Jak leczyć refluks pęcherzowo-moczowodowy u dziecka?

Co to jest refluks pęcherzowo-moczowodowy?

Refluks pęcherzowo-moczodowodowy u dzieci to schorzenie, które powoduje cofanie moczu do nerek. Mocz zamiast kierować się w stronę cewki moczowej, wędruje z pęcherza z powrotem do moczowodów, a przy zaawansowanej chorobie nawet do samych nerek. W fachowej literaturze wyróżnionych jest pięć stopni zaawansowania refluksu:

• I stopień – mocz cofa się z pęcherza do moczowodu
• II stopień – mocz cofa się z pęcherza do układu kielichowo-miedniczkowego nerki
• III stopień – mocz cofa się z pęcherza do układu kielichowo-miedniczkowego nerki oraz poszerza miedniczki i kielichy nerkowe
• IV i V stopień – mocz cofa się z pęcherza do układu kielichowo-miedniczkowego nerki, moczowód jest poszerzony i zniekształcony

Jakie są przyczyny refluksu pęcherzowo-moczowodowego u dzieci?

Wsteczny odpływ moczu pojawia się w sytuacji, gdy zwieracze pęcherza nie funkcjonują w sposób prawidłowy. Można je określić mianem elastycznych uszczelek ulokowanych w miejscu, gdzie moczowody uchodzą do pęcherza. U zdrowego dziecka, w momencie, gdy chce mu się siusiu, dochodzi do zwężenia się zwieraczy, obkurczenia pęcherza oraz zamknięcia moczowodów. Dzięki temu dochodzi do spływania moczu w dół przez cewkę moczową, która pozostaje otwarta.
Gdy występuje refluks pęcherzowo-moczowodowy u dzieci, dochodzi do obkurczenia się pęcherza oraz przedostania się moczu do moczowodów, jednak jego część wraca z powrotem, zamiast wypłynąć na zewnątrz. Po ustąpieniu skurczu następuje jego powrót do pęcherza, w którym zalega.
Sytuacja taka może stać się przyczyną rozwoju częstych stanów zapalnych, ale również znacznie poważniejszych zakażeń w obrębie układu moczowego. W większości przypadków przyczyną wstecznego odpływu moczu jest wrodzona nieprawidłowość w funkcjonowaniu zwieracza w miejscu ujścia moczowodu do pęcherza. Niekiedy jednak schorzenie stanowi skutek nieleczenia zapaleń i zakażeń układu moczowego, które stanowią utrudnienie dla prawidłowego odpływu moczu z pęcherza.

Jakie są objawy refluksu pęcherzowo-moczowodowego u dzieci?

Podejrzenie refluksu pęcherzowo-moczowodowego u dzieci  może pojawić się już w okresie prenatalnym, kiedy to w USG widoczne jest u płodu poszerzenie miedniczki nerkowej. Ostateczna diagnoza będzie możliwa dopiero po narodzeniu.
Zasadniczo odpływ wsteczny sam w sobie jest bezobjawowy, chyba że jest wikłany zakażeniem układu moczowego. Zakażeniem w zakresie dolnego odcinka – bez gorączki, z uczuciem parcia na mocz, częstym jego oddawaniem, uczuciem pieczenia w trakcie mikcji; lub odmiedniczkowym zapaleniem nerek – przebiegającym dodatkowo z wysoką gorączką i bólami okolicy lędźwiowej. Objawem zakażenia może być także moczenie się.
W przypadku refluksu wysokiego stopnia może pojawić się potrzeba oddania moczu po raz kolejny po wizycie w toalecie – za pierwszym razem dziecko oddaje mocz zawarty w pęcherzu moczowym, następnie do pęcherza spływa mocz skumulowany w poszerzonym moczowodzie czy układzie kielichowo-miedniczkowym i dziecko znowu zgłasza potrzebę oddania moczu (lub po prostu moczy się).

Jak leczyć refluks pęcherzowo-moczowodowy u dzieci?

Leczenie refluksu pęcherzowo-moczowodowego jest uzależnione od stopnia zaawansowania problemu. W stopniu I i II oraz w większości przypadków stopnia III postępowanie polega na obserwacji i regularnym wykonywaniu kontrolnych badań moczu (badanie ogólne i posiew moczu) oraz na ochronie przed zakażeniami układu moczowego (dziecko i rodzice muszą przestrzegać zasad higieny i unikać czynników zwiększających ryzyko ZUM). W celu zapobiegania zakażeniom układu moczowego i uszkadzaniu nerek zalecana jest profilaktyka antybiotykowa. Najczęściej wykorzystywanym lekiem jest furagina (podaje się ją w dawce profilaktycznej – mniejszej niż leczniczej). Jest ona dobrze tolerowana przez dzieci, a także łatwo dostępna (można ją kupić w aptece bez recepty). Furagina może być przyjmowana w postaci tabletki (można ją rozkruszyć) lub w postaci kropli doustnych.
Refluks pęcherzowo-moczowodowy u dzieci wyższego stopnia (IV, V, a w wybranych przypadkach też III) wymaga leczenia zabiegowego: ostrzykiwania ujść moczowodów drogą cystoskopii lub operacji polegającej na wytworzeniu prawidłowego mechanizmu zastawkowego moczowodu (tzw. antyrefluksowe przeszczepienie moczowodu). Ta ostatnia metoda wykonywana jest bardzo rzadko.

W celu umówienia się na konsultację u urologa dziecięcego, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337