z dróg rodnych.

Rak endometrium – rokowanie

Dane statystyczne wskazują na 5-letnie przeżycia wśród pacjentek w Polsce na poziomie 75% a w przypadkach szybko wykrytych i mało zaawansowanych zmian, wartości te sięgają nawet do powyżej 90%. Jednakże im bardziej posunięty proces nowotworowy, tym trudniej doprowadzić do całkowitego wyleczenia, a proces terapeutyczny staje się bardziej dokuczliwy i powoduje gorszy standard życia pacjentek.
Profilaktyka oraz kontrolne wizyty u ginekologa, wydają się być zatem kluczem do wczesnego wykrycia raka endometrium i uratowania własnego życia.
Profilaktyka raka endometrium
Najistotniejsze  znaczenie w profilaktyce raka trzonu macicy ma zdrowy styl życia, regularna aktywność fizyczna oraz przestrzeganie zasad zdrowego żywienia.
Zmniejszone ryzyko zachorowania na raka dotyczy również pacjentek zażywających dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne oraz kobiet, które rodziły dzieci.
Duże znaczenie w  profilaktyce raka endometrium mają  badania profilaktyczne oraz regularne kontrole ginekologiczne, pozwalające na ocenę stanu błony śluzowej macicy oraz wczesne namierzenie podejrzanych zmian.  Rokowanie w raku endometrium jest zależne od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili jego rozpoznania. Wiedza o tym, jakie są objawy tego nowotworu może umożliwić odpowiednio wczesne zgłoszenie się na badania ginekologiczne, co pozwala zwiększyć szanse pełnego wyleczenia.

Gdzie się zgłosić?
Na konsultację należy udać się  do poradni ginekologii onkologicznej w Warszawie. W Onkolmed Lecznicy Onkologicznej na Ursynowie  konsultują doświadczeni lekarze ginekolodzy onkolodzy. 

W celu umówienia się na konsultację u ginekologa onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
 https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/rak-endometrium-rak-blo...
https://zdrowie.radiozet.pl/Choroby/Nowotwory/Rak-trzonu-macicy-to-czest...