Guzy siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej - epidemiologia i leczenie

Co to jest siodło tureckie?

Siodło tureckie (łac. sella turcica) jest to środkowy odcinek górnej powierzchni trzonu kości klinowej. Przed nim znajduje się mały guzek siodła (łac. tuberculum sellae). Położone jest w środkowej części podstawy czaszki. W lekkim wgłębieniu na siodle, w tzw. dole przysadki, znajduje się ważny organ - przysadka mózgowa. Ten fragment kości klinowej przypomina nieco wyglądem siodło tureckie, stąd nazwa. Chroni przysadkę mózgową z trzech stron. Od góry natomiast przysadka mózgowa jest przykryta tkanką łączną o nazwie przepona siodła tureckiego. Sam gruczoł leży otoczony płynem mózgowo-rdzeniowym i jest przytrzymywany przez przeponę. Choroby związane z siodłem tureckim noszą nazwę zespołu pustego siodła.
Kość klinowa jest to jedna z kości czaszki. Ma do spełnienia wiele ważnych funkcji. To wewnątrz kości klinowej mieszczą się zatoki. Ponadto kość klinowa chroni newralgiczne części mózgu. Składa się z trzech części: trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych. Dół przysadki mózgowej i siodło tureckie znajdują się na górnej powierzchni trzonu kości klinowej.
Przednia ściana siodła tureckiego ma dwa pochyłe wyrostki środkowe, w tylnej części natomiast znajdują się grzebień siodła oraz tylne wyrostki pochyłe. To tutaj przylega namiot móżdżku. Na zewnątrz siodła, po bokach, rozmieszczone są bruzdy tętnicy szyjnej.

Jak wygląda epidemiologia guzów siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej?

Gruczolaki przysadki są najczęstszą przyczyną chorób przysadki u dorosłych i stanowią 10-15% wszystkich pierwotnych guzów mózgu. Guzy te rzadko występują u dzieci, jednak ich częstość wzrasta w okresie dojrzewania. 1,2 Częstość zachorowań wynosi około 1 na 10 000 osób rocznie i różni się w zależności od wieku, płci i grupy etnicznej. 3 Serie badań autopsyjnych wskazują, że bezobjawowe guzy przysadki mogą występować nawet u 25% populacji. 2,4 Większość guzów nie przekracza 5 mm i nie wymaga leczenia. Guzy przysadki występują częściej u kobiet, co może odzwierciedlać względny udział guzów wydzielających prolaktynę (prolaktynoma) lub hormon kortykotropowy.
Wśród gruczolaków najczęściej występują guzy wydzielające prolaktynę i gruczolaki niewydzielające, które stanowią prawie 2/3 wszystkich guzów przysadki, a szczyt zachorowań dotyczy kobiet w wieku 20-50 lat. Gruczolaki wydzielające prolaktynę (PRL) stanowią 40-60% gruczolaków hormonalnie czynnych i są najczęstszym typem guza przysadki w okresie dojrzewania.
Gruczolaki wydzielające hormon wzrostu (GH) stanowią około 30% wszystkich guzów hormonalnie czynnych, a prawie 3/4 z nich to makrogruczolaki. Chorobowość w akromegalii wynosi 1:25 000, a każdego roku rozpoznaje się 3-4 nowe przypadki na milion osób. Większość rozpoznaje się między 3. a 5. dekadą życia po latach stopniowego narastania objawów. Akromegalii towarzyszy zwiększone ryzyko występowania chorób układu krążenia, układu oddechowego, patologii naczyń mózgowych oraz nowotworów, a ryzyko zgonu zależy od płci.
Gruczolaki wydzielające kortykotropinę stanowią 15-25% wszystkich gruczolaków hormonalnie czynnych i są najczęstszymi guzami przysadki u dzieci przed okresem dojrzewania. Większość z nich stanowią mikrogruczolaki. Na chorobę Cushinga (CD) zapada około 15-20 osób na milion. 2,11 CD częściej występuje u kobiet, ze szczytem zachorowań w 3. i 4. dekadzie życia. U chorych na CD często występuje nadciśnienie tętnicze i cukrzyca oraz zwiększone ryzyko zgonu z powodu chorób naczyń.
Czaszkogardlaki stanowią około 2,5-4% wszystkich guzów mózgu i zdecydowaną większość (około 90%) nowotworów okolicy przysadki u dzieci. Istnieją dwa szczyty zachorowań: pierwszy między 5. a 15. rokiem życia, a drugi w piątej dekadzie. Nie stwierdza się predylekcji do płci. Większość czaszkogardlaków występuje w okolicy wewnątrz- i nadsiodłowej (około 70% przypadków), natomiast guzy zlokalizowane wyłącznie wewnątrzsiodłowo lub nadsiodłowo rozpoznaje się znacznie rzadziej (w około 30%).
Rzadszymi niż gruczolaki przysadki guzami są dysembrionalne guzy linii środkowej, takie jak torbiel kieszonki Rathkego. Guzy nadsiodłowe, np.rozrodczaki, torbiele skórzaste/naskórkowe, tłuszczaki, oponiaki, potworniaki, rzadko występują i objawiają się poprzez efekt masy i zaburzenia endokrynologiczne.

Jak rozpoznaje się guzy siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej?

Guzy siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej wykrywa się wykonując badania obrazowe. Dostępne jest badanie radiologiczne (RTG), które pozwala ocenić kształt i wielkość siodła tureckiego oraz obecność w tkankach zwapnień. Tomografia komputerowa z użyciem środka kontrastującego dostarcza zdecydowanie więcej informacji, dotyczących tkanek miękkich i wielkości guza. Niestety, jej przydatność jest ograniczona w przypadku mikrogruczolaków, do obrazowania których najlepszy jest rezonans magnetyczny (MR). Niezbędnym badaniem, w przypadku podejrzenia guza przysadki większych rozmiarów, jest badanie okulistyczne, które oceni obecność i stopień zaburzeń pola widzenia, wynikających z rozrostu guza i „efektu masy”, które często mogą wymagać pilnej interwencji. 

Jak leczy się guzy siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej?

Nie ma jednej metody leczenia wszystkich guzów siodła tureckiego i okolicy okołosiodłowej, Leczenie jest uzależnione od miejsca i typu nowotworu. Lekarz onkolog ma możliwość wyboru z kilku metod leczenia. Należą do nich:

• leczenie farmakologiczne,
• leczenie chirurgiczne,
• chemioterapia,
• radioterapia.

To jak zostanie zastosowana metoda leczenia decyduje lekarz onkolog po dokładnym wywiadzie z pacjentem i wnikliwej analizie jego wyników badań.

Gdzie pójść na konsultację do neurochirurga?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, w której działa Poradnia Neurochirurgii Ogólnej i Onkologicznej. Przyjmują w niej bardzo dobrzy lekarze z wieloletnim doświadczeniem w leczeniu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, kręgosłupa i nerwów obwodowych.
Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, do której warto przyjść na konsultację do neurochirurga.

W celu umówienia się na konsultację u neurochirurga skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +4822902337

Źródła:
podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/615/original/7-19.pdf?1477296405
zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101580,25218579,siodlo-tureckie-jak-jest-zbudowane-jaka-pelni-role.html
medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,co-wiemy-o-gruczolakach-przysadki-,artykul,1643593.html#rozpoznanie-i-leczenie