Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego - badania i leczenie

Co to są nowotwory ośrodkowego układu nerwowego?

Nowotwory centralnego układu nerwowego to nowotwory, które atakują mózg i rdzeń kręgowy, a więc zasadniczą część układu nerwowego. W Polsce co roku rozpoznaje się około 2700 pierwotnych nowotworów OUN, z czego umiera około 2300 chorych. Tym samym znajdują się one w pierwszej dziesiątce najczęstszych nowotworów doprowadzających do śmierci.
Nowotwory centralnego układu nerwowego to nowotwory, które atakują zasadniczą część układu nerwowego - mózg i rdzeń kręgowy. Według Krajowego Rejestru Nowotworów Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie, nowotwory mózgu stanowią  2 proc. zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce. Należą one do jednych z częstszych nowotworów wieku dziecięcego – stanowią ponad 15 proc. zachorowań u osób poniżej 19. roku życia. Jednak najwięcej zachorowań notuje się między 50. a 64. rokiem życia.

Jak rozpoznaje się nowotwory ośrodkowego układu nerwowego?

Nowotwory mózgu i ośrodkowego układu nerwowego to ponad dwadzieścia różnych jednostek nowotworowych, różniących się między sobą miejscem występowania, objawami oraz cechami szczególnymi. Z uwagi na ten fakt, uznaje się, że podstawą do rozpoznania guzów mózgu jest badanie histologiczne – nie wyklucza się jednak także badania cytologicznego płynu mózgowo-rdzeniowego, które pozwala na doprecyzowanie diagnozy.[3]
W kwestii badań podmiotowych i przedmiotowych do diagnostyki nowotworów mózgu podchodzi się w sposób podobny, co do innych nowotworów – charakterystyczny w tym przypadku pozostaje wywiad z chorym i członkami jego rodziny, badania ogólne, w tym neurologiczne, ocena stanu sprawności wg. ogólnie przyjętych skali.
Badania obrazowe to z kolei rezonans magnetyczny, który dostarcza wielu cennych informacji na temat zróżnicowanych rodzajów guzów mózgu, tomografia komputerowa, należąca do podstawowych badań mających na celu między innymi poszukiwanie przerzutów, a także angiografię.
Oprócz tego wykonuje się także badania dodatkowe, mające na celu uzupełnić dane posiadane przez lekarzy pozyskane na podstawie wymienionych wcześniej sposobów. Do badań uzupełniających należą między innymi audiometria, badania okulistyczne i słuchowe czy ultrasonografia.
Wyżej wymienione metody pozwalają w pewny sposób określić nie tylko fakt wystąpienia, ale także rodzaj nowotworu mózgu.

Jakie ma zastosowanie tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny w diagnostyce nowotworów ośrodkowego układu nerwowego?

Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) oraz metody izotopowe — tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT) oraz pozytronowa tomografia emisyjna (PET) zmieniły możliwości rozpoznawania i różnicowania guzów ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Metody te charakteryzują się wysoką rozdzielczością liniową i kontrastową, zdolnością oceny charakteru tkanki (wysoka specyfika tkankowa), jej unaczynienia, metabolizmu oraz innych cech złośliwości. Szczególnie ważną rolę w diagnostyce neuroonkologicznej odgrywa PET — technika umożliwiająca śledzenie aktywności metabolicznej tkanek, perfuzji oraz badanie układów receptorowych. W precyzyjnej diagnostyce obrazowej wykorzystuje się techniki strukturalne i funkcjonalne, co w znacznym stopniu decyduje o wczesnym rozpoznaniu oraz umożliwia planowanie i monitorowanie leczenia. Podstawowe kryteria diagnostyczne i prognostyczne w neuroonkologii to obraz histopatologiczny, cytogenetyka, aktywność proliferacyjna i przebieg kliniczny.
Do cech nowotworu wskazujących na złośliwość guza należą: polimorfizm i atypia komórek, wysoka aktywność mitotyczna, duża gęstość komórek w tkance guza, zaburzenie architektury tkankowej, naciekający typ rozrostu, obecność ognisk martwicy, rozrost naczyń krwionośnych (neoangiogeneza). Niemal wszystkie wymienione cechy stały się możliwe do interpretacji dzięki współczesnym metodom neuroobrazowym, zazwyczaj przy zastosowaniu kilku technik, chociaż wyjątek stanowi rezonans magnetyczny, którego możliwości są najbardziej uniwersalne i obejmują zarówno ocenę struktury oraz funkcji, jak i zmian na poziomie komórkowym (w niedalekiej przyszłości także genetycznym).
Nowotwory wewnątrzczaszkowe i wewnątrzkanałowe, rosnąc w — ograniczonych strukturami kostnymi — jamie czaszki i kanale kręgowym, oddziałują bezpośrednio na struktury mózgowia i rdzenia, doprowadzając do zmian wtórnych. Guzy kanału kręgowego powodują także szybkie i nieodwracalne wystąpienie zmian wtórnych, jeżeli odpowiednio wczesna diagnostyka i leczenie spowodują odbarczenie rdzenia.

Jak leczy się nowotwory ośrodkowego układu nerwowego?

Leczenie chirurgiczne

Podstawową metodą leczenia guzów mózgu jest leczenie chirurgiczne. Zabieg ten może polegać na całkowitej resekcji guza , częściowej (subtotalnej) resekcji lub jedynie może ograniczyć się do pobrania materiały tkankowego w celu weryfikacji histologicznej guza (guzy obszarów centralnego, kory ruchowej lub ośrodków wzroku) drogą biopsji otwartej lub biopsji stereotaktycznej.
Celem leczenia chirurgicznego jest maksymalna resekcja guza przy minimalnym uszkodzeniu ważnych pod względem życiowym struktur mózgu (zminimalizowanie ubytków neurologicznych), uzyskanie rozpoznania histologicznego. Resekcja może mieć charakter radykalny, całkowity (nowotwory o niskiej złośliwości), może redukować masę guza (resekcja subtotalna), może być to resekcja częściowa lub polegać na biopsji guza/ biopsja stereotaktyczna. U chory z wodogłowiem wewnętrznym wymaga przywrócenie przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez wszczepienie zastawki komorowo-przedsionkowej lub komorowo-otrzewnowej , co poprawia stan neurologiczny i jakości życia.

Radioterapia

Leczenie promieniowaniem jonizującym może mieć znaczenie radykalne i paliatywne. Radioterapię można przeprowadzić jako uzupełnienie zabiegu operacyjnego (radioterapia pooperacyjna). Rzadko samodzielna radioterapia prowadzi do trwałego wyleczenia guzów mózgu. Zakres radioterapii bywa różny w zależności od biologii schorzenia nowotworowego- może obejmować jedynie loże po usuniętym guzie (glejaki), jak i cały mózg (przerzuty do mózgu) lub całą oś mózgowo-rdzeniowa.
Techniki radioterapii stosowane w leczeniu guzów mózgu to teleterapia (napromienianie wiązką zewnętrzną)- leczenie radykalne dawka frakcyjna 1,8-2 Gy raz dziennie, do Dc 50-60 Gy; leczenie paliatywne- w 5 lub 10 frakcjach 20 lub 30 Gy, 20 x 2,5 Gy, planowanie leczenia w oparciu o obrazy TK, MRI (radioterapia konformalna) lub w oparciu o obraz retngenowski (planowanie 2D). Technika radiochirugii stereotaktycznej (SRCH) i stereotaktyczna radioterapia frakcjonowana polegają na napromienianiu małej objętości (śr. 3-3,5 cm) dawkę adekwatną z teleterapii lub wyższą (12-25 Gy lub dfr 5-7 Gy). Technika brachterapii to leczenie izotopami promieniotwórczymi w postaci implantacja na stałe lub wprowadzenie izotopu przy użyciu techniki afterloading (HDR- Ir 192 lub LDR- J 125).

Chemioterapia

Rola chemioterapii w leczeniu guzów mózgu jest kontrowersyjna. Wskazania do leczenia systemowego istnieją w nielicznych nowotworach tj. gwiaździaki, skąpodrzewiaki, rdzeniak płodowy, przerzuty do mózgu.
Problemem ograniczającym stosowanie chemioterapii jest ograniczenie przenikania cytostatyków przez barierę krew- mózg, jak i pierwotnej ograniczonej chemiowrażliwości, interakcje chemioterapeutykow z niektórymi lekami (p-drgawkowymi).
Najwyższa aktywność cechuje pochodne nitrozomocznika (karmustyna, lomustyna, nimustyna, prokarbazyna), temozolomid,.cisplatyna, winkrystyna, pochodne kamptotecyny (irynotekan, topotekan).
W niektórych sytuacjach stosuje się chemioterapię miejscową- doguzowa, dokanałowa, dotętnicza, ale metody te mają znaczenie eksperymentalne.
U chorych z glejakami złośliwymi leczenie chemioterapią (Temozolomid) wydłuża przeżycia całkowite- przeżycia w glejakach 1-roczne z 40% do 46%, a przeżycia 2-letnie 10,4% vs 26,5%.
U każdego chorego w różnych etapach choroby i leczenia zachodzi konieczność prowadzenia leczenia p/obrzękowego najczęściej w postaci hormonów kory nadnerczy (sterydyterapia).

Gdzie pójść na konsultację do neurochirurga?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, w której działa Poradnia Neurochirurgii Ogólnej i Onkologicznej. Przyjmują w niej bardzo dobrzy lekarze z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, kręgosłupa i nerwów obwodowych.
Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, do której warto przyjść na konsultację do neurochirurga.

W celu umówienia się na konsultację u neurochirurga skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +4822902337

Źródła:
journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/download/20111/15814 
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/nowotwory-centralnego-ukladu-nerwowego-oun-aa-KgVY-i89H-v2LS.html
medistuff.pl/nowotwory-mozgu-i-osrodkowego-ukladu-nerwowego/
doctormed.pl/info/onkologia/nowotwory-centralnego-ukladu-nerwowego/