Białaczka ostra i przewlekła - objawy i leczenie

Nowotwory hematologiczne stanowią mocno zróżnicowaną grupę schorzeń, które wywodzą się z różnych komórek szpiku kostnego – białych krwinek ( w takim przypadku mówimy o nowotworach układu krwiotwórczego – „białaczki”) lub wywodzą się z komórek układu limfatycznego takich jak Limfocyty B, limfocyty T i TK (w tym przypadku mamy do czynienia z nowotworami układu limfatycznego „chłoniaki”). Szacuje się, że rocznie w Polsce na nowotwory hematologiczne zapada około 10 000 osób.
Białaczka ostra i przewlekła – rak krwi
Białaczka (leukemia) jest chorobą narządów krwiotwórczych, która charakteryzuje się nadmiernym i nieprawidłowym rozrostem układu białokrwinkowego i pojawieniem się we krwi obwodowej dużej ilości niedojrzałych krwinek białych. Nazwa historyczna wywodzi się od białawego koloru próbki krwi pacjenta chorego na ostrą białaczkę. Białaczka charakteryzuje się bowiem ilościowymi i jakościowymi zmianami białych krwinek we krwi, w szpiku oraz w narządach wewnętrznych (śledziona, węzły chłonne) i występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet w proporcji 3:2. Białaczki stanowią 2,5% wszystkich nowotworów złośliwych. Na przestrzeni ostatnich 30 lat liczba nowych przypadków białaczek wyraźnie się zwiększyła. Białaczki dzieli się ogólnie na ostre i przewlekłe, w ramach których wyróżnia się 4 główne typy:

• ostra białaczka szpikowa (AML),
• przewlekła białaczka szpikowa (CML),
• ostra białaczka limfoblastyczna (ALL),
• przewlekła białaczka limfocytowa (CLL).

Najczęstszym typem białaczki jest przewlekła białaczka limfocytowa. Białaczki szpikowe oraz przewlekła białaczka limfocytowa są typowymi nowotworami wieku dorosłego. Ostra białaczka limfoblastyczna ALL jest natomiast najczęstszym nowotworem złośliwym u osób poniżej 20 roku życia.

Białaczka – jakie są przyczyny i jak wygląda leczenie białaczek?

Pochodzenie białaczek nie jest wyjaśnione, natomiast do uznanych czynników ryzyka, które sprzyjając zachorowaniu na białaczki należą:

• nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące (z wyjątkiem CLL),
• związki chemiczne (pestycydy, herbicydy, insektycydy, rozpuszczalniki),
• palenie tytoniu (tylko AML) – cytostatyki (tylko AML),
• długotrwała immunosupresja po przeszczepieniu narządu,
• choroby genetyczne (tylko AML i ALL) np. zespół Blooma, zespół Downa,
• onkogenne retrowirusy HTLV-1, HTLV-2.

Do najczęstszych symptomów klinicznych i objawów występujących w przypadku białaczki należą:

• gorączka,
• męczliwość,
• zmiany w jamie ustnej i w gardle,
• krwawienie,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• powiększenie śledziony,
• zaburzeni neurologiczne.

Morfologia krwi obwodowej ma istotne znaczenie w rozpoznawaniu nowotworów hematologicznych. W przypadku niepokojących objawów mogących sugerować chorobę krwi należy wykonać badania krwi. Na podstawie oceny liczby erytrocytów, płytek krwi i leukocytów oraz analizy wzoru odsetkowego (rozmazu) krwinek białych można postawić diagnozę.
niedokrwistość – najczęściej ma charakter normocytowy, co wynika z nacieku szpiku przez komórki nowotworowe lub jest to niedokrwistość chorób przewlekłych
leukopenia i małopłytkowość, które wynikają z zajęcia szpiku
leukocytoza – jest charakterystycznym objawem białaczek. O tym czy leukocytoza ma charakter „odczynowy” czy jest wynikiem białaczki, decyduje rozmaz krwinek białych.
nadpłytkowość i nadokrwistość – są konsekwencją etiopatogenezy przewlekłej białaczki szpikowej, dlatego czasem mogą stanowić jeden z objawów choroby
Zdarza się, że samo badania krwi, a nawet szpiku w warunkach ambulatoryjnych może być niecharakterystyczne. Z tych powodów zaleca się jak najszybsze skierowanie chorego do ośrodka wysokospecjalistycznego. Obok badań krwi wykonuje się zdjęcie RTG klatki piersiowej oraz USG jamy brzusznej. Diagnostyka wykonywana w ośrodku wysokospecjalistycznym polega na pobraniu od chorego szpiku z mostka lub biodra.

Jak jest leczona białaczka ostra?

Ostre białaczki szpikowe to grupa zróżnicowanych chorób nowotworowych krwi o ostrym przebiegu, gdzie śmierć bez leczenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni od rozpoznania. W ostrych białaczkach dochodzi do nadprodukcji komórek, zahamowania ich dojrzewania i różnicowania.  Chorzy zgłaszają się do lekarza najczęściej w wyniku objawów ogólnych, takich jak gorączka, osłabienie, ból kości i stawów, objawy zapalenia płuc, skaza krwotoczna. Ważnym objawem białaczki ostrej jest wrzodziejące zapalenie jamy ustnej i gardła. Wątroba, śledziona i węzły chłonne są powiększone. Liczba białych krwinek we krwi wynosi średnio 15 000 – 30 000/mm sześcienny. W pierwszej kolejności wykonuje się badanie morfologiczne krwi obwodowej z rozmazem. Ostre białaczki bez leczenia prowadzą do śmierci chorego w szybkim czasie.
Pewien postęp w leczeniu dokonał się w ostatnim 30-leciu, gdy podjęto próby leczenia ostrej białaczki za pomocą polichemioterapii, czyli stosowania w sposób połączony kilku cytostatyków. Obecnie do remisji dochodzi u blisko 80% chorych na ostre białaczki. Remisja nie oznacza całkowitego wyleczenia, lecz ustąpienie objawów choroby. U pewnej grupy chorych udaje się jednak doprowadzić za pomocą polichemioterapii do całkowitego wyleczenia. Wyniki terapii u dzieci są jeszcze lepsze. U chorych obciążonych dużym ryzykiem nawrotu w dobrym stanie ogólnym i mających dawcę uzasadnione jest alogeniczne przeszczepienie komórek krwiotwórczych lub jeśli nie ma dawcy – autologiczny przeszczep komórek krwiotwórczych pobranych ze szpiku lub z krwi obwodowej chorego. Przeszczepienie komórek znacząco zwiększa szanse chorego na wyleczenie. W badaniach klinicznych znajduje się wiele nowych preparatów, co w niedalekiej przyszłości może zaowocować nowym podejściem do terapii ostrych białaczek.
Białaczka przewlekła
W przypadku białaczek przewlekłych wyróżnia się białaczkę szpikową i białaczkę limfatyczną. Obie choroby znacznie się różnią i wymagają innego leczenia. W przypadku obu jednostek chorobowych najczęstszym objawem jest nieprawidłowy wynik morfologii krwi obwodowej, w którym pojawia się zwiększona liczba białych krwinek (leukocytoza). Mogą również wystąpić objawy niecharakterystyczne takie jak przewlekła gorączka o nieznanym pochodzeniu, potliwość w nocy, osłabienie, męczliwość, spadek wydolności fizycznej, powiększenie śledziony i uczucie pełności w jamie brzusznej, powiększone węzły chłonne oraz bóle kości i stawów. Jeszcze do niedawna znaczna część pacjentów cierpiących na przewlekłą białaczkę rokowała bardzo źle. Obecnie nawet wysoko złośliwe postacie białaczki mogą być poddawane skutecznemu leczeniu, które owocuje wieloletnimi przeżyciami.   W przypadku przewlekłej białaczki szpikowej CML przełomem było wprowadzenie imatinibu, który stanowi podstawę leczenia pierwszej linii. Przed erą imatinibu leczeniem pierwszego rzutu było alloSCT. Postępowanie terapeutyczne w przewlekłej białaczce limfocytowej CLL przeszło długą ewolucję: od uważnej obserwacji poprzez zastosowanie chlorambucilu i analogów puryn do skojarzonej chemioterapii z przeciwcipreparatówałami monoklonalnymi (rituximab, alemtuzumab) i przeszczepiania KKM autologicznych i allogenicznych. Obecnie w próbach klinicznych dotyczących CLL badana jest spora grupa nowych .

Gdzie do specjalisty hematologa?

Jest wielu specjalistów hematologów. My polecamy Poradnię Hematologii Ogólnej i Onkologicznej w Warszawie w przychodni Onkolmed Lecznica Onkologiczna.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa, hematologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Szanowni Pacjenci,

Przed zapisem do lekarza specjalisty bardzo prosimy o dokładne zapoznanie się z zakresem działalności danego lekarza (każdy lekarz specjalista leczy inną część ciała). W przypadku problemu z wyborem właściwego specjalisty, prosimy o kontakt z Recepcją Onkolmed. Chętnie służymy pomocą. W celu prawidłowego zapisu do specjalisty, przeprowadzamy wywiad z Pacjentem. Mając tę wiedzę łatwiej jest nam zaoferować konkretną pomoc i wybór odpowiedniego lekarza.

Ze względu na długą listę oczekujących w przypadku rezygnacji z wizyty prosimy o wcześniejsze jej odwołanie. 

Szanujmy się wzajemnie.