Płodne perspektywy: zachowanie płodności i ciąża po leczeniu raka piersi

Streszczenie

Drogi Czytelniku, jeśli stoisz przed wyzwaniem planowania rodziny po leczeniu raka piersi, ten artykuł dostarczy Ci kompleksowej wiedzy o możliwościach zachowania płodności i bezpiecznego zajścia w ciążę. Omówimy wpływ chemioterapii, radioterapii i terapii hormonalnej na jajniki, najnowsze metody ochrony płodności (krioprezerwacja oocytów, zarodków i tkanki jajnikowej oraz farmakologiczne zabezpieczenie GnRH), a także bezpieczeństwo ciąży po leczeniu i wyniki kluczowych badań klinicznych takich jak badanie POSITIVE. Przedstawimy diagnostykę rezerwy jajnikowej (oznaczenia AMH, AFC), dostępne w Onkolmed Lecznice Onkologicznej procedury, a także specjalistów gotowych wspierać Cię na każdym etapie – od onkologa i ginekologa-onkologa, przez endokrynologa reprodukcji, po chemioterapeutę i radioterapeutę. Na koniec zaprosimy Cię na konsultację i badania w naszej warszawskiej placówce.

1. Dlaczego planowanie ciąży jest ważne?

Planując ciążę po leczeniu raka piersi, zyskujesz kontrolę nad swoim zdrowiem reprodukcyjnym i emocjonalnym, co poprawia jakość życia i pozwala uniknąć niepewności związanej z możliwością naturalnego poczęcia. Dzięki odpowiedniemu wsparciu medycznemu możesz podjąć świadome decyzje, minimalizując ryzyko nawrotu choroby i dbając o bezpieczeństwo matki i dziecka.

2. Skutki leczenia raka piersi na płodność

2.1 Chemioterapia

Chemioterapia uderza w komórki szybko dzielące się, co często prowadzi do uszkodzenia pęcherzyków jajnikowych i obniżenia rezerwy jajnikowej. U kobiet poniżej 35. roku życia odsetek trwałej niewydolności jajników wynosi około 20–30%, natomiast po 40. roku życia ryzyko to wzrasta do ponad 50%.

2.2 Radioterapia

Napromienianie okolicy miednicy może prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu jajników, co skutkuje wcześniejszą menopauzą i ograniczeniem możliwości naturalnego poczęcia.

2.3 Terapia hormonalna

Stosowanie antyestrogenów (np. tamoksyfen) oraz inhibitorów aromatazy jest zwykle zalecane przez 5–10 lat po leczeniu chirurgicznym i może odraczać plany reprodukcyjne o wiele lat. Przerwanie leczenia hormonalnego w ramach badania POSITIVE nie pogorszyło krótkoterminowo rokowania u pacjentek z rakiem piersi.

3. Metody zachowania płodności przed leczeniem

3.1 Krioprezerwacja oocytów i zarodków

To najpowszechniej stosowane strategie – pobranie i zamrożenie dojrzałych oocytów lub zarodków po stymulacji hormonalnej. ASCO zaleca oferowanie tej metody wszystkim odpowiednim pacjentkom przed chemioterapią.

3.2 Krioprezerwacja tkanki jajnikowej

Opcja dla pacjentek, które nie mogą przejść stymulacji hormonalnej (np. pacjentki z pilną koniecznością leczenia). Fragmenty jajnika przechowywane są w kriobankach i mogą być przeszczepione po zakończeniu leczenia.

3.3 Farmakologiczne metody ochrony jajników (GnRH agonisty)

W podawaniu analogów gonadoliberyny (np. gosereliny) podczas chemioterapii wykazano wzrost odsetka powrotu regularnych cykli miesiączkowych oraz poprawę parametrów rezerwy jajnikowej u kobiet przedmenopauzalnych.

4. Ciąża po leczeniu raka piersi

4.1 Bezpieczeństwo ciąży

Metaanalizy potwierdzają, że ciąża po leczeniu raka piersi nie zwiększa ryzyka nawrotu choroby, również w przypadku receptorów hormonalnych dodatnich. Co więcej, dane z badania POPSITIVE wskazują, że przerwanie terapii hormonalnej w celu starań o ciążę nie prowadzi do istotnego pogorszenia rokowania w krótkim okresie.

4.2 Wyniki badania POSITIVE

W prospektywnym badaniu NEJM (POSITIVE, 2023) wzięło udział 517 pacjentek, które przerwały terapię hormonalną na okres starań o ciążę. Po 12-miesięcznym okresie obserwacji odsetek nawrotów nie różnił się istotnie od kohorty kontrolnej.

5. Diagnostyka rezerwy jajnikowej

• Oznaczenie AMH (hormon anty-Müllerowski) – biomarker liczby pęcherzyków pierwotnych, pomagający ocenić rezerwę jajnikową przed i po leczeniu.

• AFC (antral follicle count) – liczenie pęcherzyków w ultrasonografii przezpochwowej towarzyszące badaniu AMH, precyzyjnie odzwierciedla stan rezerwy jajnikowej.

6. Dostępne w Onkolmed Lecznica Onkologiczna rozwiązania

W Onkolmed Warszawa oferujemy pełen zakres konsultacji i procedur:

• Specjaliści: onkolog onkolog, ginekolog onkologiczny, endokrynolog reprodukcji, chemioterapeuta, radioterapeuta.

• Diagnostyka: oznaczenia AMH, AFC, USG przezpochwowe, konsultacje genetyczne i onko-ginekologiczne.

• Zachowanie płodności: krioprezerwacja oocytów, zarodków i tkanki jajnikowej, procedury stymulacji hormonalnej, podawanie analogów GnRH.

• Wsparcie po leczeniu: planowanie bezpiecznego powrotu do ciąży, monitoring ciąży w porozumieniu z oddziałem perinatologii.

7. Historia pacjentki inspiracją nadziei

Jackie Shaw, zdiagnozowana w ciąży z rakiem piersi w 2018 roku, zakończyła leczenie, uczestniczyła w badaniu POSITIVE i w czerwcu 2023 urodziła drugie dziecko, co pokazuje realne perspektywy przerwania terapii hormonalnej i spełniania marzeń o powiększeniu rodziny.

8. Zaproszenie na konsultacje

Serdecznie zapraszamy Cię na konsultacje w Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie. Nasz zespół specjalistów zapewni Ci kompleksową opiekę – od diagnostyki rezerwy jajnikowej, przez omówienie metod ochrony płodności, po wsparcie przy planowaniu bezpiecznej ciąży po leczeniu raka piersi. Skontaktuj się z nami już dziś, by umówić wizytę i dowiedzieć się więcej o indywidualnych możliwościach zachowania płodności.

Źródła

1. ASCO Guideline: Fertility Preservation in People With Cancer: Update Mar 19, 2025)

2. ESMO Clinical Practice Guideline: Fertility Preservation and Post-treatment Pregnancies (2021)

3. Partridge AH et al., Interrupting Endocrine Therapy to Attempt Pregnancy after Breast Cancer, N Engl J Med. 2023 May 4;388(18):1645–1656

4. Lambertini M et al., GnRHa for ovarian protection during chemotherapy, JAMA Oncol. 2018; published in PMC9422762

5. Lambertini M et al., Prediction of Successful Ovarian Protection Using GnRH Agonists, Front Oncol. 2020;10:863

6. Lambertini M et al., Assisted Reproduction Safe in Young Breast Cancer Survivors, ESMO Press Release 2024

7. Wang J et al., Meta-analysis: Pregnancy after hormone receptor-positive breast cancer, Sci Direct 2023

8. ESMO Open: How I perform fertility preservation in breast cancer patients, 2021

9. Onko-Nursing News: Utility of GnRH agonists, 2021

10. Dana-Farber News: International study on pregnancy safety post-breast cancer (POSITIVE), 2023

11. People.com: Historia Jackie Shaw, maj 2025