Białaczka u dziecka - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest białaczka?

Białaczka to choroba, która powoduje zmiany we krwi. W szpiku kostnym powstają trzy podstawowe elementy krwi: czerwone krwinki, które przenoszą tlen i dwutlenek węgla, białe krwinki, odpowiedzialne za obronę przed infekcjami, i płytki krwi, które umożliwiają jej krzepnięcie. W organizmie osoby chorej na białaczkę dochodzi do nie kontrolowanego namnażania się w szpiku kostnym patologicznie zmienionych niedojrzałych komórek. Zachowują się one podobnie jak chwasty w ogrodzie: nie pozwalają się rozwijać zdrowym krwinkom. W końcu szpik kostny jest przepełniony i te nieprawidłowe komórki, zwane blastami, dostają się do obiegu krwi, a wraz z nią - do różnych narządów: wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, płynu mózgowo-rdzeniowego, nerek, gonad.
Są różne rodzaje białaczki. U dzieci najczęściej zdarza się ostra białaczka limfoblastyczna. Rzadsze odmiany to ostra białaczka szpikowa i przewlekła białaczka szpikowa.

Białaczka u dziecka - jakie są przyczyny białaczki u dzieci?

Wbrew popularnej opinii choroba ta wcale nie jest dziś bardziej powszechna niż kilkadziesiąt lat temu. Niezwykle trudno jest określić, co tak naprawdę ją wywołuje. Stwierdzono, że u dzieci czynniki genetyczne odgrywają istotniejszą rolę niż u dorosłych. Wiadomo jednak, że nowotwór krwi u kolejnego dziecka w rodzinie zdarza się niezwykle rzadko, zaś wyniki prowadzonych niedawno badań pokazują, że dzieci osób, które przeszły białaczkę, nie dziedziczą tej choroby.
Przyczyn białaczki próbowano się również doszukiwać w najróżniejszych czynnikach środowiskowych. Niektórzy naukowcy twierdzili, że jej rozwojowi sprzyjają wirusy, obecność chemikaliów (np. benzenu), promieniowanie, bliskość przewodów wysokiego napięcia, a nawet jedzenie hot dogów. Choroba ta występuje jednak dość rzadko i wszelkie próby uogólnień najczęściej mają niewiele wspólnego z rzeczywistością. Na przykład badania przeprowadzone w Szwecji w rejonach skażonych substancjami promieniotwórczymi po katastrofie w Czarnobylu nie wykazały dotychczas szczególnego wzrostu zachorowań na białaczkę.
Naukowcy wciąż starają się znaleźć przyczynę białaczki lub czynniki jej sprzyjające. W Polsce wszelkie informacje na temat dzieci chorych na nowotwór krwi zbiera i analizuje Grupa Pediatryczna do Spraw Leczenia Białaczek i Chłoniaków.

Białaczka u dziecka – jakie są objawy białaczki u dzieci?

Objawy białaczki najczęściej są bardzo niespecyficzne, tzn. są wspólne dla wielu różnych chorób. Należą do nich:

• osłabienie, apatia, nadmierna senność, bladość skóry, które wynikają ze zmniejszonej liczby czerwonych krwinek,
• gorączka o niewyjaśnionej przyczynie,
• wybroczyny na skórze i śluzówkach jamy ustnej, łatwe siniaczenie się, krwawienia spowodowane obniżeniem się poziomu płytek krwi,
• bóle kostne, które są objawem zdominowania szpiku kostnego przez komórki nowotworowe i nacieczenie okostnej. Najczęściej pojawiają w nocy, w łóżku, po rozgrzaniu kończyny, nie mają
• związku z urazem,
• nawracające infekcje np. zapalenie gardła, ucha czy płuc. Wynikają one z niesprawnego systemu odpornościowego i powinny zaalarmować gdy przedłużające się leczenie antybiotykami
• nie przynosi poprawy,
• powiększenie węzłów chłonnych w różnych lokalizacjach,
• ból brzucha spowodowany guzem w jamie brzusznej,
• bóle głowy, wymioty będące objawem zajęcia mózgu przez nowotwór,
• powiększenie jąder.

Białaczka u dziecka – jak przebiega leczenie białaczki u dzieci?

Chemioterapia wstępna
Głównym celem leczenia białaczki jest przywrócenie właściwego działania szpiku, a dzięki temu - prawidłowej morfologii krwi. Osiąga się to głównie dzięki chemioterapii. Leki są podawane w formie tabletek lub dożylnie. Mają one zniszczyć większość lub wszystkie zmienione chorobowo białe krwinki.
Chemioterapia wstępna (lub inaczej indukcyjna) oznacza, że dziecko otrzymuje kombinację różnych leków. Ich wybór zależy od rodzaju białaczki. Po fazie wstępnej leczenia, kiedy większość zmienionych komórek jest zlikwidowana, najczęściej białaczka przechodzi w stan bezobjawowy, co oznacza remisję choroby. Morfologia krwi powraca wtedy do normy, jednak białaczka wymaga dalszego leczenia tak, aby nie nawróciła.

Chemioterapia dokanałowa
Leki stosowane w chemioterapii mogą być też wstrzykiwane bezpośrednio dopłynu mózgowo-rdzeniowego otaczającego rdzeń kręgowy. Taka chemioterapia jest stosowana, jeśli komórki rakowe rozprzestrzeniają się do rdzenia kręgowego lub mózgu albo też ocenia się, że ryzyko takiej lokalizacji białaczki jest duże. Jednak jest pewne ryzyko, że takie leczenie wywoła działania niepożądane.

Radioterapia
Podstawowym sposobem leczenia białaczki u dziecka jest chemioterapia. Czasami jednak białaczka może wymagać naświetlania promieniowaniem jonizującym, czyli radioterapii. Stosuje się je najczęściej w przypadku, gdy komórki rakowe rozprzestrzeniły się do płynu mózgowo-rdzeniowego, a czasami też, gdy białaczka przyjmuje formę zlokalizowaną tj. guza, zwłaszcza w połączeniu z chemioterapią. Dzięki naświetlaniu, komórki rakowe są niszczone w innym mechanizmie, niż czyni to chemioterapia.

Dalsze leczenie chemioterapią
Dalsze leczenie białaczki u dziecka, tak zwana chemioterapia konsolidacyjna, wymaga nieco innego zestawu leków niż przy terapii wstępnej. Ich wybór zależy od rodzaju białaczki i jej odpowiedzi na wcześniejsze leczenie. Leczenie jest skupione na zniszczeniu pozostałych zmienionych chorobowo komórek. Jest to ważna część terapii i może trwać kilka miesięcy po pierwszej chemioterapii. Ma to na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu, a często także wyleczenie chorego.

Przeszczep szpiku
Przeszczepienie szpiku kostnego jest niezbędne, jeżeli:

• wystąpił nawrót choroby,
• ocenia się, że ryzyko wystąpienia nawrotu jest bardzo wysokie,
• chemioterapia i radioterapia nie są w stanie zahamować postępu choroby.

Zabieg przeszczepienia szpiku kostnego polega na wszczepieniu dziecku zdrowych krwiotwórczych komórek macierzystych pobranych od dawcy (przeszczepienie alogenicznych komórek krwiotwórczych), od dziecka sprzed terapii (bardzo rzadko, tzw. przeszczepienie autologicznych komórek krwiotwórczych) lub z krwi pępowinowej noworodka niespokrewnionego z chorym. Przeszczepiane poprzedzone jest zastosowaniem silnej chemioterapii i ew. radioterapii, umożliwia zniszczenie choroby i odbudowanie zdrowego szpiku kostnego.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa dziecięcego, hematologa, chemioterapię skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337