Brachyterapia narządu rodnego i raka piersi - zalety i skutki uboczne

Co to jest brachyterapia?

Brachyterapia jest to metoda radioterapii (leczenie „z bliska”), polegająca na precyzyjnym umieszczeniu źródła promieniotwórczego np. irydu w zmianie nowotworowej lub w jej pobliżu (dojamowo, śródtkankowo). Pierwiastek niszczy nowotwór, oszczędzając zdrowe tkanki wokół. 
Brachyterapię stosuje się w przypadku nowotworów narządu rodnego, raka piersi, prostaty, przełyku, jelita grubego, płuca oraz raka skóry. Może być ona stosowana  jako samodzielna metoda leczenia lub w skojarzeniu z chirurgią teleradioterapią i chemioterapią. Brachyterapię stosuje się jako metodę leczenia radykalnego lub paliatywnego w zależności do stadium zaawansowania choroby nowotworowej. Jest to metoda radioterapii która ma za zadanie skrócenie całkowitego czasu leczenia, podwyższenie dawki promieniowania oraz poprawę komfortu leczenia dla chorego.

Brachyterapia HDR a nowotwory narządu rodnego

W przebiegu nowotworów narządu rodnego (raka szyjki macicy, trzonu macicy, pochwy, sromu) najczęstszym i głównym objawem trudnym do leczenia przy użyciu metod farmakologicznych są krwawienia w przebiegu pierwotnie zaawansowanego procesu nowotworowego lub jego nawrotu. Brachyterapia stanowi sprawdzoną metodę leczenia paliatywnego u tych chorych.
Istnieje wiele typów aplikatorów dojamowych (aplikatory domaciczne, dopochwowe Fletchera, manchesterskie, dwurożne, Haymana, pierścienie dopochwowe o różnych średnicach). Wybór typu aplikatora zależy od warunków w miejscu powstania nowotworu i ma na celu uzyskanie optymalnego rozkładu dawki w obrębie nowotworu (ryc. 6, 7). W przypadku nacieku w szczycie kikuta pochwy o grubości ponad 0,5 cm zwykle stosuje się aplikacje za pomocą igieł (brachyterapia śródtkankowa).
W większości przypadków aplikacje przeprowadza się po uprzedniej premedykacji lub w krótkim znieczuleniu dożylnym. Po przygotowaniu chorej aplikator umieszcza się w jamie macicy i w pochwie. Następnie w celu właściwego zaplanowania napromieniania wprowadza się odpowiednie znaczniki do pęcherza moczowego i odbytnicy oraz aplikatorów. Po wprowadzeniu danych do systemu planowania leczenia i uzyskaniu optymalnego rozkładu dawki przeprowadza się zabieg, który trwa zwykle kilkanaście minut.
Do leczenia paliatywnego  kwalifikuje się chore na raka szyjki macicy, raka trzonu macicy, raka pochwy pierwotnie zaawansowanego lub ze wznową po terapii radykalnej.
Wielkość dawki zależy od przebytego leczenia, stanu sprawności pacjentki, innych objawów choroby (wodonercze, niewydolność nerek). W praktyce stosuje się różne schematy napromieniania, na przykład: 1 × 8 Gy/1 frakcja, 1 × 10 Gy/1 frakcja, 12–15 Gy/2 frakcje, 18–21 Gy/3 frakcje, 24 Gy/4 frakcje. Częstość podawania frakcji wynosi 1–3 na tydzień.
U większości chorych napromienianych przy użyciu brachyterapii dochodzi do zatrzymania krwawienia. Mniejszą skuteczność odnotowuje się w zakresie zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Powikłania dotyczą najczęściej narządów sąsiednich: pęcherza moczowego i odbytnicy. Odsetek ciężkich, późnych powikłań ze strony pęcherza wynosi 0,5–8%, a ze strony odbytnicy 0,5–15%. Do innych powikłań należą: krwotoki, perforacje i popromienne przetoki.

Brachyterapia HDR a rak piersi

Brachyterapia jest leczeniem miejscowym i może być z powodzeniem kojarzona ze wszystkimi metodami terapii onkologicznej, zarówno w przypadkach radykalnych, paliatywnych, jak i w leczeniu objawowym chorych na raka piersi.
Zabieg brachyterapii śródtkankowej miejscowo zaawansowanego raka piersi przeprowadza się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym lub krótkim dożylnym. Po przemyciu skóry roztworem, przy odwiedzeniu kończyny górnej do guza wprowadza się prowadnice igłowe, które usuwa się po zakończeniu leczenia.
Do brachyterapii paliatywnej najczęściej kwalifikuje się chore z nowotworowymi zmianami skórnymi w przebiegu miejscowo zaawansowanego lub nawrotowego raka piersi (owrzodzenie, krwawienie, ból). U tych chorych zwykle stosuje się technikę kontaktową (Aplikator typu HAM lub indywidualny wycisk) i podaje dawkę całkowitą 35–40 Gy lub indywidualnie 1 × 10 Gy. Brachyterapia jest w tych sytuacjach metodą alternatywną do teleradioterapii.
Do najczęstszych powikłań brachyterapii śródtkankowej u chorych z rakiem piersi należą: krwawienie, stan zapalny skóry w miejscach wkłuć, obrzęk piersi oraz złuszczanie skóry na sucho i wilgotno.

Jakie są zalety brachyterapii?

Brachyterapia umożliwia leczenie nowotworów z dużą dokładnością. Przeznaczona dla chorego dawka promieniowania jest precyzyjnie podawana do guza przez specjalne aplikatory umieszczone w jego wnętrzu. Dzięki temu do zdrowych narządów otaczających nowotwór docierają niewielkie dawki promieniowania, co zmniejsza ryzyko  powikłań.
Należy zwrócić także uwagę na to, że w tej metodzie można podać do guza większą niż standardową dawkę promieniowania. Dzięki temu czas leczenia skraca się.
Ponadto brachyterapia jest mniej obciążająca dla chorych niż inne metody leczenia raka. Poza tym pacjent szybko wraca do normalnej aktywności życiowej po zakończeniu leczenia. 

Jakie są skutki uboczne brachyterapii?

Może się pojawić zaczerwienienie niewielkiego obszaru zdrowej skóry lub złuszczanie się naskórka, a także sączenie treści surowiczej, swędzenie, rzadziej ból.

Gdzie pójść na konsultację do lekarza radioterapeuty?

Przychodząc na konsultacje do radioterapeuty w Onkolmed Lecznica Onkologiczna można być pewnym, że lekarz dokładnie przeanalizuje posiadane wyniki badań przez pacjenta, jeśli to konieczne zleci dodatkowe badania i wdroży właściwe leczenie.

W celu umówienia się na konsultację do radioterapeuty skontaktuj sie z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
journals.viamedica.pl/advances_in_palliative_medicine/article/viewFile/29483/24238
cozl.eu/images/downloads/poradniki/brachyterapia.pdf
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/onkologia/brachyterapia-metoda-leczenia-raka-szyjki-macicy-i-nie-tylko-aa-9WFq-4tia-bxVp.html#brachyterapia-zalety