Czynniki krzepnięcia - bardzo ważne badanie krwi

Czynniki krzepnięcia to przede wszystkim białka, które odpowiadają za możliwość krzepnięcia krwi. Wyróżnia się ich aż kilkanaście i ich wspólne działanie zapewnia utrzymanie hemostazy osoczowej. W prawidłowych warunkach czynniki krzepnięcia krwi zapobiegają wydostawaniu się krwi poza naczynia krwionośne, kiedy pojawiają się jednak jakieś zaburzenia ich ilości, to w takiej sytuacji pacjenci mogą doświadczać różnych objawów – między innymi krwawień.

Co to są czynniki krzepnięcia?

Czynniki krzepnięcia to białka produkowane w wątrobie, których zadaniem jest stworzenie trwałego skrzepu i zahamowanie wypływu krwi podczas gdy są uszkodzone naczynia krwionośne.
Ludzki organizm dysponuje szeregiem różnorodnych mechanizmów, których zadaniem jest utrzymanie jego integralności. Jednym z nich jest hemostaza, czyli proces zapobiegający wydostawaniu się krwi poza ściany naczyń krwionośnych. Ogólnie wyróżnia się trzy rodzaje hemostazy:

• naczyniową;
• płytkową;
• osoczową.

Istnienie ostatniej z wymienionych warunkowane jest obecnością we krwi osoczowych czynników krzepnięcia.
Najważniejsza odkrycia dotyczące czynników krzepnięcia i powiązanej bezpośrednio z nimi kaskady krzepnięcia miały miejsce w XIX i XX wieku. To właśnie wtedy odkrywano kolejne to czynniki krzepnięcia, w tym też czasie naukowcom udało się również dokonać odkryć dotyczących tego, jak dokładnie przebiega proces krzepnięcia krwi.
W trakcie prac wielokrotnie zmieniano poglądy co do przebiegu hemostazy osoczowej, ostatecznie jednak udało się nie tylko zrozumieć mechanizmy, w których biorą udział czynniki krzepnięcia, ale i poznać różne ich rodzaje oraz schorzenia, w których odgrywają rolę zaburzenia ilości poszczególnych czynników krzepnięcia.

Jakie są rodzaje czynników krzepnięcia?

Do grupy czynników wpływających na krzepnięcie zaliczana bywa różna ilość substancji: część autorów jako czynniki krzepnięcia klasyfikuje więcej, a inni mniej związków. Najpopularniejsza jest klasyfikacja osoczowych czynników krzepnięcia, w której wyróżnia się ich 12 i są nimi:

• czynnik I: fibrynogen (przekształcany w fibrynę, stanowiącą podstawowy element ostatecznego skrzepu);
• czynnik II: protrombina (odpowiedzialna – po przekształceniu w trombinę – za przekształcanie fibrynogenu do fibryny);
• czynnik III: tromboplastyna tkankowa (czynnik tkankowy);
• czynnik IV: jony wapnia;
• czynnik V: proakceleryna;
• czynnik VII (prokonwertyna);
• czynnik VIII: czynnik antyhemofilowy (czynnik przeciwhemofilowy A);
• czynnik IX: czynnik Christmasa (czynnik przeciwhemofilowy B);
• czynnik X: czynnik Stuarta;
• czynnik XI: czynnik przeciwhemofilowy C;
• czynnik XII: czynnik Hagemana (czynnik kontaktowy);
• czynnik XIII: czynnik stabilizujący fibrynę.

W szerszym niż powyżej przedstawione ujęciu do grupy czynników krzepnięcia zaliczanych jest jeszcze wiele innych substancji, wśród których warto wspomnieć przede wszystkim o czynniku von Willebranda, prekalikreinach oraz białkach C i S.
Po przeanalizowaniu tej listy może zadziwić to, że brakuje na niej czynnik z numerem VI. Nie jest to błąd – otóż w przeszłości wyróżniano szósty czynnik krzepnięcia, aczkolwiek w późniejszych latach nie udało się ostatecznie potwierdzić jego istnienia. Przez to właśnie został on skreślony z pierwotnie opracowanej listy, do której dodany zaś został wtedy czynnik XIII.
W klasyfikacjach czynników krzepnięcia widnieje nie tylko przypisanie im konkretnych numerów, ale i podział na labilne oraz stabilne czynniki krzepnięcia.
Labilne czynniki krzepnięcia – do których zaliczane są m.in. czynniki V i VIII, cechujące się największą labilnością – to takie związki, które dość szybko ulegać mogą rozpadowi (dochodzić do tego może np. w próbce pobranej od pacjenta krwi).
Stabilne czynniki krzepnięcia zaś są takowymi, które cechują się znacznie wolniejszym spontanicznym rozpadem.
Jeszcze inny podział czynników krzepnięcia bazuje na tym, który to mechanizm krzepnięcia dane substancje aktywują. Otóż wyróżnia się dwie tzw. drogi krzepnięcia: drogę wewnątrzpochodną oraz zewnątrzpochodną.
Wewnątrzpochodna droga krzepnięcia zapoczątkowywana jest dzięki aktywności czynnika XII, z kolei z początkiem zewnątrzpochodnej drogi krzepnięcia związane są najpierw czynniki VII, III oraz IV.
Ostatecznie obie drogi prowadzą do uaktywnienia drogi wspólnej, czego efektem jest przekształcenie fibrynogenu w fibrynę i w ten właśnie sposób finalnie powstaje skrzep. Cały mechanizm, według którego zachodzi krzepnięcie krwi, określany jest jako kaskada krzepnięcia.

Jak bada się czynniki krzepnięcia?

Pacjent do oznaczenia stężenia czynników krwi nie musi zgłaszać się na czczo. Aby przeprowadzić badanie mające określić poziom czynników krwi należy pobrać od pacjenta próbkę krwi. Najczęściej wykonuje się wkłucie do naczynia żylnego zlokalizowanego w dole łokciowym kończyny górnej. Zabieg ten wykonuje doświadczona osoba w specjalnie przygotowanym do tego celu gabinecie. Po uzyskaniu materiału biologicznego do badania należy przekazać próbkę krwi do oznaczenia.
W laboratorium czynnik I, czyli fibrynogen oznacza się w specjalnych automatycznych analizatorach. Wykonuje się pomiar czasu krzepnięcia próbki po dodaniu do niej jonów wapnia oraz trombiny.
Oznaczenie aktywności pozostałych czynników krzepnięcia (II, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII) wykonuje się przy użyciu metod:

• stanowiących modyfikację czasu krzepnięcia krwi dla czynników V, VII, X albo APTT dla czynników VIII, IX, XI. Do oznaczenia stosuje się specjalne odczynniki zawierające wszystkie potrzebne czynniki za wyjątkiem oznaczanego, który znajduje się w badanej próbce.
• spektrofotometrycznych – czulsze oznaczenie pozwalające na oznaczenie czynników krzepnięcia w dużych rozcieńczeniach. Dzięki temu unika się wpływu innych czynników na wynik.

Stężenie poszczególnych czynników krzepnięcia wykonuje się za pomocą metod immunohistochemicznych.

Co oznacza nieprawidłowy wynik czynników niekrzepnięcia?

Kiedy ilość czynników krzepnięcia jest nieprawidłowa, istnieje niebezpieczeństwo wykrwawienia. Zaburzenia czynników krzepnięcia krwi mogą się wiązać z chorobą dziedziczną (np. hemofilią) lub nabytą (np. schorzenia wątroby lub choroby nowotworowe). Prawidłowe funkcjonowanie niektórych czynników krwi jest zależne od witaminy K, zatem niedobór tego składnika powoduje zaburzenia krzepnięcia krwi. Działanie zaburzające krzepliwość krwi mają również niektóre leki.
Nieprawidłowe wyniki czasu protrombinowego PT i czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji aPTT wskazują na niedobory czynników krzepnięcia krwi:

• aPTT jest przedłużony, a PT prawidłowy - niedobór czynników VIII, IX, XI lub XII;
• aPTT jest prawidłowy, a PT przedłużony - niedobór czynników I, II, V, VII lub X;
• zarówno aPTT, jak i PT przedłużone - niedobór może dotyczyć drogi wspólnej lub wielu czynników krzepnięcia.

Podwyższony poziom czynników krzepnięcia związany jest głownie z urazem, zapaleniem lub ostrą chorobą. Niebezpieczny jest wysoki poziom fibrynogenu, ponieważ może on zwiększać ryzyko zakrzepicy.
Niski poziom czynników krzepnięcia krwi spowodowany jest mocznicą, chorobą wątroby, DIC, niedoborem witaminy K. Obniżenie ich we krwi może powodować choroba nowotworowa, choroby szpiku kostnego, jad węży, zażywanie leków przeciwzakrzepowych lub może pojawić się w wyniku omylnego zażywania takiego leku. Niezmiernie ważne jest to, że zmniejszona aktywność czynników krzepnięcia może pojawić się u osób po transfuzji ze względu na to, że ich aktywność spada w przechowywanej krwi.

Gdzie w Warszawie jest bardzo dobry hematolog, lekarz pierwszego kontaktu?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to przychodnia w której Działa Poradnia Hematologii Ogólnej i Onkologicznej. Pracuje w niej bardzo dobry hemtolog, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu i dokładnej analizie wyników badań zaleci właściwe leczenie. W Onkolmed Lecznica Onkologiczna działa też Poradnia Lekarza POZ , gdzie lekarz pierwszego kontaktu przeprowadzi szczegółowy wywiad i zleci odpowiednie badania, a w razie konieczności wystawi skierowanie do hematologa.

W celu umówienia się na konsultację u hematologa skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337.

Źródła:
poradnikzdrowie.pl/zdrowie/kardiologia/czynniki-krzepniecia-rodzaje-badanie-aa-3g4u-VtnH-nPUM.html
wylecz.to/badania-laboratoryjne/czynniki-krzepniecia-bialka-od-ktorych-zalezy-krzepniecie-krwi/
portal.abczdrowie.pl/czynniki-krzepniecia