Choroba zwyrodnieniowa stawów - jak z nią sobie radzić?

Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów powoli niszczy chrząstkę (gładką i elastyczną tkankę, która otacza kości stawów, umożliwiając im przesuwanie się w sposób niepowodujący tarcia). Po przekroczeniu 60. roku życia tylko dwie na dziesięć osób nie są dotknięte tym zaburzeniem. Nie chodzi tutaj jedynie o dolegliwość, która nieuchronnie pojawia się w podeszłym wieku. W rzeczywistości cierpią na nią także osoby młode, poniżej 40. roku życia. Proces ten jest powolny, lecz nieodwracalny: z czasem chrząstka się rozrzedza, a następnie pęka; pogorszeniu ulega również stan samej kości.
Zwyrodnienie stawów może dotyczyć wszystkich stawów, jednak niektóre z nich są narażone na to schorzenie w większym stopniu, niż pozostałe. W zależności od lokalizacji wyróżniamy:

• zwyrodnienie stawów i kręgów szyjnych,
• zwyrodnienie stawów kręgosłupa odcinka lędźwiowego,
• zwyrodnienie stawu kolanowego,
• zwyrodnienie stawu biodrowego - jeżeli atakuje stawy biodrowe.

Okresy bólu przeplatają się na przemian z okresami, w których ból praktycznie nie występuje. Nie oznacza to, że raz powstałe uszkodzenia cofną się. Wręcz przeciwnie, z biegiem lat mają tendencję do pogłębiania się. Lekarze wyróżniają dwie główne postaci zwyrodnienia stawów:

• pierwotna choroba zwyrodnieniowa kości i stawów,
• wtórna choroba zwyrodnieniowa kości i stawów.

Jakie są przyczyny i objawy choroby zwyrodnieniowej stawów?

Istnieje szereg czynników, które powodują zniszczenie chrząstki stawowej i prowadzą do wystąpienia choroby zwyrodnieniowej, na niektóre z nich mamy wpływ, na inne nie. Przyczyny pierwotne zwyrodnienia nie są poznane i nie mamy na nie wpływu. Mówi się o:

• skłonnościach genetycznych,
• złym składzie chemicznym mazi stawowej,
• niedostatecznym ukrwieniu stawów,
• wpływie różnych chorób, m.in. cukrzycy i zaburzeń hormonalnych zwłaszcza niedoczynności tarczycy.

Wpływu nie mamy również na wiek i płeć - wiadomo bowiem, że prawdopodobieństwo wystąpienia ChZS zwiększa się z wiekiem i wyższe jest u kobiet, szczególnie po menopauzie.
Natomiast niwelując poniższe czynniki, możemy zapobiec rozwojowi choroby lub opóźnić jej wystąpienie:

• nadwaga lub otyłość,
• osłabienie mięśni wokół stawu,
• czynniki zawodowe,
• zaburzenia budowy stawu.

Przyjmuje się, że pierwsze objawy osteoartrozy pojawiają się między 40. a 60. rokiem życia, ale coraz częściej można je obserwować u ludzi dużo młodszych.
U około 10 procent osób, które przekroczyły 90. rok życia, nie stwierdzono żadnych zmian w stawach w obrazie rentgenowskim.
Powinny nas zaniepokoić wszelkiego rodzaju strzykania, trzaski, zgrzytania w stawach, a także silny ból przy obciążeniu, np. przy wchodzeniu po schodach, wstawaniu z krzesła, w czasie stania. Ale uszkodzenie chrząstki nie zawsze wiąże się z dolegliwościami (np. wielu sportowców nie odczuwa bólu), dlatego rozpoznanie zwyrodnienia stawów bywa postawione za późno. Charakterystyczne w przypadku zwyrodnienia stawów jest to, że na początku objawy występują wyłącznie podczas ruchu (ból startowy, sztywność startowa), później pojawiają również w spoczynku i w nocy oraz najczęściej dotyczą jednego lub kilku stawów, choć niektórzy pacjenci cierpią na ból wielostawowy.
Oto cztery charakterystyczne objawy, które wraz z badaniem radiologicznym pozwalają postawić diagnozę:

• ból,
• sztywność stawów,
• ograniczenie ruchomości,
• trzeszczenia – gdy nierówne powierzchnie stawowe trą o siebie podczas ruchu.

Gdy odczuwamy któryś z powyższych objawów powinniśmy skierować się do lekarza rodzinnego, który skieruje nas do poradni ortopedii. Bardzo dobra Poradnia Ortopedii Ogólnej jest w Onkolmed Lecznica Onkologiczna. Przyjmuje w niej jeden z wybitnych specjalistów dr n. med. Tomasz Jakutowicz.

Jak przebiega leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów?

Celem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów jest złagodzenie lub usunięcie dolegliwości i utrzymanie aktywnego trybu życia. Odpowiednie postępowanie często pozwala zapobiec niesprawności – kluczowa jest tu odpowiednia rehabilitacja i dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Dotychczas nie udowodniono jednoznacznie skuteczności żadnego leku w hamowaniu niszczenia chrząstki stawowej. W leczeniu wyróżnia się leczenie:

• niefarmakologiczne,
• farmakologiczne,
• operacyjne.

Leczenie niefarmakologiczne

Postępowanie niefarmakologiczne jest niezbędnym elementem leczenia, pozwala znacząco zmniejszyć objawy choroby i liczbę zażywanych leków. Do metod leczenia niefarmakologicznego zwyrodnieniowego zapalenia stawów zaliczamy:

• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• ćwiczenia fizyczne,
• odciążanie stawu,
• unieruchomienie,
• krioterapia (okłady z lodu),
• powierzchowne stosowanie ciepła,
• urządzenia pomagające w codziennych czynnościach,
• edukacja i wsparcie.

Leczenie farmakologiczne

Omówione powyżej metody postępowania są bardzo ważne i zapewniają utrzymanie jak najlepszej sprawności chorego. Czasami jednak konieczne jest zastosowanie leków w celu walki z bólem i zapaleniem. Do najczęściej stosowanych należą:
paracetamol
niesteroidowe leki przeciwzapalne (podawane doustnie, domięśniowo lub miejscowo-zewnętrznie na skórę)
opioidy.

Leczenie chirurgiczne

Zastosowanie leczenia chirurgicznego rozważa się w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, która znacznie ogranicza aktywność życiową, powoduje trudność w opanowaniu bólu i nie odpowiada na inne rodzaje leczenia (najlepiej zanim wystąpią jej późne powikłania, takie jak zanik mięśni lub zniekształcenie stawu). W przypadku choroby zwyrodnieniowej kolana lub biodra najczęściej zastępuje się chory staw sztuczną protezą (tzw. endoprotezoplastyka, aloplastyka stawu).
Przed zabiegiem trzeba zadbać o jak największą sprawność fizyczną, tak aby po operacji przeprowadzić skuteczną rehabilitację.
W mniej zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej (głównie stawu kolanowego) wykonuje się różne zabiegi artroskopowe, które pozwalają na wczesne wykrycie uszkodzenia chrząstki stawowej, usunięcie wolnych fragmentów chrząstki lub wyrośli kostnych, naprawę uszkodzonych łąkotek lub więzadeł albo usunięcie przerośniętej błony maziowej i płukanie stawu; często powoduje to krótko- lub niekiedy długotrwałą poprawę. Trwają badania nad zabiegami wszczepiania nowej chrząstki w obszary uszkodzone.
Konsultacji do zabiegów chirurgicznych dokonuje jeden z wybitnych specjalistów dr n. med. Tomasz Jakutowicz 

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zwyrodnieniowego zapalenia stawów?

Całkowite wyleczenie choroby zwyrodnieniowej, czyli naprawienie uszkodzonej chrząstki, nie jest obecnie możliwe (chociaż prowadzone są różne badania w tym kierunku). Choroba z reguły postępuje, z czasem doprowadzając do niesprawności, przewlekłego bólu i pogorszenia jakości życia. Natomiast odpowiednie leczenie pozwala złagodzić dolegliwości, zachować aktywny tryb życia i spowolnić tempo rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

W celu umówienia się na konsultację u ortopedy, ortopedy dziecięcego skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337