Diagnostyka nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym

Jaka jest charakterystyka nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym?

Nowotwór o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym oznacza obecność rozpoznanych cytologicznie lub histologicznie przerzutów z ogniska, którego umiejscowienie jest niemożliwe do określenia na podstawie metod standardowej diagnostyki (wywiad i badanie przedmiotowe, badania laboratoryjne i obrazowe, badania patomorfologiczne). Nowotwory o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym stanowią w Polsce około 3% wszystkich nowotworów złośliwych, a pod względem obrazu klinicznego są bardzo zróżnicowaną grupą chorób. Nowotwory o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym występują z  podobną częstością u kobiet i mężczyzn. Najczęściej są rozpoznawane w 6. dekadzie życia. W około 50% przypadków w chwili rozpoznania stwierdza się liczne przerzuty (w kolejności występowania najczęściej: w węzłach chłonnych, płucach, kościach, wątrobie, opłucnej i mózgu). Leczenie większości chorych na nowotwory o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym ma założenie wyłącznie paliatywne i  prowadzenie szczegółowej diagnostyki jest uzasadnione jedynie w grupie charakteryzującej się korzystnym rokowaniem (ok. 20% wszystkich przypadków), a zasadnicze znaczenie ma określenie czynników prognostycznych. Lepsze rokowanie dotyczy chorych w bardzo dobrym lub dobrym stanie sprawności, z pojedynczym przerzutem lub ograniczonym zasięgiem choroby, wolnym wzrostem nowotworu, prawidłową lub miernie podwyższoną aktywnością dehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH, lactate dehydrogenase) oraz rozpoznaniem niektórych typów histologicznych [niskozróżnicowany rak śródpiersia lub przestrzeni zaotrzewnowej, rak płaskonabłonkowy w szyjnych lub pachowych węzłach chłonnych, gruczolakorak w pachowych węzłach chłonnych u kobiet, gruczolakorak brodawkowaty jamy otrzewnej u kobiet, niskozróżnicowany nowotwór neuroendokrynny, gruczolakorak u mężczyzn z osteoblastycznymi przerzutami w kościach i podwyższonym stężeniem swoistego antygenu sterczowego (PSA)].

Jak przebiega diagnostyka  i ustalenie stopnia zaawansowania nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym?

Zakres badań wstępnych powinien bezwzględnie obejmować:

• pełne badanie podmiotowe i przedmiotowe,
• badanie morfologii krwi z ocena wzoru odsetkowego,
• badanie poziomu elektrolitów, wskaźników czynności wątroby i nerek w surowicy krwi,
• badanie moczu,
• badanie stolca na obecność krwi utajonej,
• radiografię klatki piersiowej w projekcji przednio-tylnej i bocznej.

Zakres dalszych badań szczegółowych powinien być uzależniony od wyniku badania mikroskopowego (pierwotnego i dodatkowych) oraz od umiejscowienia przerzutów. Należy podkreślić, że schematyczne przeprowadzanie wszystkich możliwych do wykonania badań nie jest postępowaniem zalecanym, ze względu na stosunkowo niską wydolność diagnostyczną szeregu z nich w odniesieniu do nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym, a także z uwagi na brak możliwości skutecznego leczenia wielu z nich. Wartościowe jest niewątpliwie prowadzenie szczegółowej diagnostyki w przypadku nowotworów, w których leczenie może prowadzić do wyleczenia lub uzyskania długotrwałej poprawy (chłoniaki, nowotwory zarodkowe, rak tarczycy, rak jajnika, rak piersi). Wykonanie niektórych badań szczegółowych może być uzasadnione możliwością zastosowania skutecznego leczenia paliatywnego (np. stwierdzenie zagrażającego złamania w radiografii kości – możliwość leczenia ortopedycznego lub napromieniania).

Wywiad

Wywiad powinien uwzględnić:

• wcześniejsze biopsje, usuwanie zmian, spontaniczną regresję uprzednio obserwowanych zmian;
• objawy mogące wskazywać na ognisko pierwotne np. krwioplucie, czy krwawienia z przewodu pokarmowego;
• obciążenia genetyczne, nowotwory w rodzinie;
• nowotwory związane z daną populacją.

Badanie fizykalne

Dokładne badanie fizykalne powinno uwzględniać:

• badanie tarczycy;
• badanie węzłów chłonnych;
• badanie wątroby
• badanie per rer-rctum z oceną gruczołu krokowego;
• badanie piersi;
• badanie ginekologiczne / ocenę jąder.
• Badania laboratoryjne

Ocena powinna zawierać:

• morfologię - celem wykluczenia niedokrwistości szczególnie syderopeniczna może wskazywać na krwawienie z przewodu pokarmowego związane z nowotworem;
• badanie ogólne moczu - poszukiwanie proteinurii lub hematurii;
• badanie funkcji wątroby, HBs, anty-HCV - może sugerować wirusowe zapalenie wątroby związane z pierwotnymi nowotworami wątroby.

Ocena markerów nowotworowych:

• b-hCG związany z nowotworami zarodkowymi o utkaniu nienasieniaka, pomocny w diagnostyce i monitorowaniu leczenia;
• AFP pomocny w diagnostyce nowotworów germinalnych o utkaniu nie-nasieniaka i raku wątrobowokomórkowym;
• PSA może potwierdzić rozpoznanie raka prostaty, szczególnie u mężczyzn z rozsiewem raka gruczołowego do kości, wskazane oznaczenie tego antygenu w tkance nowotworowej, ze względu na częstość występowania raka prostaty w populacji starszych mężczyzn należy wziąć pod uwagę współwystępowanie wczesnego raka prostaty i drugiego nowotworu;
• CEA podniesiony poziom u chorych z rakiem gruczołowym nie pozwala zlokalizować ogniska pierwotnego, które może występować w płucu, trzustce, jajniku, drogach żółciowych, jelicie czy żołądku;
• CA-125 u kobiet często wykorzystywany do włączenia schematów chemioterapii stosowanych w terapii raka jajnika, nie przesądza o powodzeniu takiego leczenia;
  Rola CA 19.9, CA 15.3 pozostaje niejasna, choć mogą w niektórych sytuacjach pomóc w poszukiwaniu ogniska pierwotnego u chorych odpowiadających na leczenie.

Diagnostyka obrazowa

• RTG klatki piersiowej - konieczne ze względu na ocenę zasięgu choroby i częste występowanie raka płuca;
• Mammografia - standardowe badanie u kobiet;
• Scyntygrafia kośćca - poszukiwanie rozsiewu do kości;
• Tomografia komputerowa klatki piersiowej - ocena węzłów chłonnych śródpiersia, płuc;
• Tomografia komputerowa brzucha - szczególnie przydatna w celu wykluczenia obecności ogniska pierwotnego w trzustce;
• Tomografia komputerowa miednicy - ocena zmian stwierdzanych w badaniu ginekologicznym;
• USG miednicy - podobne zastosowanie do TK miednicy;
• Rezonans magnetyczny - może zidentyfikować ognisko pierwotne w piersi (kobiety z powiększonymi węzłami pachowymi);
• Badanie PET – KT:
  -PET umożliwia ustalenie ogniska pierwotnego w 10-30% przypadków  Szczególnie polecany w diagnostyce chorych z rozsiewem do węzłów chłonnych szyi raka płaskonabłonkowego;
  -Fałszywie dodatnie wyniki często wykazują ognisko w przewodzie pokarmowym i rejonie głowy/szyi;
  -Niska czułość w nowotworach o niskim metabolizmie np. rak gruczołu krokowego

Gdzie przyjmuje bardzo dobry onkolog?

Jest wiele placówek medycznych, w których przyjmują lekarze onkolodzy. Onkolmed Lecznica Onkologiczna jest jednym z nich. Przyjmują tu bardzo dobrzy lekarze onkolodzy różnych specjalizacji. Każdy lekarz onkolog pracujący w Onkolmed Lecznica Onkologiczna pracuje też w szpitalu, posiada bardzo duże doświadczenie w leczeniu nowotworów.
Podczas wizyty nasz lekarz onkolog analizuje wszystkie przyniesione wyniki badań, prowadzi  szczegółowy wywiad a w razie potrzeby zleca także dodatkowe badania. 

W celu umówienia się na konsultację u lekarza onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Zródła:
onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_12_Nowotwory_o_nieznanym_umiejscowieniu_pierwotnym_20141203.pdf
journals.viamedica.pl/nowotwory_journal_of_oncology/article/download/53394/40041
e-onkologia.am.wroc.pl/docs/NOWOTWORY%20%20O%20NIEZNANY%20PUNKCIE%20WYJSCIA.pdf