Pęcherz neurogenny

Co to jest pęcherz neurogenny?

Pęcherz neurogenny sam w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem lub następstwem innych patologii. Może się pojawić na przykład w przebiegu udarów mózgu, guzów, choroby Parkinsona lub stwardnienia rozsianego, które powodują uszkodzenie ośrodków odpowiedzialnych za mikcję w centralnym układzie nerwowym. Pęcherz neurogenny powstaje także w wyniku innych chorób rdzenia kręgowego jak uszkodzenie w wyniku wypadku, rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo-rdzeniowa, ucisk rdzenia przez guz a czasem także w czasie ciąży. Cukrzyca oraz AIDS, które po wielu latach doprowadzają do obwodowych neuropatii, są uważane za dwie główne przyczyny powstawania pęcherza neurogennego w tym mechanizmie.  Inne jednostki chorobowe prowadzące do rozwoju tego powikłania to:

• przewlekły alkoholizm,
• niedobór witaminy B12,
• powikłania operacyjne,choroba Heinego-Medina,
• kiła układu nerwowego,
• zespół Guillain Barre.

Jakie rodzaje zaburzeń występują gdy ma się pęcherz neurogenny?

Na podział zaburzeń, które definiują pęcherz neurogenny ma wpływ przede wszystkim wynik badania urodynamicznego pacjenta, które dokładnie określa, jaki element odpowiedzialny za mikcję jest uszkodzony, a nie – jak kiedyś uważano – miejsce uszkodzenia układu nerwowego. W związku z tym możemy wyróżnić:

• nadreaktywność wypieracza z dyssynergią wypieraczowo-zwieraczową – to znaczy, że jednocześnie dochodzi do skurczu wypieracza i zwieracza zewnętrznego cewki, który w warunkach fizjologicznych powinien się w takiej sytuacji rozluźnić; ten rodzaj zaburzenia generuje największe ciśnienia w górnym piętrze układu moczowego co może szybko skutkować niewydolnością nerek,
• arefleksja lub hiporefleksja wypieracza z dyssynergią wypieraczowo zwieraczową – rozluźnieniu wypieracza towarzyszy stały skurcz zwieracza zewnętrznego cewki, co skutkuje całkowitym zatrzymaniem moczu w pęcherzu,
• arefleksja lub hiporefleksja wypieracza z obniżonym napięciem zwieracza zewnętrznego skutkującym nietrzymaniem moczu,
• nadreaktywność wypieracza z niewydolnością zwieracza zewnętrznego cewki moczowej, co objawia się jako nasilone nietrzymanie moczu.

Jak wygląda diagnostyka gdy występuje pęcherz neurogenny?

Oznaczając poziom alfa–fetoproteiny w surowicy krwi matki można wykryć 75% otwartych wad dysraficznych już w 16. tygodniu ciąży, a wykonanie celowanego badania USG płodu podwyższa stopień ich wykrywalności do 90%.
W ocenie klinicznej noworodka istotne jest określenie typu wady i jej lokalizacji. Ważnymi elementami badania przedmiotowego są pomiary obwodu głowy oraz ocena reaktywności noworodka (płacz, odruch ssania), czynności ruchowych kończyn górnych i dolnych oraz czynności zwieraczy pęcherza i odbytu. Pamiętać należy, że wstępne badanie będzie podstawą do późniejszej oceny ewentualnego stopnia poprawy lub pogorszenia.
U wszystkich noworodków należy bardzo dokładnie zbadać okolicę lędźwiową i krzyżowo–ogonową, aby nie przeoczyć obecności tzw. stygmatów (zmiany na skórze w postaci kępki włosów, przebarwień, uwypukleń lub zagłębień, czy zniekształceń szpary pośladkowej), gdyż mogą one być jedynymi objawami istniejącej wady.
Diagnostyka układu moczowego noworodka z otwartą wadą dysraficzną powinna być wdrożona jak najszybciej, poczynając od badania ogólnego i posiewu moczu, poprzez oznaczenie parametrów biochemicznych wydolności nerek, do badań obrazowych pozwalających na ocenę stanu:

• górnych dróg moczowych (USG nerek z podaniem wymiaru A–P miedniczki i średnicy moczowodu oraz badanie izotopowe nerek),
• dolnych dróg moczowych (USG pęcherza z pomiarem grubości ściany pęcherza i zalegania moczu po mikcji, cystografia mikcyjna oraz badanie urodynamiczne).

Uszkodzenie neurologiczne w mielodysplazji jest procesem dynamicznym, zmieniającym się wraz z wiekiem pacjenta. Zmienność ta wymaga okresowej weryfikacji stanu czynnościowego dolnych dróg moczowych oraz oceny stanu górnych dróg moczowych i jelit, a także modyfikacji leczenia zależnie od uzyskanych danych.

Jak wygląda leczenie gdy ma się pęcherz neurogenny?

Celami leczenia pęcherza neurogennego są:

• zapobieganie nietrzymania moczu,
• usprawnienie mechanizmów opróżniania pęcherza moczowego,
• zapobieganie zakażeniom układu moczowego,
• zapobieganie niewydolności nerek.

Leczenie pęcherza neurogennego jest trudne i często jedynie objawowe. Stosuje się różne metody leczenia w zależności od rodzaju zaburzeń. Bardzo ważne jest leczenie przyczyny zaburzeń (co w przypadku niektórych schorzeń neurologicznych jest w chwili obecnej trudne lub wręcz niemożliwe).
W leczeniu farmakologicznym stosuje się między innymi leki zmniejszające napięcie mięśnia wypieracza pęcherza (w nietrzymaniu moczu) i leki rozkurczowe, ograniczające skurcz mięśnia zwieracza (w niemożności opróżnienia pęcherza). Nie wolno podczas opróżniania pęcherza naciskać na brzuch jak często robią pacjenci.
W całkowicie areaktywnym pęcherzu neurogennym często konieczne jest cewnikowanie (uczy się chorego umiejętności sterylnego samo cewnikowania) lub zabiegi chirurgiczne, których celem jest odprowadzanie moczu bezpośrednio z pęcherza na zewnątrz ciała (do worka na brzuchu tzw. stomia). Stały cewnik często powoduje zakażenia układu moczowego. Dlatego właśnie uczy się chorego samocewnikowania, by zakładał sobie cewnik w celu opróżnienia pęcherza i od razu go wyjmował. Uniknąć w ten sposób można zakażeń układu moczowego oraz zwężenia cewki moczowej, co zdarza się często w przypadku długo założonego stałego cewnika. Czasem stosuje się rozcięcie zwieracza cewki moczowej by umożliwić wypływ moczu z pęcherza do cewki moczowej.
Leczenie zakażenia układu moczowego u chorych z pęcherzem neurogennym jest problematyczne. Stosuje się silne antybiotyki przez długi czas. Zawsze niezbędne jest wykonanie posiewów i leczenie antybiotykiem zgodnym z antybiogramem a antybiotyk musi być podawany droga inną niż doustna (najczęściej dożylnie). Zbyt krótkie lub łagodne leczenie prowadzi do oporności bakterii i nawracania zakażenia oraz powikłań zakażenia takich jak kamica moczowa.
Diagnostyką i leczeniem pęcherza neurogennego powinni zajmować się urolodzy i neurolodzy w ścisłej współpracy ze sobą.

W celu umówienia się na konsultację u urologa, neurologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337