Kiedy iść na wizytę do kardioonkologa? — praktyczny, przyjazny przewodnik dla pacjenta

Drogi Czytelniku, jeśli zadajesz sobie pytanie „kiedy powinnam/powinienem pójść do kardioonkologa?”, trafiłeś we właściwe miejsce. Poniżej znajdziesz przejrzysty, szczegółowy i oparty na aktualnych źródłach przewodnik — napisany prostym językiem, krok po kroku — który odpowie na pytanie kto, kiedy i po co powinien skonsultować się z lekarzem zajmującym się sercem pacjentów onkologicznych. Na końcu znajdziesz też informację o usługach dostępnych w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie oraz konkretne dane kontaktowe.

Krótkie wprowadzenie — czym zajmuje się kardioonkologia?

Kardioonkologia to specjalizacja łącząca kardiologię i onkologię. Zajmuje się zapobieganiem, wczesnym wykrywaniem i leczeniem schorzeń serca związanych z chorobą nowotworową lub z terapiami przeciwnowotworowymi (np. chemioterapia, leczenie celowane, immunoterapia, radioterapia). Celem jest, aby leczenie nowotworu było możliwe i bezpieczne dla Twojego serca.

1) Kto powinien rozważyć wizytę u kardioonkologa? (szeroko i szczegółowo)

Poniżej znajdziesz listę sytuacji, w których konsultacja kardioonkologiczna jest zwykle zalecana. Każdy punkt omówiłem i rozszerzyłem, żebyś wiedział/a dlaczego to ważne.

A. Masz planowany start terapii, która może uszkodzić serce

Do grupy tej należą pacjenci, którym proponuje się:

• antracykliny (np. doxorubicyna) — znane z ryzyka uszkodzenia mięśnia sercowego,

• leki ukierunkowane na HER2 (np. trastuzumab),

• niektóre terapie rozmnażające reakcje immunologiczne (immunoterapie) oraz

• radioterapia w okolicy klatki piersiowej (może powodować powikłania późne).

Dlaczego i kiedy iść: rekomendacje europejskie (ESC) zalecają ocenę ryzyka sercowego przed rozpoczęciem terapii potencjalnie kardiotoksycznej — by ustalić plan monitoringu i, w razie potrzeby, zastosować działania zapobiegawcze. Dzięki temu można wcześnie wykryć zmiany i – jeśli trzeba – zwiększyć ochronę serca bez rezygnacji z leczenia onkologicznego.

B. Masz choroby serca lub czynniki ryzyka przed leczeniem nowotworu

Dotyczy to osób z:

• chorobą wieńcową (przebyte zawały, angioplastyki),

• niewydolnością serca lub obniżoną frakcją wyrzutową (LVEF),

• nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, otyłością, paleniem papierosów lub chorobami nerek.

Dlaczego: Twoje istniejące problemy sercowo-naczyniowe zwiększają ryzyko powikłań przy chemioterapii/radioterapii. Konsultacja umożliwia optymalizację leczenia serca, byś mógł/mogła bezpieczniej przejść terapię przeciwnowotworową.

C. Pojawiły się objawy sercowe podczas lub po leczeniu onkologicznym

Objawy, których nie należy ignorować:

• duszność przy wysiłku lub w spoczynku,

• uporczywe zmęczenie nieadekwatne do aktywności,

• obrzęki nóg, uczucie „przelewania się” w klatce,

• kołatania, zasłabnięcia, omdlenia, ból w klatce piersiowej,

• gwałtowne wzrosty ciśnienia lub nagłe arytmie.

Dlaczego: niektóre uszkodzenia serca mogą początkowo być bezobjawowe. Pojawienie się symptomów wymaga szybkiej oceny — by w porę wdrożyć leczenie i ewentualnie zmodyfikować terapię onkologiczną. Różne centrum cardio-onkologiczne w praktyce kierują pacjentów z takimi sygnałami bezpośrednio do poradni.

D. Nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych lub obrazowych

Są to np.:

• podwyższony hs-troponin lub NT-proBNP/BNP podczas leczenia,

• spadek frakcji wyrzutowej (LVEF) w echokardiografii,

• pogorszenie globalnego wydłużenia skurczowego (GLS) w echo — często wykrywa wczesne zmiany zanim spadnie LVEF.

Dlaczego: biomarkery i nowoczesne techniki obrazowe pozwalają wykryć tzw. subkliniczną kardiotoksyczność. Jeśli wyniki badań niepokoją — najlepiej skonsultować się z kardioonkologiem, który zdecyduje o dalszym postępowaniu i ewentualnej farmakoprotekcji.

E. Przebyte wcześniej leczenie onkologiczne (np. w młodości) — długoterminowe ryzyko

Osoby, które w przeszłości otrzymały radioterapię klatki piersiowej lub antracykliny, mają zwiększone ryzyko późnych powikłań sercowych — nawet wiele lat po terapii. Konsultacja kardiologiczna pozwala wdrożyć strategię badań kontrolnych i profilaktyki.

2) Jakie badania robi kardioonkolog — co można wykryć i kiedy?

Poniżej wymieniam najważniejsze badania, krótko opisuję cel i wskazania. Tam, gdzie to możliwe, zaznaczę które z nich są dostępne w Onkolmed a które wymagają skierowania do ośrodków partnerskich.

Badania podstawowe (często pierwsze, które zostaną wykonane)

• EKG spoczynkowe — szybko wykrywa zaburzenia rytmu i cechy niedokrwienia. (dostępne w Onkolmed).

• Badania laboratoryjne: hs-troponina, NT-proBNP/BNP — markery uszkodzenia mięśnia sercowego i przeciążenia. Przydatne zarówno przed leczeniem (baseline), jak i w monitoringu. (badania laboratoryjne dostępne w Onkolmed).

• Echokardiografia (echo serca) — ocenia frakcję wyrzutową (LVEF), parametry funkcji skurczowej i często analizę GLS (global longitudinal strain). Echo często jest badaniem pierwszego wyboru do monitoringu. (Onkolmed wskazuje pracownię USG i diagnostykę kardiologiczną; w razie potrzeby możliwe skierowanie do partnerów).

Badania uzupełniające / zaawansowane

• Holter EKG (24–72h lub dłuższy) — wykrywa napadowe arytmie; dostępny w Onkolmed.

• Holter ciśnieniowy, test wysiłkowy (EKG wysiłkowe) — dostępne w Onkolmed.

• Rezonans magnetyczny serca (CMR) — dokładna ocena struktury serca, zapalenia mięśnia sercowego czy blizn; w Onkolmed wykonuje się go w placówkach współpracujących/partnerskich (skierowanie).

• Koronarografia, procedury inwazyjne, wszczepienia stymulatorów, ablacje — jeśli wymagane, Onkolmed współpracuje z ośrodkami referencyjnymi i kieruje pacjenta na takie procedury.

3) Kiedy wykonuje się badania i jak często trzeba się kontrolować?

To zależy od ryzyka pacjenta (niski / umiarkowany / wysoki) i od rodzaju terapii. Ogólne zasady (zgodnie z wytycznymi ESC i praktyką kliniczną):

• Przed leczeniem: ocena ryzyka i badania bazowe (wywiad, EKG, badania krwi z troponiną/BNP, echo).

• W trakcie leczenia: częstotliwość monitoringu zależy od ryzyka i leku — od pojedynczej kontroli do badań co kilka tygodni/miesięcy (np. przy leczeniu HER2-pozytywnym czy przy dużych dawkach antracyklin). Biomarkery mogą być kontrolowane częściej, a echokardiografia powtarzana wg algorytmów ryzyka.

• Po zakończeniu leczenia: pierwszy rok po terapii jest newralgiczny — zalecane badania kontrolne; osoby z ekspozycją na radioterapię klatki piersiowej lub antracykliny wymagają dłuższej obserwacji, czasem wieloletniej.

Dokładny harmonogram ustala Twój kardioonkolog indywidualnie.

4) Czy można zapobiegać uszkodzeniu serca związanym z leczeniem onkologicznym?

Tak — częściowo. Badania kliniczne pokazują, że leki z grupy inhibitorów układu RAAS (ACE-I / ARB) czy beta-blokery mogą chronić przed spadkiem funkcji skurczowej u wybranych pacjentów. Przykłady badań:

• PRADA — badanie, w którym stosowanie ARB (candesartan) zmniejszyło spadek funkcji serca u kobiet leczonych chemioterapią dla raka piersi; efekt beta-blokera był mniej jednoznaczny. Wyniki sugerują, że profilaktyka farmakologiczna ma sens u wybranych pacjentów o podwyższonym ryzyku.

• Inne próby (np. MANTICORE) badały ACE-I i beta-blokery przy terapii trastuzumabem — wyniki częściowo mieszane, ale wskazują, że u pewnych grup leków ochrona jest możliwa. Dobór terapii profilaktycznej to decyzja kardiologa i onkologa.

W praktyce kardioonkologicznej ocenia się korzyści i ryzyko, a jeśli wskazane — włącza się leki kardioprotekcyjne równolegle z terapią przeciwnowotworową.

5) Praktyczny checklist — kiedy i jak umówić wizytę (dla pacjenta)

1. Masz diagnozę nowotworową i planują chemioterapię / radioterapię w klatce? Umów się przed rozpoczęciem leczenia.

2. Masz choroby serca lub czynniki ryzyka? Umów się przed leczeniem lub jak najszybciej po rozpoznaniu raka.

3. Pojawiły się objawy (dusznosć, obrzęki, kołatania)? Nie odkładaj wizyty — skontaktuj się szybko z kardioonkologiem.

4. Co zabrać na wizytę: wyniki EKG, echo, listę przyjmowanych leków (w tym onkologicznych), wyniki badań laboratoryjnych (jeśli masz), historię medyczną i listę objawów.

5. Jak często kontrola? To ustali lekarz na wizycie: od monitoringu co kilka tygodni do kontroli co kilka miesięcy/lat — zależy od ryzyka.

6) Co oferuje Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie?

Onkolmed prowadzi poradnię kardiologiczną z naciskiem na kardioonkologię. W placówce dostępne są m.in.:

• konsultacje kardiologiczne i kardioonkologiczne,

• EKG (spoczynkowe i wysiłkowe), Holter EKG i Holter ciśnieniowy, testy wysiłkowe,

• podstawowa diagnostyka obrazowa (pracownia ultrasonografii — USG/echo),

• badania laboratoryjne (w tym oznaczenia troponiny i NT-proBNP) oraz pełne badania krwi,

• współpraca z ośrodkami referencyjnymi w Warszawie w zakresie rezonansu magnetycznego serca, koronarografii, zabiegów elektrofizjologicznych i implantacji urządzeń sercowych.

W Onkolmed przyjmuje m.in. dr n. med. Sławomir Jasek — kardiolog z doświadczeniem w kardioonkologii (były koordynator kardioonkologii w Narodowym Instytucie Onkologii) — oraz zespół kardiologów współpracujących z onkologami. Jeśli potrzebna jest bardziej zaawansowana procedura, Onkolmed kieruje pacjenta do partnerów medycznych.

7) Zaproszenie do konsultacji w Onkolmed — jak się umówić

Jeśli potrzebujesz konsultacji kardioonkologicznej, zapraszamy do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie (Ursynów).

• Telefon rejestracji: +48 22 290 23 37

• E-mail: recepcja@onkolmed.pl

• Rejestracja online dostępna na stronie placówki.
  Na wizytę przynieś dokumentację medyczną (wyniki badań, listę leków). Nasi specjaliści skonsultują Twój przypadek i zaproponują plan diagnostyczny oraz sposób monitorowania serca w trakcie i po leczeniu onkologicznym.

8) Podsumowanie — najważniejsze wskazówki (szybko, praktycznie)

• Idź do kardioonkologa przed terapią, jeśli Twoje leczenie może uszkodzić serce lub jeśli masz istniejące choroby serca.

• Idź natychmiast, jeśli w trakcie lub po leczeniu pojawią się duszność, obrzęki, omdlenia, kołatania czy ból w klatce.

• Monitoruj biomarkery i echo zgodnie z ustaleniami kardioonkologa — wczesne wykrycie zmian daje większe szanse na skuteczną ochronę serca.

• W Onkolmed masz dostęp do poradni kardiologicznej z doświadczeniem w kardioonkologii — wykonujemy EKG, Holter, testy wysiłkowe, badania laboratoryjne i współpracujemy z ośrodkami referencyjnymi w razie potrzeby.

Źródła (wybrane, wykorzystane przy tworzeniu tekstu)

1. 2022 ESC Guidelines on cardio-oncology (European Society of Cardiology) — wytyczne i materiały dla pacjentów.

2. Onkolmed Lecznica Onkologiczna — strona poradni kardiologicznej, oferta badań i informacje o lekarzach (m.in. dr n. med. Sławomir Jasek).

3. PRADA trial — „Prevention of cardiac dysfunction during adjuvant breast cancer therapy” (badanie kliniczne opisujące wpływ candesartanu i metoprololu).

4. Przeglądy i artykuły naukowe o biomarkerach w kardioonkologii (troponina, NT-proBNP) i praktycznych rekomendacjach monitoringu.

5. ASCO / JCO oraz przeglądy na temat monitoringu i zapobiegania dysfunkcji serca w terapii przeciwnowotworowej.