Oponiaki wewnątrzczaszkowe - diagnostyka, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, leczenie, rokowania

Co to są guzy wewnątrzczaszkowe?

Rozwój choroby nowotworowej jest możliwy w każdym narządzie, także w ośrodkowym układzie nerwowym. Występują dwa szczyty zachorowań pierwszy pojawia się w dzieciństwie (3-10. rok życia), drugi po 60. roku życia.
U dzieci najczęściej występują gwiaździaki móżdżku, rdzeniaki, czaszkogardlki oraz glejaki. U młodszych dorosłych najpowszechniejsze są gwiaździaki rozlane i skąpodrzewiaki. U starszych dorosłych najpowszechniejsze są nowotwory przerzutowe, złośliwe glejaki, oponiaki i gruczolaki przysadki.
Niektóre nowotwory występują częściej u poszczególnych płci, na przykład rdzeniaki występują częściej u mężczyzn, zaś oponiaki u kobiet.

Co to są oponiaki wewnątrzczaszkowe (mózgu)?

Oponiaki najczęściej występują u pacjentów pomiędzy 40. a 70. rokiem życia, dwa razy częściej te guzy mózgu występują u kobiet. W wieku średnim ten stosunek sięga nawet 3:1, a w przypadku oponiaków kanału kręgowego nawet 6:1. Częstsze występowanie oponiaków u kobiet sugerować mogłoby wpływ hormonów płciowych na rozwój guza.
Oponiaki to nowotwory mózgu bardzo rzadko występujące u dzieci (1,5 procenta wszystkich przypadków). Oponiaki lokalizują się głównie w okolicy sierpa mózgu (wypustki opony twardej przebiegającej w płaszczyźnie pionowej), okolicy kości klinowej i siodła tureckiego.
Do czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na oponiaka należą geny i napromieniowanie. Istnieją podejrzenia, że wpływać na pojawienie się oponiaków mogą hormony i infekcje wirusowe, ale jak na razie nie udało się tego potwierdzić.

Jak diagnozuje się oponiaki mózgu?

Oponiaki mózgu są często diagnozowane przypadkiem podczas badań wykonywanych z zupełnie innej przyczyny lub z powodu niepokojących objawów dotyczących głowy/mózgu.
Badanie, jakie wykonuje się pod kątem guzów mózgu, to: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny głowy. EEG, RTG, angiografia, badania krwi. 

Czym charakteryzują się oponiaki w badaniach tomografi komputerowej i rezonansu magnetycznego?

Oponiaki (meningioma) to najczęściej spotykane niezłośliwe guzy wewnątrzczaszkowe wywodzące się z komórek pajęczynówki — meningotelium. Częściej występują u kobiet (hormonalna etiopatogeneza oponiaków) między 40. a 60. rokiem życia. Guzy te rosną ekspansywnie; najczęściej są szeroko związane z oponą twardą. Często przerastają oponę twardą i położoną w sąsiedztwie zatokę żylną (istotny jest stosunek oponiaka do zatok żylnych, zwłaszcza do zatoki strzałkowej górnej i zatok żylnych tylnej jamy), a także okostną i śródkoście kości sklepienia czaszki.
Oponiak jest widoczny w TK jako jednolita, hiperdensyjna zmiana ogniskowa, co jest uwarunkowane obniżoną zawartością wody w macierzy guza, bogatym unaczynieniem i/lub obecnością mikroskopijnych zwapnień; rzadziej występuje jako guz częściowo lub całkowicie izodensyjny. Oponiaki mogą być częściowo lub całkowicie zwapniałe. Są to dobrze ograniczone guzy o różnorodnym kształcie (okrągłe, policykliczne płatowe lub płaszczyznowe — en plaque), a po podaniu środka kontrastowego ulegają intensywnemu wzmocnieniu. Rzadko przechodzą w postać złośliwą. Oponiaki anaplastyczne mają postać niewyraźnie ograniczonych ognisk o niejednorodnym wzmocnieniu kontrastowym, ze względu na obecność nacieku miąższowego i stref odpowiadających martwicy. Obrzęk okołoguzowy jest zazwyczaj silnie wyrażony.
W badaniu MR w obrazach T1 -zależnych oponiaki zazwyczaj charakteryzują się nieco niższym sygnałem niż tkanka mózgu, natomiast w obrazach T2 -zależnych są hiperintensywne, o niejednorodnym sygnale, rzadziej zaś hipointensywne, co wiąże się z obecnością drobnych zwapnień (zwłaszcza w oponiakach piaszczakowatych). Oponiaki ulegają silnemu wzmocnieniu po podaniu Gd-DTPA; częstym objawem jest zakontrastowanie przylegającej do guza nacieczonej opony (tail sign).

Jak można wyleczyć oponiaki?

W większości przypadków wystarczającym leczeniem oponiaka jest operacja. Zabieg polega na usunięciu guza wraz z przyczepem i zajętą przez nowotwór kością. Alternatywą jest użycie noża gamma – metody laserowej, dzięki której możliwe jest zniszczenie tkanek guza. Rekonwalescencja po operacji oponiaka przebiega szybko i sprawnie, a chory szybko wraca do pełni sił. Niektóre małe oponiaki zostawia się i rezygnuje z leczenia chirurgicznego. Zmiany należy jednak obserwować przez kilka lat od ich rozpoznania, ponieważ istnieją przypadki złośliwienia oponiaka, choć zdarza się to niezmiernie rzadko.
Co ważne, w przypadku wystąpienia objawów neurologicznych można odstąpić od doszczętnej operacji chirurgicznej i uzupełniająco zastosować radioterapię. Wskazaniem do zastosowania promieniowania są również oponiaki złośliwe, atypowe.

Jakie są rokowania w leczeniu oponiaków?

Tylko 20 proc. zmian nawraca w ciągu 20 lat od zakończenia leczenia oponiaka. Najważniejszym warunkiem skuteczności terapii jest jej doszczętność, a wznowy powstają w wyniku pozostawienia komórek nowotworowych, które zaczynają po jakimś czasie odrastać.
Po zastosowanym leczeniu należy poddawać się regularnym badaniom kontrolnym, obejmującym badania obrazowe do 10 lat od rozpoznania, przeważnie co 2–3 lata. Złośliwienie zmian jest wyjątkowo rzadkie, ale w takim przypadku kontrole powinny być przeprowadzane częściej.
Oponiaka należy różnicować z przerzutami innych nowotworów do mózgowia, które są również częste i wymagają innego leczenia.

Gdzie pójść na konsultację do neurochirurga?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, w której działa Poradnia Neurochirurgii Ogólnej i Onkologicznej. Przyjmują w niej bardzo dobrzy lekarze z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, kręgosłupa i nerwów obwodowych.
Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, do której warto przyjść na konsultację do neurochirurga.

W celu umówienia się na konsultację u neurochirurga skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/download/20111/15814
https://www.echirurgia.pl/neurochirurgia/guzy_srodczaszkowe.htm
https://www.hellozdrowie.pl/oponiak-czy-jest-grozny-objawy-leczenie-oraz...
https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/oponiaki-lagodne-guzy-m...
https://zdrowie.radiozet.pl/Choroby/Nowotwory/Oponiak-mozgu-przyczyny-ob...