15 Maj 2025
Metody zachowania płodności przed leczeniem raka piersi
Podsumowanie
Przed rozpoczęciem leczenia raka piersi kluczowe jest omówienie metod zachowania płodności, aby jak najskuteczniej zabezpieczyć możliwość posiadania potomstwa w przyszłości. Najnowsze wytyczne ASCO i ESMO rekomendują wielotorowe podejście obejmujące badania rezerwy jajnikowej (m.in. oznaczenie AMH, liczenie pęcherzyków antralnych), farmakologiczne zabezpieczenie gonad przy użyciu analogów GnRH, krioprezerwację embrionów lub oocytów oraz krioprezerwację tkanki jajnikowej, a także techniki takie jak przemieszczenie jajników (transpozycja) czy in vitro maturation (IVM) dla pacjentek wymagających natychmiastowego startu leczenia. W artykule omówimy szczegółowo każdy ze sposobów, wskażemy, którzy specjaliści w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie prowadzą dany obszar diagnostyki i leczenia, oraz przedstawimy dostępne w placówce metody i możliwości konsultacji oraz badań.
1. Wstęp i znaczenie wczesnej konsultacji
Dlaczego warto poruszyć temat zachowania płodności
Przed rozpoczęciem chemioterapii, radioterapii czy terapii ukierunkowanej należy zawsze rozważyć wpływ leczenia na płodność i zaplanować odpowiednie działania zabezpieczające (PubMed). Rozmowa o planowaniu rodziny powinna odbyć się jak najwcześniej po rozpoznaniu raka piersi, najlepiej podczas pierwszej wizyty u onkologa.
Role specjalistów w Onkolmed Lecznica Onkologiczna
Onkolog – koordynuje plan leczenia przeciwnowotworowego oraz kieruje na konsultacje onko-ginekologiczne.
Ginekolog/Endokrynolog ginekologiczny – wykonuje diagnostykę rezerwy jajnikowej i prowadzi kriostymulację.
Chirurg onkolog – w razie potrzeby wykonuje chirurgię oszczędzającą jajnik lub przemieszczenie jajników.
Radiolog – ocenia obrazowo jajniki i pomaga w planowaniu transpozycji przed radioterapią.
Chemio- i radioterapeuta – dobiera schemat leczenia minimalizujący toksyczność gonad.
Specjalista ds. medycyny reprodukcyjnej (współpracujący z Onkolmed) – prowadzi procedury krioprezerwacji embrionów, oocytów oraz tkanki jajnikowej.
2. Ocena rezerwy jajnikowej i diagnostyka
Oznaczenie AMH i liczenie pęcherzyków antralnych (AFC)
Oznaczenie poziomu przeciwciał anti-Müllerian hormone (AMH) pozwala przewidzieć, czy po leczeniu zostanie rezerwa jajnikowa umożliwiająca ciążę. Uzupełnieniem jest sonograficzne policzenie pęcherzyków antralnych (AFC), co pozwala oszacować liczbę dostępnych do stymulacji oocytów.
Badania obrazowe i genetyczne
Ultrasonografia dopplerowska jajników i, w wybranych przypadkach, rezonans magnetyczny mogą pomóc ocenić strukturę i funkcję gonad przed leczeniem. U pacjentek z mutacjami BRCA rekomenduje się również testy genetyczne, aby ocenić dodatkowe ryzyko przedwczesnej niewydolności jajników.
3. Farmakologiczne zabezpieczenie gonad
Analogiczny hormon uwalniający GnRH (agonisty/antagonisty)
Podawanie analogów GnRH w trakcie chemioterapii znacząco zmniejsza ryzyko uszkodzenia pęcherzyków jajnikowych, co potwierdzają metaanalizy randomizowanych badań klinicznych. Terapia ta jest prosta w podaniu i dobrze tolerowana, a w Onkolmed prowadzi ją chemioterapeuta we współpracy z endokrynologiem.
4. Krioprezerwacja gamet i tkanki jajnikowej
4.1. Krioprezerwacja embrionów
Najlepiej przebadaną i najskuteczniejszą metodą jest zamrożenie już zapłodnionych oocytów (embrionów) po stymulacji hormonalnej . W Onkolmed oocyty są pobierane przez ginekologa-endokrynologa, a zapłodnienie przeprowadzane we współpracujących laboratoriach.
4.2. Krioprezerwacja oocytów
Dla pacjentek, które nie chcą korzystać z procedury zapłodnienia in vitro, dostępne jest mrożenie niezapłodnionych oocytów po stymulacji. Można zastosować tzw. stymulację lutealną, skracającą czas od diagnozy do startu chemioterapii.
4.3. Krioprezerwacja tkanki jajnikowej
Dla pacjentek wymagających natychmiastowej chemio- lub radioterapii (brak czasu na stymulację) rekomenduje się pobranie fragmentu kory jajnika i jego zamrożenie do późniejszej retransplantacji (ESMO). Procedurę przeprowadza chirurg onkolog we współpracy z laboratorium biologii rozrodu.
5. Techniki wspomagające i alternatywne
Przemieszczenie jajników (transpozycja)
Przed radioterapią miednicy można chirurgicznie przemieścić jajniki poza obszar naświetlania, co znacznie zmniejsza dawkę promieniowania odbieraną przez gonady.
In vitro maturation (IVM)
U pacjentek, u których nie można opóźnić leczenia, pobrane są niedojrzałe oocyty poddawane dojrzewaniu in vitro, a następnie zamrażane.
Chirurgia oszczędzająca – lumpektomia
W przypadku wczesnych stadiów raka piersi stosuje się operacje oszczędzające gruczoł piersiowy, co nie wpływa bezpośrednio na płodność, ale jest elementem kompleksowego planu zachowania jakości życia pacjentki.
6. Perspektywa przyszłości i badania kliniczne
W obszarze onkofertility rozwijane są metody wykorzystujące rekombinowany AMH do ochrony rezerwy jajnikowej oraz nowe protokoły mrożenia tkanki jajnikowej dla optymalizacji szans na późniejszą funkcję reprodukcyjną. Trwają też badania nad zastosowaniem inhibitorów mTOR i PI3K w spowalnianiu aktywacji pęcherzyków pierwotnych.
7. Zaproszenie na konsultację i badania w Onkolmed Lecznica Onkologiczna
Jeśli zastanawiasz się nad zachowaniem płodności przed leczeniem raka piersi, zapraszamy na konsultację do Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Oferujemy:
Kompleksową diagnostykę rezerwy jajnikowej (AMH, AFC, USG Doppler).
Konsultacje u onkologa, ginekologa-endokrynologa, chirurga onkologa oraz chemioterapeuty.
Współpracę z nowoczesnymi laboratoriami biologii rozrodu, umożliwiającą krioprezerwację embrionów, oocytów lub tkanki jajnikowej.
Indywidualny plan farmakologicznego zabezpieczenia gonad.
Skontaktuj się z nami już dziś, aby umówić wizytę i zadbać o swoją przyszłość rodzinną.
Źródła
Fertility Preservation in People With Cancer: ASCO Guideline Update. J Clin Oncol. 2025
ASCO Updates Clinical Practice Guidelines on Fertility Preservation. ASCO Press Release, Apr 2025
ESMO Clinical Practice Guidelines – Fertility Preservation. ESMO.org
Preserving Your Fertility When You Have Cancer (Women). American Cancer Society, 2025
Dr Graff on Fertility Preservation Strategies in Breast Cancer. OncLive, Jan 2025
Breast cancer Treatment and Fertility Preservation. PubMed, 2024
Current practices in oncofertility counseling. Taylor & Francis Online, 2024
The Clinical Value and Interpretation of Anti-Müllerian Hormone in Cancer Patients. PMC, 2020
Testing and interpreting measures of ovarian reserve – ASRM, 2020
Anti-Müllerian Hormone – Clinical Usage. Wikipedia, May 2025
