Rak tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie oraz rokowania

Rak tarczycy stanowi jedynie 1% wszystkich nowotworów, ale za to jest najczęściej występującym nowotworem układu dokrewnego. W Polsce rocznie diagnozuje się ponad 1,5 tyś. przypadków różnych typów raka tarczycy, najczęściej u osób po ukończeniu 40. roku życia. Wśród złośliwych nowotworów tarczycy wyróżnia się cztery główne postacie histopatologiczne raków: rak brodawkowaty, rak pęcherzykowy, rak rdzeniasty i rak anaplastyczny oraz nowotwory innego pochodzenia: chłoniaki tarczycy (najczęściej B-komórkowy) oraz mięsaki tarczycy.

Co to jest tarczyca?

Tarczyca jest nieparzystym narządem wydzielania wewnętrznego, który położony jest w przednio-dolnej części szyi. Tarczyca odpowiedzialna jest za produkcję hormonów: tyroksyny (fT4) oraz trójjodotyroniny (fT3), jak również kalcytoniny. Kalcytonina odpowiedzialna jest za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Istotnym składnikiem pozostałych dwóch hormonów jest jod. Hormony te odgrywają dużą rolę w regulacji metabolizmu w organizmie, stymulują wzrost i rozwój, wywierają istotny wpływ na układ nerwowy. Praca tarczycy jest regulowana na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego przez oś podwzgórze-przysadka przez wydzielanie przez te dwa narządy hormonów: tyreoliberyny TRH oraz tyreotropiny TSH. 

Jakie są przyczyny raka tarczycy?

W  przypadku raka tarczycy bardzo dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka tarczycy nawet kilkukrotnie. Około 25% przypadków raka rdzeniastego tarczycy to nowotwory dziedziczne, które spowodowane są mutacją genu RET. Innym czynnikiem, który może zwiększać ryzyko zachorowania na raka tarczycy, jest poddawanie się działaniu promieniowania jonizującego. Radioterapia stosowana jest w leczeniu różnych nowotworów. Nie oznacza to, że trzeba obawiać się terapii jodem i unikać leczenia – jest ono niezbędne w celu zatrzymania choroby i odzyskania zdrowia. 
Na zwiększenie ryzyka rozwoju chorób nowotworowych tarczycy wpływa także dieta. Niektóre guzy tarczycy rozwijają się z powodu niedoboru jodu w diecie, a inne guzy tarczycy  z powodu nadmiaru jodu w diecie. Dlatego przyjmowanie jodu powinno być zawsze poprzedzone badaniami, które pozwolą określić jego faktyczny poziom w organizmie.
Tarczyca znacznie częściej powoduje kłopoty zdrowotne u kobiet niż u mężczyzn. W przypadku ryzyka zachorowania na nowotwory gruczołu tarczycy płeć żeńska także jest czynnikiem ryzyka. U kobiet nowotwór tarczycy diagnozuje się 4-krotnie częściej niż u męskiej części populacji.
Warto pamiętać, że ryzyko rozwoju nowotworu tarczycy zwiększają także przewlekłe choroby tego gruczołu dokrewnego np. choroba Hashimoto.

Jakie są objawy raka tarczycy?

Nowotwory tarczycy przez bardzo długi czas mogą nie dawać żadnych objawów chorobowych. Kiedy się one pojawiają, rak jest już w dość zaawansowanym stadium. 
Do typowych objawów, które mogą wskazywać na guzy tarczycy o podłożu nowotworowym, należą, m.in.:

• dyskomfort odczuwany w okolicy szyi – ucisk, uczucie dławienia, uczucie tzw. guli w gardle, ból itp.,
• ciągła chrypka,
• zmiana tonu głosu powodowana uciskiem na krtań,
• zwiększający się obwód szyi,
• guzki tarczycowe,
• obustronne lub jednostronne powiększenie szyjnych węzłów chłonnych,
• duszności,
• problemy z przełykaniem.

Powyższe objawy powinny skłonić do szybkiej wizyty u lekarza endokrynologa. 

Jak przebiega diagnostyka raka tarczycy?

Podstawowym i najczęściej wykonywanym badaniem obrazowym w diagnostyce zmian  w gruczole tarczowym jest ultrasonografia. Doświadczony ultrasonografista potrafi z dużą precyzją określić patologie gruczołu, ewentualność zmiany złośliwej i wskazania do planowanych biopsji celowanych dla określenia utkania histologicznego guza.
Wskazaniami do badania ultrasonograficznego tarczycy (USG) są:

• powiększone wole tarczycy,
• guzek tarczycy,
• powiększenie węzłów chłonnych szyi,
• praca w narażeniu na jod,
• w wywiadzie ekspozycja na promieniowanie jonizujące,
• obciążony wywiad rodzinny w kierunku raka tarczycy 

Jeśli w  USG uwidoczniono patologiczne zmiany ogniskowe, konieczne jest wykonanie nakłucia zmiany (biopsja cienkoigłowa - BAC). 
Wskazaniem do wykonania BAC pod kontrolą USG jest obecność guzka w USG o średnicy powyżej 1 cm lub, przy obecności dodatkowych ultrasonograficznych czynników ryzyka złośliwości, nakłuwa się zmiany powyżej 5 mm. W obrazie USG tarczycy istotnie podejrzane i narzucające konieczność dalszej diagnostyki są zmiany lite hipoechogeniczne .
W guzkach mniejszych niż 5 mm BAC nie jest wskazana ale decyzję podejmuje się zawsze indywidualnie, po analizie czynników ryzyka, wywiadu chorobowego i rodzinnego pacjenta. Od biopsji tarczycy można odstąpić w przypadku opisu USG tarczycy sugerującego guzki o charakterze torbieli prostej, zmian homogennych drobnotorbielowatych (gąbczastych) izoechogenicznych lub guzków autonomicznych potwierdzonych w badaniu scyntygraficznym, przy nieobecności innych czynników ryzyka.

Jak wygląda leczenie raka tarczycy?

Leczenie raka tarczycy uzależnione jest od rodzaju raka, który został u pacjenta zdiagnozowany. W przypadku raka tarczycy brodawkowatego tarczycy i raka pęcherzykowego tarczycy stosuje się leczenie operacyjne. Jeśli rak został rozpoznany przed operacją, niezależnie od wielkości ogniska nowotworowego, wskazane jest całkowite pozatorebkowe wycięcie tarczycy, uzupełnione wycięciem węzłów chłonnych przedziału środkowego szyi, a w razie występowania przerzutów do bocznych węzłów.
Jeśli rak brodawkowaty lub rak pęcherzykowy zostanie rozpoznany po operacji, wtedy wskazane jest wtórne całkowite wycięcie pozostawionej części tarczycy. Po usunięciu tarczycy w przypadku raka brodawkowatego lub raka pęcherzykowego stosuje się leczenie jodem promieniotwórczym. W przypadku raka rdzeniastego tarczycy w leczeniu podstawowe znaczenie ma wycięcie tarczycy i węzłów chłonnych szyjnych, co jednak w około 50% przypadków nie normalizuje stężenia kalcytoniny w krwi, wtedy jej źródłem są zazwyczaj mikroprzerzuty w wątrobie i w innych okolicznych węzłach chłonnych. Jeśli chodzi o raka niezróżnicowanego tarczycy, to zwykle progresja choroby jest tak szybka, że u większości chorych rak rozpoznany jest już w stadium nieresekcyjnym, czyli stadium nie nadającym się do operacji. Raka tego nie można również leczyć jodem promieniotwórczym.  Zwykle w takiej sytuacji podejmuje się leczenie za pomocą chemioterapii lub teleradioterapii, jednak i te metody nie zawsze przynoszą pożądany efekt.
W przypadku podejrzenia nowotworu tarczycy oprócz wywiadu oraz badania palpacyjnego tarczycy i węzłów chłonnych wykonuje się także badanie USG w celu określenia rozmiaru i ilości ewentualnych guzków. Do postawienia prawidłowej diagnozy może być także konieczne wykonanie biopsji cienkoigłowej. Pobrany w ten sposób materiał biologiczny przekazywany jest do badania cytologicznego, które pozwala rozpoznać niektóre typy nowotworu tarczycy. Gdy badanie biopsji tarczycy nie daje jednoznacznego wyniku konieczny może być leczenie operacyjne, po którym wycięte guzki poddaje się badaniu histopatologicznemu.

Jakie są rokowania u chorych na raka tarczycy?

Rokowania przy raku tarczycy są różne. W większości przypadków, największe, niemal 100%, szanse całkowite wyleczenie mają osoby, u których rak został rozpoznany we wczesnym stadium. 
Nowotwór tarczycy brodawkowaty rozwija się powoli. Ten rodzaj raka często daje przerzuty do węzłów chłonnych – najczęściej do węzłów chłonnych szyjnych, rzadziej do piersiowych. Rokowania przy tym typie zmiany są pomyślne.
Nowotwór tarczycy pęcherzykowy, podobnie jak rak brodawkowaty rośnie bardzo wolno. Przerzuty atakują kości i płuca. Zmiana daje stosunkowo dobre rokowania.
Nowotwór tarczycy rdzeniasty, narasta w zróżnicowanym tempie. Zmiana nowotworowa atakuje odległe węzły chłonne, dlatego też ten typ raka daje niepewne rokowania.
Nowotwór tarczycy antyplastyczny, w odróżnieniu od wcześniejszych typów, ten rozwija się i rośnie bardzo szybko. Atakuje nawet odległe węzły chłonne. Rokowania dla tego nowotworu są bardzo niekorzystne.
Rokowanie w dużej mierze zależy od typu zmiany nowotworowej oraz od czasu w jakim nowotwór został zdiagnozowany. W przypadku nowotworu brodawkowego czy pęcherzykowego, rokowania zazwyczaj są pomyśle. Rak rdzeniasty i antyplastyczny wywołuje liczne przerzuty, nawet do odległych węzłów chłonnych, dlatego też rokowana pacjentów są w tych przypadkach zmienne.
W przypadku przerzutów do licznych, dużych i odległych węzłów chłonnych, rokowania są nieprzychylne. Istotnym czynnikiem, który również wpływa na rokowania jest stopień wrażliwości guza na radioterapię. Jeśli guz jest podatny na podaż radiopromiennego jodu, szanse na wyzdrowienie pacjenta znacznie wzrastają.
Dlatego bardzo ważnym elementem w kierunku zapobiegania i rozwoju raka tarczycy są profilaktyka i badania. 

Gdzie mogę się zgłosić by zbadać swoją tarczycę?

Jeśli występują u Ciebie któreś z  wymienionych objawów lub chcesz omówić swoje badania tarczycy zgłoś się do lekarza endokrynologa. Poradnia Endokrynologii Ogólnej i Onkologicznej, w której pracują doświadczeni lekarze endokrynolodzy mieści się w Onkolmed Lecznica Onkologiczna na Ursynowie w Warszawie.

W celu umówienia się na konsultację u endokrynologa, onkologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337

Źródła:
zdrowie.wprost.pl/medycyna/choroby/10197510/rak-tarczycy-zabija-po-cichu-ktorych-objawow-nie-wolno-bagatelizowac.html
onkonet.pl/dp_ngww_tarczyca.php
onkonet.pl/dp_ngww_tarczyca.php 
salve.pl/aktualnosci/rak-tarczycy-sprawdz-jestes-grupie-ryzyka